ارزشیابی برنامه درسی آموزش عالی

یکی از عناصر مهم برنامه­های­­ درسی آموزش ­عالی ارزشیابی می­باشد، از طریق ارزشیابی از مراحل مختلف برنامه­ریزی­ درسی می­توان کارایی و اثر بخشی برنامه­های­ درسی را افزایش داد و نظامی برای بهبود مستمر برنامه­های­ درسی طرح نمود.

ارزشیابی از برنامه­های ­درسی ممکنست شامل ارزشیابی از یک برنامه کامل و یا ارزشیابی از جنبه کوچکی از یک برنامه کامل باشد،درارزشیابی ازبرنامه­های ­درسی و مواد ­­آموزشی نیزعمده­ترین ملاک، پیشرفت تحصیلی یا میزان یادگیری دانش آموزان یا دانشجویانست،نبایداز ارزشیابی بخشهای مختلف برنامه ­درسی غفلت ورزید.

ارزشیابی برنامه­ درسی و البته کل فرآیند آموزش، بعنوان جزیی از نظام، تحت تأثیر عوامل متعددی است، در عمل نیز چگونگی ارزشیابی از آموخته­ها در آموزش ­عالی معلول عوامل متعدد و فی­الواقع هم چگونگی اجرا و هم چگونگی استفاده از نتایج آن است. صرف­نظر از تأثیرات اهداف، شرایط یادگیرنده، معلم و منابع در آن نیز متأثر ازعواملی همچون فرهنگ سازمانی رایج و توقعات مدیران سازمانی (در سطوح مختلف) است، درنتیجه تغییردررویکردها و شیوه­های جاری آن منوط به تغییر همه جانبه در همه عوامل تأثیر­گذار بر آن می­باشد.

مفهوم ارزشیابی

ارزشیابی را در معنی عام تعیین ارزش و یا اهمیت یک چیز می­داند و به­صورت خاص­تر ارزشیابی را تعیین میزان موفقیت اولیه آنها می­داند . در فرهنگ دهخدا ارزیابی عمل یافتن ارزش هر چیز و ارزیاب کسی که ارزش هر چیزی را معین می­کند. شاید بتوان ادعا کرد که به تعداد صاحب­نظرانی که در این حوزه دارای نام و شهرت هستند، برای ارزشیابی نیز تعریف وجود دارد. این تعاریف در بسیاری از موارد به هم شبیه هستند و در مواردی نیز با هم تفاوت دارند. اولین تعریف رسمی از ارزشیابی به نام رالف­تایلر ثبت شده است. وی ارزشیابی را وسیله­ای جهت تعیین میزان موفقیت برنامه در رسیدن به هدف­های آموزشی مطلوب موردنظر می­داند. ارزشیابی به یک فرآیند نظامدار برای جمع­آوری، تحلیل و تفسیر اطلاعات گفته می­شود.

به این­ منظور که تعیین ­شود آیا هدف­های مورد­نظر تحقق یافته­اند، یا در حال تحقق یافتن هستند و به چه میزانی . ارزشیابی یعنی تعیین ارزش کردن، ارزشیابی آموزشی نظامدار در بر گیرنده سنجش رسمی ارزش پدیده­های آموزشی است .

ارزشیابی را جمع­آوری و استفاده از اطلاعات برای تصمیم­گیری درباره یک برنامه آموزشی می­داند. ارزشیابی را فرآیند تشخیص حیطه­های تصمیم­گیری مورد­نظر، انتخاب نوع اطلاعات مناسب، و گرد­آوری و تخلیص و تحلیل اطلاعات به­منظور تهیه گزارش مناسب برای تصمیم­گیری می داند .

دو تن از صاحب­نظران در حوزه ارزشیابی آموزشی گفته­اند در آموزش­ و ­پرورش، ارزشیابی به یک فعالیت رسمی گفته می­شود که برای تعیین کیفیت، اثر بخشی، یا ارزش یک برنامه، پروژه، فرآیند، هدف یا برنامه ­درسی به اجرا در می­آید .

اهمیت و ضرورت ارزشیابی

اگرچه ارزشیابی فقط یک هدف اساسی دارد (تعیین بهاء یا ارزش چیزی)، ولی نقش­های آن بسیار است. هدف اصلی ارزشیابی، قضاوت و داوری است. در ارزشیابی یک هدف این ­است که مشخص شود آیا اهداف مورد­نظر که از قبل تعیین شده است، تحقق یافته­اند؟ آیا عملکرد رضایت­بخش بوده است یا نه؟ نیاز به قضاوت و داوری می­باشد. هدف دیگر ارزشیابی فراهم نمودن اطلاعات برای تصمیم­گیری است. نقش مهم دیگر ارزشیابی تعیین ارزش خود برنامه­ درسی است. آیا برنامه­ درسی مقاصدی را که به خاطر آنها الگو­پردازی شده است برآورده می­کند؟ آیا برنامه­ درسی برای گروه معینی از دانشجویان که برایشان مورد استفاده قرار گرفته است مناسب می­باشد؟

در آموزش­ عالی که یکی از ارکان اساسی جامعه می­باشد؟ ضرورت استفاده از ارزشیابی کاملاً آشکار است. زیرا به کمک ارزشیابی می­توان این نهاد را به تناسب تغییرات اجتماعی درمسیر تحول و دگرگونی قرار داد ،

می­توان در رابطه با نیازهای جامعه برنامه­های آن را مورد قضاوت قرار داد، در راه بهبود آن کوشید. بعبارتی برای آنکه نظام آموزش­ عالی از پویایی لازم برخوردار باشد، یک نظام ارزیابی بعنوان زیر­نظام آن، باید عوامل اساسی را بطور مستمر مورد قضاوت قرار دهد و بازخورد آن را به تصمیم­گیرندگان عرضه کند.

با­توجه به اینکه ارزشیابی به مثابه یک تخصص است با این امر سرو­کار دارد که ارزش، کیفیت و اهمیت، میزان، درجه و یا شرایط پدیده­ها را مورد آزمایش و قضاوت قرار دهد و در طول اجرای برنامه به­طور مستمر انجام گیرد تا تطبیق عملکرد را با هدف برنامه میسر سازد.انجام ارزشیابی بعنوان یکی از فعالیت­های کلیدی در تکنولوژی آموزشی ضروری است و بدون آن نمی­توان به اهداف آموزشی دست یافت. ارزشیابی در مفهوم جدید خود بعنوان جزئی از فرآیند تعلیم­ و ­تربیت و وسیله مناسبی برای اصلاح هدف­ها، برنامه­ها، و شیوه­های تدریس شناخته شده است .

اهمیت و ضرورت ارزشیابی، در برنامه­ریزی ­درسی را از سه دیدگاه می­توان مورد توجه قرار داد:

1. از نظر برنامه­ریزان­ درسی: تعیین ارزش خود برنامه ­درسی، یکی از نقش­های مهم ارزشیابی است. برنامه­ریزان نیاز به این دارند که بدانند آیا برنامه ­درسی، مقاصدی را که به­خاطر آنها طراحی شده برآورده می­سازد؟ آیا محتوا، از دانش و ساختار دانش مورد­نظر فراگیران به­خوبی تشکیل شده است؟
2. از نظر اساتید: اساتید، در برنامه­ریزی تدریس و قضاوت درباره فعالیت­های آموزشی، به داشتن اطلاعات زیاد و معتبر، در زمینه آمادگی و پیشرفت تحصیلی دانشجویان، و اثر بخشی فعالیت­های کلاسی نیازمند هستند. ارزشیابی چنین اطلاعات و داده­هایی را در اختیار قرار می­دهد.
3. از نظر دانشجویان: ارزشیابی مؤثر به بهبود یادگیری دانشجویان کمک می­کند. چرا که ضمن آگاهی دادن به فراگیران، در خصوص پیشرفت تحصیلی، دقت و تلاش آنان را افزایش داده و انگیزه آنان را ارتقاء می­بخشد. از طرفی فراگیران از طریق ارزشیابی، جنبه­های مثبت و منفی فعالیت­های یادگیری خود را خواهند شناخت و نسبت به رفع آنها اقدام خواهند کرد .

ضمن ارزشیابی، اجزاء وعناصر برنامه ­درسی، بررسی و نقادی می­شود.حیات برنامه ­درسی به ارزشیابی بستگی دارد. بعلت عدم ارزشیابی درست از برنامه­ درسی ممکنست دو اتفاق در عرصه آموزش رخ دهد:

اول اینکه ممکن است برنامه ­درسی معیوب و مسئله­دار سالها جزو برنامه باقی بماند و استاد، دانشجو را تحت فشار روانی قرار دهد. در این حالت برنامه به صورت باری نا­عادلانه بر دوش دانشجویان سنگینی می­کند.

دوم اینکه ممکن است بر اثر ارزشیابی­، انتقادهای وارد بر برنامه، روشن و برطرف نشود. بنابراین می­توان گفت عدالت یادگیری از طریق ارزشیابی در برنامه ­درسی تحقق می­یابد .

منبع

سنچولی،محمود(1394)، ارزشیابی برنامه درسی دانشگاه فرهنگیان،پایان نامه کارشناسی ارشد،علوم تربیتی مدیریت آموزشی، دانشگاه سیستان بلوچستان

ازفروشگاه بوبوک دیدن نمایید