« بیشتر تلاش می کنیم تا با ما مطمئن پژوهش کنید. »عوامل اثر گذار در تربیت اخلاقی
سازندگان جامعة ما در مرحلة نخست انسان ها هستند. یعنی والدین و مربیان ، پدر و مادر ،معلم و مدیر، برادر و خواهر، خویشاوندان، معاشران و همسالان ، رهبران جامعه و دیگر افراد اجتماع . دربارة اینکه دارای چه تز و مکتبی باشند ، عامل فراگیرنده تعالیم مکتب باشند یا مخالف آن؟ تابع تعصبات و تقلیدهای کور کورانه باشند یا غیر آن؟ و نیز بر این اساس که سطح اندیشه و فرهنگ آنان چه باشد؟ بر اساس چه ضوابطی و قانونی کار و تلاش کنند؟ و هم اینکه تابع چه فکر و فلسفه‌ای باشند ، نوع تربیت مختلف خواهد بود.
نقش خانواده در تربیت اخلاقی
کودک تحت تأثیر خانوادةخویش است و از آن نفوذ می‌پذیرد. خانواده است که گاهی می سازد و زمانی ویران می‌کند. محیط خانواده چون دانشگاهی است که در آن درس انسانیت و اخلاق و یا عکس آن داده می‌شود و عامل خانواده برای کودک سرنوشت‌ساز است. وقتی سخن از خانواده به میان می‌آید فکر و ذهن متوجه پدر و مادر است کودک از مادر درس زندگی و عشق و محبت می‌آموزد و از پدر درس اقتدار و انضباط و کیفیت موضع گیری در برابر مسائل حیات اجتماعی.
نقشهای مهم خانواده در تربیت کودکان
خانواده در تربیت کودکان نقش های مهمی ایفا می کند که مهمترین آنها شامل :1- نقش سازندگی 2- نقش فرهنگی3- نقش اجتماعی 4- نقش عاطفی و اخلاقی می باشد:
نقش سازندگی خانواده
طفل فطرتاً پاک به دنیا می آید و این خانواده است که او را صالح یا فاسد بار می آورد. تربیت و خانواده حتی خصایص و صفات وراثتی را تحت الشعاع قرار می دهد و گاه خنثی می سازد . کودک دفتری از کتاب طبیعت است که در آن چیزی نوشته نیست . این خانواده است که در آن دفتر جملات افتخارآمیز یا ذلت‌آفرین می‌نویسد . خانواده شخصیت کودک را رنگ می دهد و خط مشی او را در زندگی حال و آینده معین می سازد و در او سازندگی یا ویرانگری ایجاد می کند.
نقش فرهنگی خانواده
کودک در جایی به دنیا می آید , که از قبل ساخته و دارای فرهنگی ارزیابی شده , یا غلط است .طفل از همان روزهای تولد این فرهنگ را از طریق والدین،کسان‌و‌بستگان‌می‌گیرد وبر این اساس‌ذهن و افکار او شکل می‌یابد . در جنبه کسب اطلاعات و معلومات عمومی ، مسألة زبان و مکالمه ، طرز معاشرت و آداب زندگی ، اخلاق , عشق و محبت ، صمیمیت و همکاری، همدردی و همسانی ، شرافت و عزت نفس و صدق و صفا نیز خانواده نقش اساسی دارد . خانواده مهمترین مرکز انتقال تمدن است بدان حد که میزان انسانیت و مدنیت آدمی بسته به این است که در کدام خانواده و با چه بعدی از مدنیت پرورش یافته است.
نقش اجتماعی خانواده
خانواده نخستین مسئول صلاح و فساد جامعه است . از آن بابت که بنیانهای فکری کودک در خانواده گذاشته می شود و نخستین محیطی که فرد را به زندگی‌اجتماعی می کشاند خانواده می باشد و تمایلات و اندیشه‌های دینی ، سیاسی ، عقیدتی ، اجتماعی و ایده آل ها اغلب از آنجا منشاء می گیرد . خانواده مسئول عیب ها و فسادهای بی شمار اجتماعی و نیز منبع هرگونه خیر برکت و نعمت و سعادت جامعه است.
نقش عاطفی و اخلاقی خانواده
خانواده اولین محلی است که طفل احساسات و عواطف قوی و یا ضعیف خود را به دست می آورد . خانواده وسیله ای برای انتقال آداب و اخلاق و رسوم و سنت صحیح یا غلط است . کودک در خانه اخلاق، اعتماد به نفس ، پاکدلی ، مقررات ، احترام به قانون ، ادب، انسانیت ، مهر و عاطفه ، انس و الفت و یگانگی و مهرورزی را یاد می گیرد و یا خشونت و بی بند و باری و کینه توزی و سخت دلی و … را می آموزد
نقش گروه همسالان در تربیت اخلاقی
گروه همسالان غرض آنهایی هستندکه طفل با‌آنها دوست و معاشرت دارد . و با یکدیگر گروة اجتماعی را تشکیل می‌دهند. روابطی را که کودک با افراد معاشر دارد در او بسیار مؤثر است و به خصوص در مراحلی او از دوستان خود حرف شنوی دارد. معاشران کودک معمولاً افرادی ذی نفوذ هستند. تمایلات، اظهارنظرها ، طرز فکرها و رفتارشان در هم مؤثر است و چه بسیار اقدامات و تصمیم‌گیری‌هایی که در این رابطه است . حتی لغزش هایی که برای برخی از آنها به وجود می‌آید از لحاظ منشأ به صورت و گونه‌ای است که آرزو می‌کنند ای کاش فلانی را دوست خود بر نمی‌گزیدند . نقش این گروه در سه مورد حتی از نقش پدر و مادر هم بیشتر است :1- در مواردی که خانواده به محیط جدید کوچ می‌کند در چنین صورتی کودک به علت علاقمندی بسیار به بازی و معاشرت با کودکان محیط جدید با فرهنگ آنها آشنا می‌شود و رنگ وخوی آنان را می پذیرد. 2- در مرحله بلوغ و نوجوانی که در آن حالت رازداری و رازگویی با دوستان همسال ، وازدگی از والدین و محیط خانواده دوستی‌های آتشین و دشمنی‌های آتشین پدید می‌آید و آنان شدیداً تحت تأثیر معاشران هستند آنچنان که حتی در فرم پوشش لباس ، در ادا و اطوارها نقشی را ایفا می‌کنند که مورد علاقة دوستان است. 3- در مواردی که خانواده آشفته و نابسامان است و کودک احساس می‌کند خانواده برای او پناهگاهی قابل اعتماد نیست به دوستان پناه می‌برد و از آنها کمک می‌طلبد غرض از خانواده نابسامان خانواده‌ای است که در آن کودک یتیم باشد ، پدر یا مادر را از دست داده باشد. والدین از هم متارکه کرده و کودک‌زیرنظر ناپدری ،نامادری ، و یا خویشان و بستگان باشد. پدر و مادر دائماً در حال نزاع و درگیری باشند. پدر و مادر زنده ولی میزان غیبت آنها از کودک به میزانی باشد که کودک به منزلةیتیمی به حساب آید.
نقش معلم و اعضای مدرسه در بنای اخلاقی کودکان
خداوند متعال علم و دانش را علّت کلی و اساسی آفرینش همة پدیده های هستی معرفی کرده است . همه می دانند که بشریت با آن همه پیشرفت در علم و صنعت و اختراع و اکتشاف بر اثر انحرافات اخلاقی دچار مشکلاتی شده است که همه صاحب نظران را متحیر ساخته است .مدرسه‌این‌خانةدوم انسان،مکان پرورش تمام خلاقیت‌های ذهنی دانش آموز می باشد و معلمِ خود را الگوی تمام عیار ارزش های اخلاقی ، دینی ، اجتماعی و روانی می داند تا جایی که حرف معلم را بر حرف پدر و مادر ترجیح می دهد . به راستی معلم احیاگر استعدادهای بالقوه و تحول راستین آموزش و آغازگر تکوین شخصیت دانش آموزان می باشد معلم است که در دانش آموزان تلاش و رشد ایجاد می کند و ارزش های اخلاقی و فرهنگی را تقویت می کند وگر چه پدر و مادر نقش مؤثّری را ایفا می نمایند امّا معلم شمع فروزانی است که خود را وقف این تکاپو کرده است .نقش معلم در سازندگی یا ویرانی بنای اخلاقی کودکان بسیار است کودکان کم و بیش از معلمان خود تأثیر می‌گیرند حتی بعضی از مورخین دربارة علل سقوط یا انحطاط جامعه‌ای تقصیر را به عهدة مربیان و معلمان آنها گذارده‌اند و حتی دربارة سقوط مسلمین در اندلس تربیت کودکان را به دست مربیان مسیحی و معلمان مسلمان نمای آن جامعه و تحصیل کودکان را در مدارس مسیحی ذکر کرده‌اند. با توجه به روش کار معلم ، نحوة اعمال انضباط او ، طرز برخوردش با شاگردان ، قدرت جاذبه و دافعة او ، طرز تلقی شاگردان از او،تشویق ها و تنبیه‌ها … کودک از او تأثیر می‌پذیرد. وضع به همین گونه است دربارة تأثیرپذیری شاگرد از مدیر ، ناظم مدرسه ، مسئول تربیتی، مستخدم و خدمتگزار و همه افرادی که دربارة او نقش گروه فشار را اعمال می‌کنند و بسیاری از کودکان از آنان خوی و رفتار می‌آموزند و یا عقده‌های ناشی از فشار، آنها را در خانه بر سر برادران و خواهران و یا دیگر افراد اجتماع اعمال می‌کنند.
منبع:
مرادی، مزربان(1395)، تاثیر آموزش به شیوه چند رسانه ای بر میزان رشد استدلال اخلاقی و هوش اجتماعی درس مطالعات اجتماعی در میان دانش آموزان پایه ششم ابتدایی شهرستان سرپل ذهاب در سال تحصیلی 95-1394، پایان نامه کارشناسی ارشد تکنولوژی آموزشی، دانشگاه آزاد اسلامی کرمانشاه.
از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید
دیدگاهی بنویسید