« بیشتر تلاش می کنیم تا با ما مطمئن پژوهش کنید. »پروتکل امانت بین کتابخانه‌ای: پیشرفت و پروژه‌ها
در سال‌های اخیر همزمان با روی آوردن کتابخانه‌ها به اشتراک منابع برای پاسخ‌گویی به نیازهای مشتریان خود، تعداد کتاب‌ها و نشریات ادواری مبادله شده از طریق امانت بین کتابخانه‌ای به طور قابل توجهی افزایش یافته است. استفاده از کامپیوتر و شبکه‌های ارتباط دوربرد برای پشتیبانی از خدمات امانت بین کتابخانه‌ای نیز از رشد چشم‌گیری برخوردار بوده است. لیکن افزایش انواع نظام‌ها و شبکه‌های کامپیوتری، مبادله خودکار پیام‌های امانت بین کتابخانه‌ای را امری چنان پیچیده ساخت که پروتکل استانداردی برای پشتیبانی مبادله و پیگیری پیام‌های امانت بین کتابخانه‌ای لازم می‌نمود. مزایای واقعی پروتکل امانت بین کتابخانه‌ای تا وقتی که نظام‌ها و محصولات نرم افزاری مبتنی بر پروتکل به طور گسترده‌ای در دسترس قرار نگرفته و مورد استفاده واقع نشوند ظاهر نخواهد شد.
در عین حال کتابخانه‌ها در بکارگیری منابع مالی اندک خود در تکنولوژی ناشناخته مردد بوده و تولید کنندگان نرم افزار هم، در مورد تهیه محصولاتی که بازار نامطمئن دارد تردید نشان می‌دهند. پروتکل امانت بین کتابخانه‌ای بر اساس مدل ارجاعی ارتباط متقابل نظام‌های باز مبتنی است. استانداردهایی که در آن‌ها این چارچوب مفهومی بکار رفته امکان عمل رایانه‌ها و شبکه‌ها را با یکدیگر در محیط‌های چند فروشنده‌ای فراهم می‌آورند. پروتکل امانت بین کتابخانه‌ای یکی از چندین استاندارد تهیه شده‌ای است که ارتباطات راه دور مؤثری در میان کامپیوترها و نظام‌های گوناگون برای کاربردهای کتابخانه‌ای امکان پذیر خواهد ساخت. کتابخانه ملی کانادا که بیشترین کار مربوط به تهیه و استاندارد کردن پروتکل امانت بین کتابخانه‌ای را انجام داده در تعدادی از فعالیت‌های پشتیبانی به طور همزمان با جدیت در تلاش است. در سال 1987 برنامه اجرایی پروتکل امانت بین کتابخانه‌ای آغاز شد تا تولید کنندگان نرم افزار و جامعه کتابشناختی را نسبت به پذیرش و منظور کردن پروتکل در زمره نظام‌های امانت بین کتابخانه‌ای تشویق نمایند.
پروتکل امانت بین کتابخانه‌ای چهار جنبه از ارتباطات امانت بین کتابخانه‌ای را به طور رسمی استاندارد می‌کند:
- تعداد و نوع پیام‌هایی که در هر داد و گرفت امانت بین کتابخانه‌ای مبادله می‌شود؛
- عناصر و اجزاء داده‌هایی که در این پیام‌ها وجود دارند؛
- توالی صحیح برای ارتباط پیام‌های پروتکل؛
- ترکیب انتقال داده‌ها .
بنابراین با پروتکل امانت بین کتابخانه‌ای مبادله منابع و اطلاعات به شکل رسمی و منظم صورت می‌گیرد استانداردهایی که در این رابطه تهیه و تدوین شده به طور همزمان در بین کتابخانه‌ها اجرا می‌شود.
تأثیر نظام‌های رایانه‌ای بر خدمات امانت بین کتابخانه‌ای
از آنجا که پایگاه‌های رایانه‌ای، اطلاعات کتابشناختی را با سرعت بیشتری در اختیار علاقه‌مندان قرار می‌دهند، نظام امانت بین کتابخانه‌ای نیز با استفاده از فناوری نوین از دقت و سرعت بیشتری برخوردار خواهد شد. ارائه موفق خدمات امانت بین کتابخانه‌ای بستگی به چهار مورد زیر دارد:
- شناخت نیاز مراجعه کننده؛ در این مرحله با استفاده از منابع مختلف مثل نمایه‌ها و فهرستگان‌ها، مشخصات کتابشناختی منبع مورد نیاز تعیین می‌شود. استفاده از فهرستگان درون خطی، صحت انجام این امر را تضمین، و جستجوی اطلاعات را آسان می‌کند.
- تعیین محل مورد نیاز؛ تا قبل از استفاده از فهرست‌های رایانه‌ای، تعیین محل منابع با دقت زیاد صورت نمی‌گرفت. براساس تحقیقی که تامسن، انجام داد، 40% فرم‌های امانت بین کتابخانه‌ای که اطلاعات لازم برای تعیین محل نداشته‌اند، به همین دلیل به مرکز ارسال شده‌اند که فاقد منبع مورد نظر بوده‌اند. در حاضر با استفاده از فهرست‌های رایانه‌ای این اشکال رفع گردیده است.
- ارسال تقاضا؛ در برخی از کتابخانه‌ها ارسال تقاضای امانت بین کتابخانه‌ای از طریق پست انجام انجام می‌گردد، که این کار باعث اختلال در سیستم و صرف وقت طولانی می‌شود. استفاده از فاکس و پست الکترونیکی باعث صحت، سرعت و دقت بیشتری خواهد شد.
- حصول اطمینان از وجود منبع؛ در حال حاضر حصول اطمینان از وجود منبع، زمانی میسر می‌گردد که این مقصد بعد از دریافت تقاضا، پاسخ را به کتابخانه مبدأ ارسال نماید و این کار زمان زیادی می‌برد. نظام‌های رایانه‌ای امانت کتاب این زمان را تا حدود زیادی کاهش می‌دهد. نیتکی، اظهار می‌دارد که با استفاده از سیستم تعاونی رایانه‌ای در نظام امانت بین کتابخانه‌ای، گردش کار با سرعت بیشتری انجام می‌پذیرد و وضعیت کتاب‌هایی که به امانت رفته یا به امانت داده نمی‌شوند، سریعاً مشخص می‌گردد.
می‌توان گفت رایانه در کتابخانه‌ها باعث ایجاد تحولات بسیاری شده است. به طوری که در کتابخانه‌هایی که از رایانه استفاده نمی‌کنند با مشکلات بیشتری نسبت به کتابخانه‌های دیگر روبرو می‌شوند. از جمله ثبت کتاب‌ها و منابع که به صورت دستی و در دفتر ثبت کتاب نوشته می‌شود و مستلزم صرف وقت است. بازیابی اطلاعات با استفاده از برگه‌دان صورت می‌گیرد و ممکن است در بعضی مواقع امکان تهیه برگه‌های فهرست‌نویسی برای کتاب‌ها وجود نداشته باشد که در این گونه موارد باید تک تک قفسه‌های کتابخانه مورد جستجو قرار گیرد تا منبع مورد نظر مراجعه کننده یافت شود. و مورد دیگری که وجود دارد این است که در موقع امانت کتاب‌ها چون رایانه‌ای وجود ندارد تا اطلاعات مربوط به امانت کتاب ثبت شود، بنابراین در انتهای هر کتاب پاکت مخصوص برگه امانت تعبیه می‌شود تا اطلاعات مربوط به کتاب و فرد امانت گیرنده در آن محل نوشته شود. که باز هم مستلزم صرف زمان و هزینه می‌باشد. در اینجا نکته‌ای که در مورد امانت بین کتابخانه‌ای وجود دارد این است که در نظام امانت بین کتابخانه‌ای به صورت رایانه‌ای می‌شود مشکلات مربوط به این دسته از کتابخانه‌ها را مرتفع نمود تا آنان نیز بتوانند در اثر امانت بین کتابخانه‌ای به مراجعان خود خدمات با مشکلات کمتری را ارائه نمایند.
منبع
مهری،فریبا(1392)، راهکارهای ایجاد طرح‌های همکاری ؛امانت بین کتابخانه‌ای، اشتراک منابع در کتابخانه‌ها،پایان نامه کارشناسی ارشد،کتابداری واطلاع رسانی،دانشگاه آزاداسلامی همدان
از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید
دیدگاهی بنویسید