مفهوم رقابت

رقابت به معنای شرایطی است که افراد برای کسب برتری نسبت به سایرین تلاش می کنند. اما این مفهوم در متون اقتصادی بسته به نوع پیش فرض­های حاکم در هر یک از مکاتب فکری اقتصاد کلان، تعریف متفاوتی به خود می­گیرد. اهمیت این مساله از آنجاست که هرگونه اختلاف در تعریف رقابت بر سازوکار مداخله در فعالیت­های اقتصادی تاثیرگذار است. از نظر کلاسیک­های قرن هجدهم میلادی همچون آدام اسمیت، «رقابت فرآیندی از نزاع قیمتی میان فعالان بازاری است که برحسب شرایط حاکم در بازار صورت می­گیرد و در نهایت، منجر به حذف سود اقتصادی بنگاه­ها می­شود». این دیدگاه در اواخر قرن نوزدهم و با ظهور دیدگاه­های نئوکلاسیک از محدوده «رفتار و عملکرد» بنگاه­ها به «ساختار» بازار معطوف شد.

همچنین در انجام تحلیل­ها، تاکید زیادی بر تعیین «تعادل» و «بهینه­سازی» صورت گرفت. در این رویکرد – رویکرد نئوکلاسیک – بازار تنها هنگامی رقابتی در نظر گرفته می­شد که «تعداد زیادی از فروشندگان کالاهای همگن را به فروش می­رساندند و لذا هیچ یک از فروشندگان قادر نبودند با تغییر مقدار فروش خود بر قیمت بازاری تاثیر بگذارند». به عبارتی، برخلاف دیدگاه کلاسیک­ها که رقابت را مفهومی مرتبط با عملکرد بنگاه­ها می­دانستند، نئوکلاسیک­ها آن را در ارتباط با ساختار بازار در نظر می­گرفتند. لذا، طبق این دیدگاه، عملکرد بنگاه­ها در یک بازار به طور مستقیم متاثر از ساختار بازار مربوطه است.

تاکید نئوکلاسیک­ها برساختار بازار منجر شد تا مباحث مرتبط با تاثیر ساختار بر رفتار و سپس عملکرد در اقتصاد گسترش یابد­. گسترش این مفاهیم به نوبه خود تاثیرات قابل توجهی بر نگرش موجود پیرامون نحوه برخورد با بنگاه­ها در صنایع داشت. طبق این دیدگاه که بعدها تحت عنوان رویکرد ساختار، رفتار و عملکرد (S.C.P) نام گرفت، دستیایی به شرایط رقابتی تنها از طریق کاهش موانع ورود و کاهش زمینه­های انحصار امکان پذیر است.

در مقابل رویکرد فوق، دیدگاه شیکاگو با الهام­گیری از مکتب اتریش، ساختار بازار (قدرت انحصاری) را متاثر از عملکرد مناسبت (کارایی بالاتر) در نظر می­گیرد. طبق این دیدگاه، رقابت فرآیندی است که می­تواند به دامنه گسترده­ای از ساختارهای انحصاری با کارآترین پیامدها منتهی شود. در حقیقت، دیدگاه شیکاگو معتقد است سود کسب شده توسط کارآفرینان لزوما نشانگر ناکارآمدی بازاری نیست، بلکه نشان دهنده عکس­العمل درست کارآفرینان در بازار نسبت به تغییر شرایط بازاری است. لذا، طبق این دیدگاه مداخلات دولتی باید در جهت رفع هرگونه موانع تنظیمی مقابل فعالیت ها، اعمال شود.

منبع

صبائی، امیرمهدی(1392)، ساختار و هزینه اجتماعی انحصار، پایان نامه جهت دريافت درجه کارشناسی ارشد، مديريت مالي، دانشگاه تهران

از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید