« بیشتر تلاش می کنیم تا با ما مطمئن پژوهش کنید. »ارزشیابی برنامه درسی آموزش عالی
یکی از عناصر مهم برنامههای درسی آموزش عالی ارزشیابی میباشد، از طریق ارزشیابی از مراحل مختلف برنامهریزی درسی میتوان کارایی و اثر بخشی برنامههای درسی را افزایش داد و نظامی برای بهبود مستمر برنامههای درسی طرح نمود.
ارزشیابی از برنامههای درسی ممکنست شامل ارزشیابی از یک برنامه کامل و یا ارزشیابی از جنبه کوچکی از یک برنامه کامل باشد،درارزشیابی ازبرنامههای درسی و مواد آموزشی نیزعمدهترین ملاک، پیشرفت تحصیلی یا میزان یادگیری دانش آموزان یا دانشجویانست،نبایداز ارزشیابی بخشهای مختلف برنامه درسی غفلت ورزید.
ارزشیابی برنامه درسی و البته کل فرآیند آموزش، بعنوان جزیی از نظام، تحت تأثیر عوامل متعددی است، در عمل نیز چگونگی ارزشیابی از آموختهها در آموزش عالی معلول عوامل متعدد و فیالواقع هم چگونگی اجرا و هم چگونگی استفاده از نتایج آن است. صرفنظر از تأثیرات اهداف، شرایط یادگیرنده، معلم و منابع در آن نیز متأثر ازعواملی همچون فرهنگ سازمانی رایج و توقعات مدیران سازمانی (در سطوح مختلف) است، درنتیجه تغییردررویکردها و شیوههای جاری آن منوط به تغییر همه جانبه در همه عوامل تأثیرگذار بر آن میباشد.
مفهوم ارزشیابی
ارزشیابی را در معنی عام تعیین ارزش و یا اهمیت یک چیز میداند و بهصورت خاصتر ارزشیابی را تعیین میزان موفقیت اولیه آنها میداند . در فرهنگ دهخدا ارزیابی عمل یافتن ارزش هر چیز و ارزیاب کسی که ارزش هر چیزی را معین میکند. شاید بتوان ادعا کرد که به تعداد صاحبنظرانی که در این حوزه دارای نام و شهرت هستند، برای ارزشیابی نیز تعریف وجود دارد. این تعاریف در بسیاری از موارد به هم شبیه هستند و در مواردی نیز با هم تفاوت دارند. اولین تعریف رسمی از ارزشیابی به نام رالفتایلر ثبت شده است. وی ارزشیابی را وسیلهای جهت تعیین میزان موفقیت برنامه در رسیدن به هدفهای آموزشی مطلوب موردنظر میداند. ارزشیابی به یک فرآیند نظامدار برای جمعآوری، تحلیل و تفسیر اطلاعات گفته میشود.
به این منظور که تعیین شود آیا هدفهای موردنظر تحقق یافتهاند، یا در حال تحقق یافتن هستند و به چه میزانی . ارزشیابی یعنی تعیین ارزش کردن، ارزشیابی آموزشی نظامدار در بر گیرنده سنجش رسمی ارزش پدیدههای آموزشی است .
ارزشیابی را جمعآوری و استفاده از اطلاعات برای تصمیمگیری درباره یک برنامه آموزشی میداند. ارزشیابی را فرآیند تشخیص حیطههای تصمیمگیری موردنظر، انتخاب نوع اطلاعات مناسب، و گردآوری و تخلیص و تحلیل اطلاعات بهمنظور تهیه گزارش مناسب برای تصمیمگیری می داند .
دو تن از صاحبنظران در حوزه ارزشیابی آموزشی گفتهاند در آموزش و پرورش، ارزشیابی به یک فعالیت رسمی گفته میشود که برای تعیین کیفیت، اثر بخشی، یا ارزش یک برنامه، پروژه، فرآیند، هدف یا برنامه درسی به اجرا در میآید .
اهمیت و ضرورت ارزشیابی
اگرچه ارزشیابی فقط یک هدف اساسی دارد (تعیین بهاء یا ارزش چیزی)، ولی نقشهای آن بسیار است. هدف اصلی ارزشیابی، قضاوت و داوری است. در ارزشیابی یک هدف این است که مشخص شود آیا اهداف موردنظر که از قبل تعیین شده است، تحقق یافتهاند؟ آیا عملکرد رضایتبخش بوده است یا نه؟ نیاز به قضاوت و داوری میباشد. هدف دیگر ارزشیابی فراهم نمودن اطلاعات برای تصمیمگیری است. نقش مهم دیگر ارزشیابی تعیین ارزش خود برنامه درسی است. آیا برنامه درسی مقاصدی را که به خاطر آنها الگوپردازی شده است برآورده میکند؟ آیا برنامه درسی برای گروه معینی از دانشجویان که برایشان مورد استفاده قرار گرفته است مناسب میباشد؟
در آموزش عالی که یکی از ارکان اساسی جامعه میباشد؟ ضرورت استفاده از ارزشیابی کاملاً آشکار است. زیرا به کمک ارزشیابی میتوان این نهاد را به تناسب تغییرات اجتماعی درمسیر تحول و دگرگونی قرار داد ،
میتوان در رابطه با نیازهای جامعه برنامههای آن را مورد قضاوت قرار داد، در راه بهبود آن کوشید. بعبارتی برای آنکه نظام آموزش عالی از پویایی لازم برخوردار باشد، یک نظام ارزیابی بعنوان زیرنظام آن، باید عوامل اساسی را بطور مستمر مورد قضاوت قرار دهد و بازخورد آن را به تصمیمگیرندگان عرضه کند.
باتوجه به اینکه ارزشیابی به مثابه یک تخصص است با این امر سروکار دارد که ارزش، کیفیت و اهمیت، میزان، درجه و یا شرایط پدیدهها را مورد آزمایش و قضاوت قرار دهد و در طول اجرای برنامه بهطور مستمر انجام گیرد تا تطبیق عملکرد را با هدف برنامه میسر سازد.انجام ارزشیابی بعنوان یکی از فعالیتهای کلیدی در تکنولوژی آموزشی ضروری است و بدون آن نمیتوان به اهداف آموزشی دست یافت. ارزشیابی در مفهوم جدید خود بعنوان جزئی از فرآیند تعلیم و تربیت و وسیله مناسبی برای اصلاح هدفها، برنامهها، و شیوههای تدریس شناخته شده است .
اهمیت و ضرورت ارزشیابی، در برنامهریزی درسی را از سه دیدگاه میتوان مورد توجه قرار داد:
- از نظر برنامهریزان درسی: تعیین ارزش خود برنامه درسی، یکی از نقشهای مهم ارزشیابی است. برنامهریزان نیاز به این دارند که بدانند آیا برنامه درسی، مقاصدی را که بهخاطر آنها طراحی شده برآورده میسازد؟ آیا محتوا، از دانش و ساختار دانش موردنظر فراگیران بهخوبی تشکیل شده است؟
- از نظر اساتید: اساتید، در برنامهریزی تدریس و قضاوت درباره فعالیتهای آموزشی، به داشتن اطلاعات زیاد و معتبر، در زمینه آمادگی و پیشرفت تحصیلی دانشجویان، و اثر بخشی فعالیتهای کلاسی نیازمند هستند. ارزشیابی چنین اطلاعات و دادههایی را در اختیار قرار میدهد.
- از نظر دانشجویان: ارزشیابی مؤثر به بهبود یادگیری دانشجویان کمک میکند. چرا که ضمن آگاهی دادن به فراگیران، در خصوص پیشرفت تحصیلی، دقت و تلاش آنان را افزایش داده و انگیزه آنان را ارتقاء میبخشد. از طرفی فراگیران از طریق ارزشیابی، جنبههای مثبت و منفی فعالیتهای یادگیری خود را خواهند شناخت و نسبت به رفع آنها اقدام خواهند کرد .
ضمن ارزشیابی، اجزاء وعناصر برنامه درسی، بررسی و نقادی میشود.حیات برنامه درسی به ارزشیابی بستگی دارد. بعلت عدم ارزشیابی درست از برنامه درسی ممکنست دو اتفاق در عرصه آموزش رخ دهد:
اول اینکه ممکن است برنامه درسی معیوب و مسئلهدار سالها جزو برنامه باقی بماند و استاد، دانشجو را تحت فشار روانی قرار دهد. در این حالت برنامه به صورت باری ناعادلانه بر دوش دانشجویان سنگینی میکند.
دوم اینکه ممکن است بر اثر ارزشیابی، انتقادهای وارد بر برنامه، روشن و برطرف نشود. بنابراین میتوان گفت عدالت یادگیری از طریق ارزشیابی در برنامه درسی تحقق مییابد .
منبع
سنچولی،محمود(1394)، ارزشیابی برنامه درسی دانشگاه فرهنگیان،پایان نامه کارشناسی ارشد،علوم تربیتی مدیریت آموزشی، دانشگاه سیستان بلوچستان
ازفروشگاه بوبوک دیدن نمایید
دیدگاهی بنویسید