فرآیندهای زیستی، شناختی و عاطفی اجتماعی

فرآیندهای زیستی:شامل تغییرات در جسم کودک است، توارث ژنتیکی بخش مهمی است که فرآیندهای زیستی شامل رشد مغز، وزن، قد و تغییرات در مهارت­های حرکتی و تغییرات در هورمون بلوغ است.

فرآیندهای شناختی :شامل تغییرات در تفکر، هوش و زبان کودک می­شود. فرآیند رشد شناختی، یک کودک در حال رشد را قادر می­سازد که یک شعر را حفظ کند؛ راه حل یک مسئله ریاضی را در ذهن خود مجسم کند، راهبردهای خلاق را ایجاد کند و با ارتباط جملات با معنا یک مقاله تهیه کند.

فرآیندهای عاطفی، اجتماعی :شامل تغییر در روابط کودک با دیگر افراد، تغییر در عواطف و تغییر در شخصیت می­شود. نحوه پرورش کودکان توسط والدین به گونه­ای است که یک پسر به صورت پرخاشگرانه به همکلاسی خود حمله می­کند؛ رشد عوامل ابزارگری و اظهار وجود در دختری نوجوان، باعث می­شود از گرفتن یک نمره خوب احساس شادمانی کند؛ این موارد همگی انعکاس از فرآیند رشد روانی، اجتماعی هستند.

الگوی رشد با توجه به دوره­های حیات

بمنظور سازماندهی و شناخت بهتر، معمولاً رشد را به صورت دوره­های رشد توصیف می­کنیم. در شایع ترین نظام طبقه­بندی، دوره­های رشد شامل نوزادی، کودکی اولیه، کودکی میانی و پایان کودکی، نوجوانی، آغاز بزرگسالی، بزرگسالی میانی و پایان بزرگسالی تقسیم­بندی می­شود.

نوزادی ؛آغاز تولد تا 24- 18 ماهگی را شامل می­شود. در این دوره فرد در نهایت وابستگی به بزرگسالان است. بسیاری از فعالیت­ها مانند رشد زبان، تفکر نمادین، هماهنگی حسی حرکتی و یادگیری اجتماعی در این دوره آغاز می­شود.

کودکی اولیه؛ گاهی اوقات سال­های پیش از دبستان خوانده می­شودکه از پایان نوزادی تا حدود 6-5 سالگی را شامل می­شود. در جریان این دوره کودکان خودگردان­تری شوند؛ مهارت­های آمادگی مانند:یادگیری آموزش­ها و تشخیص حروف توسعه پیدا می­کند، و ساعات زیادی را با همسالان خود به سر می­برند. کلاس اول به عنوان پایان دوره کودکی در نظر گرفته می­شود.

کودکی میانی و پایانی؛گاهی اوقات سال­های مدرسه­ی ابتدایی خوانده می­شود که از حدود 6 تا 11 سالگی را شامل می­شود. کودکان بر مهارت­های پایه­ی خواندن، نوشتن و ریاضیات در این دوره مسلط می­شوند. پیشرفت یک موضوع محوری در زندگی کودکان می­شود و کنترل خود را در آنها رو به افزایش است. در این دوره کودکان به تعامل با جامعه­ای وسیعتر از خانواده خود می­پردازد.

نوجوانی؛که شامل دوره­ی انتقالی از کودکی به بزرگسالی می­شود. که آغاز آن حدود 12- 10 سالگی و پایان آن حدود 22- 18 سالگی است. نوجوانی با تغییرات سریع جسمی آغاز می­شوند، همراه با افزایش وزن و طول قد و رشد کنش­های جنسی است. در نوجوانی افراد، به صورت فزاینده­ای به سمت استقلال روی آورند و هویت خود را جستجو می­کنند. تفکرات آنها انتزاعی­تر، منطقی­تر و آرمانی­تر می­شود.

بزرگسالی اولیه؛از سال­های آخر دهه دوم و یا در حدود 20 سالگی آغاز می­شود و تا دهه سوم زندگی ادامه دارد. در این دوره کار و عشق موضوع اصلی زندگی افراداست.افراد تصمیم­های مهم شغلی و جستجوی روابط صمیمانه ازطریق ازدواج و یا روابط با دیگر افراد مهم، را بعمل می­آورند. دیگر دوره­های رشد برای بزرگسالان درنظر گرفته شده است،اما بحث ما بیشتر شامل دوره­هایی است که باتعلیم وتربیت ارتباط دارد.

رشد به تغییرات پی در پی و منطقی گفته می­شود که از زمان انعقاد نطفه تا هنگام مرگ اتفاق می­افتد. این تغییرات در ابعاد جسمانی، عاطفی، شناختی و اجتماعی به وجود می­آید و دارای الگو ونظم خاصی است و دارای آثار بلند مدتی در زندگی فرد می­باشد. با توجه به گستردگی و پیچیدگی مباحث مربوط به رشد که در حتوصله این پژوهش نیست لازم است به جنبه­هایی از رشد اشاره شود که به هدف تخقیق مرتبط است. مانند رویکرد شناختی که به مطالعه و شناخت :تفکر، هوش، حافظه و حل مسئله می­پردازد و همچنین رویکرد اجتماعی که به جنبه­های عاطفی و شخصیتی و مهارت­های اجتماعی در انسان توجه دارد. با اشاره به مباحث مهم این دو رویکرد مسئله رشد هم تا اندازه­ای توصیف و تبیین خواهد شد.

تغییرات مؤثر بر فرایند رشد

رشد فرآیند فیزیکی و فزاینده است که تغییراتی می­تواند در روند آن تأثیر بگذارد به عنوان مثال پیوستگی در رشد بهبود تدریجی کودکان در ریاضیات و یا درک اهمیت رفتار خوب با دیگران اشاره دارد. بیشتر روانشناسان رشد را به عنوان موضوعی تدریجی و پیوسته توصیف می­کنند. همچنین عدم پیوستگی در رشد نیز به تغییرات متمایز و مرحله­ای اشاره دارد. بر اساس این دیدگاه، هر کدام از ما مرحله و دوره­هایی از تغییرات را تجربه می­کنیم که بیشتر کیفی هستند تا کمی، به این معنی که رشد به معنای افزایش یک پدیده نیست، بلکه به معنای ایجاد یک پدیده متفاوت است.رشد تحت تأثیر زمینه­ها و شرایط تاریخی – فرهنگی قرار دارد.نمی­توان تصویر واحدی از رشد برای همه­ی فرهنگها، طبقات اجتماعی و یا گروه­های نژادی مختلف قائل بود.

هر جامعه الگوهای ویژه­ای از باورها، ارزش­ها، آداب و رسوم و مهارت­ها دارد که آن را به نسل­های بعدی خود منتقل می­کند. این الگوهای اجتماعی و فرهنگی، تأثیر زیادی در بوجود آمدن صفات و شایستگی­ها در فرد دارند. رشد به واسطه­ی تغییرات اجتماعی زمان از قبیل حوادث تاریخی؛جنگ­ها – تکنولوژی و جنبش­های اجتماعی تأثیر زیادی می­پذیرد هر نسلی به شیوه­ی خودش رشد می­کند و هر نسلی دنیا را برای نسل بعدی تغییر می­دهد.اریک اریکسون، معتقد بود که شخصیت افراد طی مراحل مختلف رشد کامل می­شود به نظر او کودک باید در هر مرحله از رشد خود بحران­ها و تعارض­هایی را به طور موفقیت آمیزی حل کند تا برای مرحله بعدی آمادگی لازم را داشته باشد. حل این بحران­ها و تعارض­ها این امکان را برای فرد فراهم می­کند تا با مسائل بزرگتری که جنبه روانشناختی دارند روبرو شود ونه تنها سلامت روانی خودراتأمین می­کند بلکه به اهداف شخصی واجتماعی خود دست یابد،کودکان و نوجوانان بطور فعالانه­ای در جست و جوی حل این بحران­ها و کنترل محیط خودهستند.

منبع

اللهیاری،مریم(1392)، بررسی میزان انطباق محتوای کتابهای فارسی دوره دوم ابتدایی ،پایان نامه کارشناسی ارشد،روانشناسی وعلوم اجتماعی،دانشگاه آزاداسلامی تهران

از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید