احساسات و کنترل عاطفی

احساسات یكی از مهم‌ترین اجزای درونی انسان‌ها هستند. برخی از احساسات از نوع واكنش‌هایی ابتدایی هستند كه ارتباطی با تفكر ندارند و بقیه انعكاسی از تجزیه و تحلیل فكر در ارتباط با موقعیت هستند، به این معنی كه احساسات مجموعه عواطف و تمایلات انسان‌ها و نشانگر این هستند كه فرد خوشحال است یا ناراحت، چیزی را می خواهد یا نمی‌خواهد، نرم است یا خشك و… . بسیاری از احساسات غیرواقعی و غیرمنطقی هستند. یعنی بی‌دلیل و خود به خود یا بر اساس افكار غلط منتج از سوابق، كج‌فهمی‌ها، ترس، امید یا نیاز بروز می‌كنند.

احساسات، غالباً خود را تحمیل می‌كنند و محدوده‌ی بسیار وسیعی هم دارند. ترس،‌ درد، گریه، لذت، ناكامی و .. از زمان تولد با انسان همراه هستند. این احساسات می‌توانند فیزیولوژیك، هورمونی و حتی منتج از مصرف دارو باشند، اما بعد از دوران كودكی برخی احساسات به موقعیت‌ها یا وقایع خاص منحصر می‌شوند، این مطلب همان پدیده یادگیری است. برخی واكنش‌های احساسی منافعی به همراه دارند و برخی مختص موقعیت‌های خاص هستند. هر دو اینها شرطی بودن احساسات را نشان می‌دهند. بسیاری‌ از واكنش‌های احساسی زاییده تفكر هستند و ربطی به یادگیری ندارند.

از طرف دیگر احساسات همیشه تحت تأثیر تفكر هستند چون انعكاس ارزیابی فكر از موقعیت هستند مخصوصاً اگر موقعیت در حال تغییر باشد. اكثر احساسات حاصل این هستند كه همه می‌خواهند دنیا و مافیها را همیشه همانطور كه بوده، باقی بماند. وقتی ‌اوضاع ما همانطور كه دوست داریم، پیش نمی‌رود مثل بچه‌ها نق می‌زنیم. برخی احساسات مولود نیروهای ناخودآگاه هستند. تفهیم چگونگی كسب یك واكنش پیچیده احساسی، كمك می‌كند راه اصلاح كردنش را هم پیدا كنیم. البته كشف علت ضروری نیست و خیلی از روش‌های اصلاحی بدون ارتباط با علت عمل می‌كنند. رفتار، احساسات، واكنش‌های جسمی و توجیه‌های عاطفی .

عواطف؛ رفتار، احساسات و واكنش‌های جسمانی را نیز در بر می‌گیرد. البته این سه، ارتباط چندانی با هم ندارند یعنی ممكن است كسی احساس ناراحتی شدید داشته باشد ولی اصلاً نشان ندهد و مشكل جسمی‌هم نداشته باشد. می شود احساس آرامش داشت و ناراحتی معده یا كمر درد هم داشت و خیلی بی‌خیال یا عصبی رفتار كرد. بعضی از آدم‌ها نمی‌دانند چه احساسی دارند و كمتر كسی تغییرات فیزیولوژیك خودش را درست حس می‌كند. تفسیر احساسات حاصل سوابق، تمایل فرد به برخی عواطف و موقعیت است. مصرف دارو در حین اجرای روش‌های خودامدادی نمی‌گذارد پیشرفت‌ها دیده شوند. شاید فرد تمامی نتیجه را حاصل مصرف دارو بداند و به خودامدادی بی‌اعتنا شود. شاید هم مشكل حل نشود و باز به جای اینكه دارو را با‌اثر بداند تقصیر را گردن خودامدادی بیندازد. اگر كسی خودش را مسئول رفتار نامطلوب بداند، مضطرب می‌شود و اضطراب هم احتمال رفتار نامطلوب رابالا میبرد.اگر كسی خودش را مسئول رفتار نامطلوبش نداند، اضطرابش كمتر میشود وزودتر اصلاح میشود،پذیرش مسئولیت در بسیاری مواقع ؛البته نه این موقعیت مفید است .

راهبردهاي کنترل احساسات ناخوشایند

بدیهی است افراد کاملاً تحت کنترل هیجانات نیستند، بلکه حق انتخاب داشته و می توانند الگوهاي هیجانی سازنده را انتخاب کنند.

 راهبردهاي شناختی:

اولین گام در مهار کردن احساساتی همچون خشم، ترس و غم این است که به آن حالت آگاهی پیدا کنیم و براي رسیدن به این آگاهی باید احساسات و عواطف خود را در هنگام مواجه با موقعیت هاي ناخوشایند، افکار، باورها و انتظارات و خواسته هاي خود را بشناسیم.

آگاهی از احساسات خود: افراد مختلف در برابر محرك هاي یکسان، احساسات متفاوتی را تجربه می کنند. فردي در مقابل یک محرك ناخوشایند احساس غمگینی می کند و دیگري در مقابل همان محرك احساس خشم می کند. دلیل این تفاوت هاي هیجانی به دو دلیل بستگی دارد: تفاوتهاي ژنتیکی بین افراد و تفاوت در ساختار و سبک زندگی خانوادگی.

آگاهی از افکار خود: شناخت افکار هنگام مواجه با موقعیت هاي ناخوشایند در شناخت هر چه بهتر خود و کنترل هیجانات به ما کمک می کند. اگر فرد به این آگاهی برسد که در موقعیت هاي ناخوشایند، افکاري غیر واقعی در ذهنش فعال می شود، این افکار قابل کنترل هستند و بتواند عوامل ناکارآمدي افکار خود را بشناسد، آنگاه خواهد توانست این افکار را تحت کنترل خود در آورده و احساسات ناخوشایند کمتري را تجربه کند.

آگاهی از چگونگی پردازش رویدادها: هر فرد متناسب با ساختار ذهنی خود اطلاعات دریافتی را پردازش می کند به همین دلیل، دو نفر از یک رویداد یکسان، برداشتی متفاوت دارند.

آکاهی یافتن از خواسته ها و انتظارات خود: اگر کاري مطابق خواسته هاي شما انجام نشود، چه احساسی را تجربه می کنید؟ باید بدانیم در مواجه با موقعیت ها تنها محیط پیرامون ما تعیین کننده نیست، بلکه خود فرد نیز مؤثر است. با این حال افرادي که خودپنداره ي ضعیف داشته و انتظارات زیادي از اطرافیان دارند بیشترین احساس ناخوشایند را تجربه خواهند کرد و برعکس اگر خود پنداره ي قوي داشته باشیم همه ي موقعیت ها را بر اساس انتظار از دیگران نمی بینیم.

  راهبردهاي رفتاري:

دو شیوه براي از بین بردن تجربیات ناخوشایند وجود دارد:

 شیوه هاي بلند مدت: این شیوه در طی زمان آستانه تحمل فرد در مقابل موقعیت هاي ناخوشایند را افزایش می دهد وآرامش نسبی براي فرد به دنبال خواهد داشت. روش هایی مانند ورزش، پیش بینی کردن وقایع و تمرین آرام سازي خود از همین شیوه هاست.

 شیوه هاي کوتاه مدت: گاهی به روش هایی احتیاج داریم که سریعتر به نتیجه رسیده و بتوانیم در همان لحظه هیجان را کنترل نماییم. مانند راهبردهایی که براي مقابله با خشم اعمال می کنیم راهبردهایی مثل تنفس عمیق، شمردن اعداد، ترك موقعیت، خواندن یک جمله و تلقین برخی جملات. مهارت مقابله با هیجانات فرد را قادر می سازد تا هیجانات را در خود و دیگران تشخیص داده، نحوه ي تاثیر هیجانات بر رفتار را بداند و بتواند واکنش مناسبی به هیجانات مختلف نشان دهد.

اکثر اوقات حالات و احساسات خودرا تحت دو واژه ي خوب یا بد توصیف می کنیم و بیشتر اوقات از حالات روحی خود به طور دقیق و درست خبر نداریم. کلمات بسیاري وجود دارد که احساسات را توصیف می کنند؛ مثل غمگینی، ناراحتی، بی حوصلگی، خستگی، افسردگی، شادي، حسرت، خجالت و … که اینها یا خوب هستند یا بد! اگر با حالات هیجانی مثل غم و خشم یا اضطراب درست برخورد نشود این هیجانات تاثیر منفی بر سلامت جسمی و روانی داشته و براي سلامت، پیامدهاي منفی به دنبال خواهد داشت .

کنترل براساس یادگیری عاطفی

فرایند تصمیم گیری در مغز انسان محدود به محاسبه و منطق که توسط قشر فوقانی انجام می گیرد نیست بلکه عواطف که منشأ آنها در مخچه و مغز میانی می باشد نیز در تصمیم گیری دخیل هستند. در واقع، حل یک مساله تصمیم گیری با توجه به پیچیده بودن راه حل مبتنی بر محاسبه و منطق و نیز وجود نایقینی گاه بسیار مشکل است. از این رو پیش از اینکه مساله در سطح شناختی، یعنی با در نظر گرفتن بازنمایی کامل محرک خارجی، پردازش شود، پردازش مساله در سطح ادراکی با کمک یک بازنمایی ساده تر از محرک خارجی توسط عواطف صورت گرفته و به سرعت یک جواب موقتی و نسبتاً خوب بدست می آید. از این رو پردازش عاطفی به فرایند تصمیم گیری سرعت می بخشد.

منبع

اسماعیلی نژاد،حسن(1393)، رابطه کنترل عواطف و سلامت روانی با عملکرد تحصیلی دانش آموزان،پایان نامه کارشناسی ارشد،روانشناسی تربیتی،دانشگاه آزاداسلامی هرمزگان

از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید