فرا اخلاق چیست؟

فرا اخلاق، به تحلیل فلسفی در باب تعابیر اخلاقی، مانند خوب و بد و باید و نباید می‏پردازد؛ از این رو، اخلاق، ناظر به اخلاق دستوری، و در پی آن است که واژه‌ها و مفاهیمی را که در آن بکار رفته بفهمد. آیا خوبی واقعیت خارجی دارد با مفهوم انتزاعی است؟ آیا خوبی چیزی مانند رنگ است که‏می‏توانیم ببینیم یا چیزی مانند درد است که آن را می‏توانیم احساس کنیم. در سال‏های اخیر، به دلیل دلمشغولی ‏فزاینده فلسفه به تحلیل زبان، این شاخه از فلسفة اخلاق، ظهور و بروز بیش‌تری یافته است.در حوزة فرا اخلاق، نظریات متفاوتی مطرح شده است که این نظریات را می‏توان تحت سه عنوان کلّی گنجاند:

• طبیعت‏گرایی اخلاقی
• غیرطبیعت‏گرایی اخلاقی یا شهودگرایی
• غیر شناخت‌گرایی اخلاقی

طبیعت‏گرایی اخلاقی

پیروان این نظریه اعتقاد دارند که همه گزاره‏هاى اخلاقى را مى‏توان به گزاره‏هاى غیر اخلاقى بویژه گزاره‏هاى واقعى تحقیق‏ پذیر یا اثبات ‏پذیر تعبیرکرد؛ مثلاًوقتى مى‏گوییم: “فلانى فرد بدى است”، مى‏توانیم بااثبات این که او در رفتار شخصى‏ اش ظالم، فریبکار وترسو و… بوده و یا با اثبات اینکه اعمال ونتایج بدى داشته مشخص کنیم که او فرد بدى بوده است. یا به عبارت دیگر این نظریه بر آن است که تمام گزاره‏های اخلاقی می‏توانند به گزاره‏های غیراخلاقی به ویژه به گزاره‏های واقعی، تحقیق‏پذیر یا اثبات‏پذیر تعبیر بشوند.

غیرطبیعت‏گرایی اخلاقی (یا شهودگرایی):

مورنظریة خود را به نام شهودگرایی اخلاق مطرح می‏کند. ما از طریق شهود اخلاقی پی می‏بریم ‏که گزارة اخلاقی صادق است یا کاذب؛ زیرا به گونه‌ای بی‌واسطه می‏توانیم صفت خوبی را مشاهده کنیم؛مور می‏گوید که این صفت، منحصر به فرد و غیرقابل تعریف است. خوبی، چیزی است که اگرچه قابل تحلیل‏ نیست می‏توانیم تصدیق کنیم که فردی آن را واجد است یا نه. اگر سؤال شود که خوب و خیر چیست، پاسخ این‏ است که خوب، خوب است. این نهایت چیزی است که در این باره می‏توان گفت. یا اگر سؤال شود که ‏خوب چگونه تعریف می‏شود، پاسخ آن است که خوب، تعریف‏ناپذیر است؛ زیرا بسیط و غیرمرکّب است. امور دیگر با خوب تعریف می‏شوند؛ ولی خود خوب تعریف‏ناپذیر است.

غیر شناخت‏گرایی اخلاقی‏ یاعاطفه‏ گرایى:

پیروان این نظریه معتقدند، قضایاى اخلاقى برخلاف دو نظریه قبل غیر شناختى‏اند. اگرکسى مى‏گوید: «دزدى خوب است» و شخص دیگرى مى‏گوید: «دزدى بد است»،این امر شبیه «هورا» و «اف»براى دزدى است. خوبى و بدى، بیانگراحساس رضایت و یا عدم رضایتند.

منبع

غلامی حیدری، سالمه(1393)، تحلیل محتوایی مفاهیم و مضامین اخلاقی در قرآن کریم، پایان نامه کارشناسی ارشد ، رشته علوم تربیتی، دانشگاه مازندران

از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید