« بیشتر تلاش می کنیم تا با ما مطمئن پژوهش کنید. »انواع مسؤولیت پذیری اجتماعی سازمان
موسسات بازرگانی در جامعهای کار میکنند که آن جامعه برای آنها فرصتهای مختلفی را ایجاد کرده است که آنها به کسب سود میپردازند، در عوض سازمانهای مذکور باید متعهد باشند که نیازها و خواستههای جامعه را برآورده کنند، این تعهد را مسؤولیتپذیری اجتماعی سازمان مینامند. در یک دسته بندی کلی میتوان مسؤولیتپذیری اجتماعی سازمانی در سازمان را به انواع زیر تقسیم بندی کرد:
مسؤولیتپذیری در برابر خود
در این منظر هرفردی یا سازمانی لازم است تا نسبت به سلامت روح و جسم خود ارزش قائل شده و نسبت به آن مسئول باشد. این بعد از مسؤولیتپذیری بیشتر مورد مطالعه روانشناسان و دانشمندان علوم سلامت است. مسئله اصلی در این نوع مسؤولیتپذیری سلامت و منفعت فردی است .
مسؤولیتپذیری در برابر دیگران
انسان به عنوان موجودی اجتماعی در زندگی جمعی خویش در برابر دیگران مسئول است و می بایست برای حقوق دیگران احترام قائل شود. دیگرانی که در نوع خاص و عام قابل تفکیک میباشند. مسؤولیتپذیری خاص ناظر بر تعهد و مسؤولیت در قبال دیگرانی است که کنشگر رابطه عاطفی با آنها دارد مانند پدر، مادر. اما مسؤولیت پذیری عام به دیگری عام اشاره دارد که رابطه کنشگر با آنها قرار دادی و غیر عاطفی است.
مسؤولیتپذیری در قابل طبیعت و محیط زیست
محیط زیست و عناصر تشکیل دهنده آن چون منابع آبی، خاکی، هوای سالم، و غیره همگی متعلق به همه انسان ها هستند و از این رو احساس مسؤولیت و تعهد نسبت به سالم نگه داشتن آن ها برای همگان ضروری است.
مسؤولیتپذیری در برابرخدا
غالباً مباحث این بعد از مسؤولیتپذیری اجتماعی حوضه مطالعاتی معارف و الهیات میباشد. از این نوع مسؤولیتپذیری می توان به عنوان مسؤولیت پذیری الهی نام برد. بررسی و تحلیل مسؤولیتپذیری اجتماعی از منظر جامعه شناسی در سه سطح خرد، میانی و کلان قابل مطالعه می باشد. در سطح خرد مسؤولیت پذیری به عنوان احساس تعهد و کنشی که تک تک افراد در قالب نقش های خود نسبت به یکدیگر دارند، در بر گرفته می شود. مسؤولیت پذیری جوانان در سطح خرد می باشد. در سطح میانی مسؤولیت پذیری در ارتباط با گروه، سازمان و مانند آن مطرح می گردد. در سطح کلان نیز مسؤولیتپذیریدولت ملتها در نظام جهانی مطرح می گردد.
آثار مثبت رعایت مسؤولیتپذیری اجتماعی سازمان بر عملکرد و موفقيت سازمان
مسؤولیتپذیری اجتماعي سازمان نيز از راه افزايش مشروعيت سازمان و اقدامات آن، التزام اخلاقي درتوجه به اهميت ذي‌نفعان، افزايش درآمد، سودآوري و بهبود مزيت رقابتي، و…، توفيق سازماني را تحت تاثير قرار مي‌دهد. در ادامه به تشريح اين آثار مثبت رعایت مسؤولیتپذیری اجتمای سازمان و شواهد مويد آن می پردازیم.
افزايش مشروعيت سازمان و اقداماتآن
امروزه در شرايط جهاني شدن و شبکه‌هاي گستردة اطلاعاتي از سازمانها، انتظار مي‌رود در برابر مسائل محيط زيست، رعايت منافع جامعه، حقوق اقليتها و … حساسيت داشته، واکنش نشان دهند. به علاوه اين شبکة گسترده، تمام فعاليتهاي سازمانها را زيرنظر دارد و به راحتي مي‌تواند از راه انجمنها و مجامع مختلف، چهره سازمانها را در انظار عمومي خراب کند، بنابراين سازمانها ناچار به انجام اقدامات وسيع و گسترده براي جلب افکار عمومي هستند که وجه غالب آنها نشان دادن وجهه اخلاقي کارهاي سازمان است. گفتني است که هر چه سازمانها بزرگتر باشند، بايد حساسيت آنها هم نسبت به اين مسائل بيشتر باشد.
التزام اخلاقي در توجه به اهميت ذي‌نفعان
علاوه بر سهامداران، گروههاي ديگري نيز وجود دارند که از اقدامات سازمان تأثير مي‌پذيرند و داراي منافع مشروعي از سازمان‌اند. ازجمله اين گروهها مي‌توان به مشتريان، تامينکنندگان مواد اوليه، دولت و جامعه اشاره کرد .
افزايش درآمد، سودآوري و بهبود مزيت رقابتي
توجه به تمام افراد و گروههايي که ذي‌نفع هستند، ميزان سود شرکتها را در بلند مدت افزايش خواهد داد، زيرا موجب انگيزش نيروي انساني، افزايش حسن نيت اجتماعي و اعتماد مردم به يکديگر و نيز کاهش جريمه‌ها مي‌شود. ديويد براين باور است که: «روز به روز باور سازمانها در اين مورد راسخ‌تر مي‌شود که ترويج اصول اخلاقي و تقويت فرهنگ مسؤولیت پذیری در سازمان موجب ايجاد مزيتهاي استراتژيک خواهدشد. مسؤولیتپذیری، مزایای بیشماری برای یک سازمان در پی دارد از جمله:
- ترغیب به تصمیم گیری آگاهانه بر اساس شناخت بهتراز انتظارات و توقعات جامعه، فرصت های مرتبط با مسؤولیتپذیری (نظیر مدیریت بهترخطرات و تهدیدهای قانونی) وتهدیدها و خطرات مرتبط با عدم مسؤولیت پذیری.
- بهبود اقدامات مدیریت بحران در سازمان.
- افزایش شهرت سازمان و افزایش اعتماد عمومی.
- بهبود و ارتقای رابطه سازمان با سهامداران خود و ظرفیت آن برای ابتکار و نوآوری، از طریق ارائه نگرش ها و دیدگاههای جدید.
- افزایش وفاداری، صداقت و روحیه کارمندان، ارتقای ایمنی و سلامت کارگران زن ومرد وتاثیر مثبت بر توانایی استخدام، ترغیب و ابقای کارمندان.
استفاده از مزاياي چندگانگي
متخصصان پيش‌بيني مي‌کنند که نيروي کار به گونه‌اي روزافزون متنوع تر خواهد شد و شرکت هايي که بتوانند نيازهاي اين افراد متنوع را درک کرده، از اين تنوع به خوبي بهره گيرند، موفق خواهند بود. رعايت مسؤولیت پذیری در برخورد با اين افراد در محيط کار، مديريت آنها را تسهيل مي‌کند و اين امکان را براي سازمان فراهم مي‌سازد که از مـزاياي نيروي کار متنوع، بهـره گيرد. باسکلي بر اين باور است که چندگانگي سازگار با برنامههاي اخلاق و فرهنگهاي اخلاقي مي‌تواند موجب شهرت و اعتبار سازمان شده و عملکرد آن را بهبود بخشد.
کاهش هزينههاي ناشي از کنترل
ترويج خودکنترلي در سازمان، به عنوان يکي از مکانيزمهاي اصلي کنترل، از مباحثي است که بنيان آن بر اعتماد، اخلاق و ارزشهاي فردي قرار دارد. ترويج خودکنترلي باعث کاهش هزينههاي ناشي از روشهاي کنترل مستقيم شده و موجب بهبود سود مي‌شود. اين مستلزم تعهد کامل اعضا به تيــم، مسئوليـت پذيري همـــه اعضاي تيم و داشتن احترام و اعتماد بين آنها و مديريت است .
بهبود روابط، افزايش جو تفاهم و کاهش تعارضات
يکي از نتايج بهبود اخلاق کار در سازمان، تنظيم بهتر روابط در سازمان است که اين به نوبة خود باعث افزايش جو تفاهم در سازمان و کاهش تعارضات بين افراد و گروهها شده، عملکرد تيمي را بهبود مي بخشد.
پیامدهای رعایت اصول مسؤولیتپذیری اجتماعی در سازمان
جلوگیری از غفلت مدیریت سازمان نسبت به محیط: بر خلاف دیدگاه سسنتی وظیفه سازمانها تنها سود رسانی نیست بلکه تمام سازمانها در قبال محیط و فضای کسب و کار خود چه در منطقه و چه در جهان، مسؤولیت هایی دارند. آنها باید سعی کنند تا به توسعه همه جانبه اقتصادی برای خود، کشورشان و توسعه پایدار جهانی دست یابند.
ایجاد مدیریت اثر بخش: مدیریت موثر در عصر ما مدیریتی است که از محدود اندیشی سازمان خود را رها ساخته و به جامعه و محیط های وسیعتری بیندیشد و به عبارت دیگر علاوه بر مسؤولیت سازمانی، مسؤولیت اجتماعی نیز احساس نماید .
افزایش عظمت، اعتبار و شهرت سازمان و بهبود چهره عمومی سازمان: سازمان باید احساس اجتماعی و ارزشهای انسانی را به حدی گسترش دهد تا با ارزشهای اقتصادی اش همراه شود، به نحوی که گویی به اندازه ای که از منطق و عقلش استفاده میکند. به همان اندازه از وجدان و قلبش هم استفاده میکند. در بلند مدت، عظمت و اعتبار و شهرت یک سازمان به اندازهای که به عقل و منطقش بستگی دارد به قلب و عاطفهاش وابسته است.
ارئه خدمت موثر به مردم: عدم احساس مسؤولیت در قبال مردم مانع از خدمت موثر مدیران به ایشان میشود.
مانع گریبان گیری شدن مشکلات جامعه به سازمان: سازمانها اگر به اهداف اجتماعی خود حرمت ننهند،آلودگی محیط، فقر و بیماری، تبعیض و نابسامانی، محیطشان را فرا خواهد گرفت و اگر با اندکی دور اندیشی به قضیه ننگرند، این مشکلات آخر الامر گریبان خودشان را خواهد گرفت. زمانی که آلودگی محیط جامعه را فرا گرفت سازمان نیز به عنوان جزئی از آن دچار آلودگی خواهد شد.
ایجاد توازن بین تعهدات و وظایف مختلف سازمان و مدیریت: مسؤولیتپذیری اجتماعی سازمان روی نحوه برخورد سازمان با ارباب رجوع، کارکنان، سرمایه گذاران و سهامداران و سایر موسسات و شرکتهای رقیب و به طور کلی جامعه نظر دارد. و به طور خلاصه، مسؤولیتپذیری اجتماعی سازمان تلاشی است در جهت ایجاد تعادل و توازن بین تعهدات و وظایف مختلف سازمان و مدیریت است.
مانع وارد شدن خسارت جبران ناپذیر به جامعه و بهبود وضع جامعه: مسؤولیتپذیری با ورود خود به سازمان، یک چارچوب حاکمیت اخلاقی را اضافه میکند که بر اساس آن سازمانها به فعالیتهایی اقدام میکنند که وضع جامعه را بهتر کند.
فراهم شدن زمینه ایجاد پاسخگویی اجتماعی در سازمان: مسؤولیتپذیری پیش فرض پاسخگویی اجتماعی است؛ یعنی مدیران، اول باید مسؤولیت اجتماعی خود را بشناسند، سپس در جهت آن اقدام کنند تا زمانی که چنین مسؤولیتی(مسؤولیت پذیری اجتماعی سازمان) در سازمان وجود نداشته باشد هیچ پاسخگویی از طرف سازمان در برابر جامعه وجود ندارد .
موفقیت، ادامه بقا سازمان و توسعه پایدار سازمان: از لحاظ تاریخی سازمانها با رویکرد ایجاد سود برای سهامداران خود پایدار مانده اند. اما امروزه این رویکرد به هیچ وجه برای تضمین بقا کافی نیست. در دنیای مدرن، سازمان ها با هر اندازه و در هر بازاری، باید برای بقا خود، رضایت جامعه را کسب و حفظ نمایند و این رضایت فقط در صورتی حاصل میشود که جوامع باور داشته یاشند که عملیات سازمان ها تاثیر سود مندی بر انسان و و محیط زیست باقی می گذارد.
مانع از بین رفتن ارزشهای انسانی و اخلاقی: سازمانها همچون سایر افراد و موسسات عضوی از جامعه هستند و بودن این عضویت لازمهاش این است که با توجه به مسؤولیت فردی هر عضو، اقدامات سازمانی به نحوی انجام گیرد که نظام اخلاقی پابرجا مانده، و منافع دیگر اعضای جامعه حفظ شود، به عبارت دیگر سازمانها می باید خودشان را به حساسیت های جامعه و ارزشها و هنجارهای اخلاقی آن متعهد بدانند واخلاقاً خود را نسبت به عملیاتشان مسئول بدانند.
برقراری تعادل بین مسؤولیتپذیری قدرت سازمانی: مسؤولیتپذیری سازمانها میتواند عاملی برای توازن قدرت باشد. سازمان از قدرت اجتماعی زیادی برخوردار است و این قدرت می تواند روی محیط، مصرف کنندگان، اوضاع جامعه و بسیاری از بخشهای دیگر اجتماعی تاثیر بگذارد. بنابرین لازم است که میزان قدرت سازمانها با مقدار مسؤولیت شان برابر باشد.
بهبود کیفیت زندگی افرادجامعه: مشارکت سازمان در حل مشکلات اجتماعی میتواند کمک زیادی در خلق کیفیت زندگی بهتر افرادباشد. به عنوان مثال، وقتی که سازمانها به نیازهای کارکنان شان توجه داشته باشند، به طور غیر مستقیم روی ثبات خانوادهها و نحوه زندگی آنها تاثیر میگذارند و این تاثیر باعث ایجاد زندگی بهتر برای افراد می گردد.
کاهش دخالتهای دولت: کارول باور دارد که بی توجهی به مسؤولیت های اجتماعی موجب افزایش دخالت دولت و در نتیجه کاهش کارایی می شود . اگر شرکت داوطلبانه به برخی مسؤولیت های اجتماعی و اخلاقی خود عملکند، می تواند به سود مورد نظر خود دست یابد .
باعث هماهنگ شدن سازمانها با تغیرنیازها و توقعات عمومی: چون که نیازهای عمومی و انتظارات جامعه از سازمانها تغیر یافتهاست، سازمانها بایستی مشارکت بیشتری با جامعه داشته باشند. انتظارات جامعه از سازمان به طور ناباورانهای از دهه 1960 به بعد یکباره افزایش یافته و برای اینکه سازمانها فاصله میان انتظارات جامعه و پاسخدهی خود را کم کنند و خود را با جامعه هماهنگ کنند، لازم است که بر میزان مشارکت اجتماعی خود بیفزایند. تغیر توقعات عمومی است که باعث مشارکت اجتماعی سازمان ها می گردد. بنابرین چون انتظارات عمومی تغیر یافته است، از سازمان ها انتظار میرود که مشارکت بیشتری در مسائل اجتماعی داشته باشند. تا از این طریق، هم بهتر مورد پذیرش جامعه قرار بگیرند و هم در بلند مدت به موفقیت بیشتری نائل شوند.
منبع
بازی، قاسم(1394)، رابطه بین مسؤولیت پذیری اجتماعی سازمان با کارتیمی و توسعه حرفه ای، پایان نامه کارشناسی ارشد، مدیریت آموزشی، دانشگاه بوعلی سینا
از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید
دیدگاهی بنویسید