کتابهای درسی در مقطع ابتدایی

یکی ازنیاز های اساسی دانش آموزان پایه های مختلف تحصیلی در ایران نیاز به کتابهای درسی وکمک آموزشی است .که همه ساله در وزارت آموزش وپرورش توسط سازمان پژوهش وبرنامه ریزی آموزشی تأ لیف ،چاپ ومنتشر می شود ودر اوایل مهر ماه هرسال در اختیار میلیونها دانش آموز کشور قرار میگیرد .استفاده ازکتابها درفرایند یاددهی ویادگیری ازگذشته و تاکنون در مکتبخانه ها ،مساجد،مدارس،ودانشگاهها مورد توجه وتأ کید بوده است .وامروزه برای آنها مبتنی بر برنامه های مصوب از کارشناسان ،استادان ومتخصصان مرتبط با هر درس استفاده می کنند .تألیف کتابهای درسی کاری است علمی ،تخصصی وامری است ظریف ودقیق وفنی است که لازمه نگارش صحیح آن هنر است وعلم وتجربی.

نام تعدادی ازکتابهای درسی ابتدایی که درسالهای اخیر تغییر یا تعداد آنها افزوده شده است از جمله:

کتاب فارسی به کتابهای بخوانیم وبنویسیم تغییر نام یافته است.
برای کلاس اول دبستان کتاب قرآن تأ لیف شده واین درس طبق شرایطی درسال اول دوره ابتدایی تدریس میگردد .
نام تعلیمات دینی در دوره های ابتدایی بتدریج به کتاب هدیه های آسمانی تغییر یافته است .
کلیه کتاب های جدید التألیف پایه ششم.

روشهای تدریس در دوره ابتدایی

درفرایند آموزش و پرورش روشها وفنون تدریس وهمراه با تربیت جایگاه مهمی دارد . روش یعنی راه انجام دادن کاری وروش تدریس یعنی راه منظم ،با قاعده ومنطقی برای ارایه کردن درس و روش آموزش مجموعه تدابیر واندیشه هایی منظمی که معلم برای رسیدن به هدفهای تربیتی با توجه به شرایط وامکانات اتخاذ می کند تدریس تعامل بین معلم وشاگرد است که بر پایه طراحی منظم وهدفمند معلم، برای ایجاد تغییر در رفتارشاگرد انجا م می گیرد.

مهم ترين هدف آموزش، تربيت فارغ التحصيلاني موفق و توانمند در استفاده از آموخته‌ها در حل مشكلات و چالش‌هاي محيط واقعي است و براي رسيدن به اين هدف بايد روش‌هاي تدريس و يادگيري را در جهتي هدايت كنيم كه برانگيزاننده رضايت و انگيزه تحصيلي یادگیرندگان باشد . در مقطع ابتدایی به‌دلیل این که دانش‌آموزا ن هنوز وارد مرحله تفکر انتزاعی نشده‌اند‌، انتخاب روش‌های تدریسی که تجسم عینی کودکان را غنا بخشیده و آنان را برای مرحله بعد آماده سازد، بسیار ضروری است.

روشهای تدریس مورد استفاده در کلاس:

روش سخنراني :در اين روش ، معلم مطالب درسي را به دانش آموزان انتقال مي دهد. وظيفه اصلي معلم ، انتقال معلومات و اطلاعات درسي به دانش آموزان است . وظيفه دانش آموزان ، گوش دادن ، نوشتن و يادداشت برداشتن است . در اين روش مي توان ، ذهن دانش آموز را به بانکي تشبيه نمود که بايد در آن پول اندوخته شود در اينجا نيز ، ذهن دانش آموز بايد مملو از معلومات گردد ، مطالب را در ذهن نگه دارد و هنگام امتحان يادآوري نمايد . روش سخنراني ، محاسن و معايبي دارد . در يک جلسه سخنراني ، مي توان مطالب زيادي را به دانش آموزان انتقال داد ، صرفه جويي در زمان و امکانات و نياز کم به وسايل و امکانات تکنولوژي آموزشي ، از محاسن اين روش مي باشد . با توجه به امکانات کم در برخي از مناطق ، معلم مي تواند با استفاده از اين روش ، حجم بسياري از اطلاعات را به افراد انتقال بدهد.
روش نمايشي: در اين روش ، معلم مهارت و کار خاصي را به طور عملي در برابر دانش آموزان انجام مي دهد و دانش آموز پس از مشاهده مراحل کار، سعي مي کنند ، کار را به همان ترتيب انجام بدهند. در اين روش، مشاهده و سپس تقليد از معلم ، بسيار مهم مي باشد .
روش ايفاي نقش در اين روش ، معلم از دانش آموزان مي خواهد که يک قطعه نمايش يا تئاتر را اجرا کنند ، به گونه اي که در اين فرايند ، هر يک از فراگيران ، ايفاي نقش خاصي را به عهده بگيرند . از طريق اين روش ، مي توان بسياري از مهارتها ، از قبيل فن بيان ، ايجاد ارتباط و ابراز وجود را به دانش آموزان ياد داد .روش ايفاي نقش ، محاسن و معايبي دارد که به ترتيب زير مي باشد:اين روش ، موجب درمان افراد خجالتي مي گردد . البته بايد توجه نمود که در ابتدا، نقشهاي ساده را به آنها واگذار نمود . اين مسأله در مورد دانش آموزان بسيار فعال نيز ، کاربرد بسياري دارد ، زيرا آنها مي توانند ، فرايند ايفاي نقش را به خوبي دنبال کنند . عيب آن نيز اين است که نياز به امکانات بسياري دارد و در همه دروس قابل استفاده نيست.
روش اکتشافي يا يادگيري اکتشافي در اين روش ، معلم کاري انجام نمي دهد ، بلکه دانش آموزان را در برابر مسائل مختلفي قرار مي دهد . دانش آموز بايد ابتدا مسأله را درک کرده و بداند که مسأله چيست ؟ سپس از طريق ارائه شواهد و اطلاعاتي در مورد آن مسأله ، فرضيات و راه حلهايي ارائه مي کند ، فرضيات را در معرض آزمايش قرار مي دهد کنند. در يادگيري اکتشافي ، دانش آموز را در برابر اطلاعات و يادداشتهاي قبلي قرار نمي دهيم ، بلکه سعي مي شود که وي در جريان آموزش، مسائل متفاوتي را کشف نمايد و راه حلهايي را براي مسأله پيدا کند . زيرا اکتشاف، به معناي کشف معلومات ندانسته مي باشد .
روش پرسش و پاسخ : اين روش ، در اکثر مواقع مکمل روش سخنراني است و اکثر معلمان ، اين دو روش را با يکديگراين روش ، در اکثر مواقع مکمل روش سخنراني است و اکثر معلمان ، اين دو روش را با يکديگر تلفيق مي نمايند تا از طريق آن ، نقاط ضعف دانش آموز را برطرف نمايند. در اين روش ، معلم پرسشهايي را مطرح نموده و بر اساس پاسخهاي ارائه شده توسط فراگيران ، سوالات جديدي مطرح مي شود و در طي يک روال منطقي ، فراگيران را به سمت راه حل مسأله و مسائل مورد نظر هدايت مي نمايد . در اين روش ، دانش آموزان از طريق سوالات درست، حساب شده و سنجيده ، به سمت يافتن راه حلهاي درست سوق داده مي شوند . از اين طريق ، جنبه انفعالي روش سخنراني تا حدي از بين رفته و دانش آموز در جريان يادگيري ، مشارکت فعالي پيدا مي کند(صفوی،همان).
استفاده از روشهاي سمعي – بصري: استفاده از وسايل آموزشي از قبيل اوپک ، اورهد ، اسلايد ، ويديو ، تلويزيون و حتي ضبط صوت ، سبب تنوع کلاس درس مي شود ، ، در دوره دبستان، بايد به منظور ايجاد انگيزه بيشتر در يادگيري ، کاهش خستگي و کسالت دانش آموز و جذاب کردن محيط آموزشي ، حداکثر استفاده را از اين وسايل به عمل آورد . تفکر کودک در دوره دبستان ، عيني است . بنابراين ، هر چه مطالب عيني تر باشند ، دانش آموز آنها را بهتر درک مي کند. در اين دوره ، بهتر است که از تلفيق روشها استفاده نمود . براي مثال ، موردي را نمايش مي دهيم يا کودک اضافه کردن يک ماده شيميايي به ماده ديگر را مشاهده مي کند و ما در حين نمايش ، توضيح مي دهيم . در برخي از مواد درسي ، مثل تعليمات اجتماعي ، تلفيق روش نمايشي و روش سخنراني، مي تواند از ساير روشها موثرتر باشد .در بين روشهاي مذکور آزمايشي در دوره دبستان ، کدام روش موثر تر است؟با توجه به دو شعار فعال بودن و مشارکت دانش آموزان در امر يادگيري و آموزش چگونه ياد گرفتن ، مي توان گفت که يادگيري اکتشافي، دقيقاً مبتني بر آن دو روش است ؛ البته يادگيري اکتشافي ، بايد در همه مراحل تدريس اعمال شود ، نه در کليه دروس . در اين زمينه ، مي توان گفت که روشها مطلق نبوده ، بلکه در دوره ابتدايي، با توجه به امکانات ، ماده درسي ، سن کودک ، ويژگيهاي دانش آموز، فضاي آموزشي ، زمان و به طور کلي ، تمامي شرايط موثر در آموزش يادگيري اکتشافي ، بهترين روش مي باشد . هر چند که تنها روش نيست و گاهي اوقات ، معلم به ناچار بايد از روشهاي ديگر استفاده کند . در دوره ابتدايي ، نوع مسأله بايد بسيار آسان باشد تا دانش آموز از عهده حل آن برآيد .در صورتي که يادگيري اکتشافي منطبق با توانايي و ميزان رشد ذهني دانش آموز باشد ، تأثير بسياري بر يادگيري ها و تغيير رفتار دانش آموز دارد.

برای بهبود کیفیت تدریس و یادگیری باید شیوه هایی انتخاب شوند که انگیزش تحصیلی یادگیرندگان را تحریک کرده و آن ها را در کسب پیشرفت های تحصیلی یاری نماید.رووی و همکاران،آموزش ترکیبی را برای تحصیل این هدف پیشنهاد می کنند.اسمیت وهمکاران، نیز بیان میکنند که یادگیری ترکیبی باعث افزایش انگیزه وپیشرفت تحصیلی یادگیرندگان شده و مقرون به صرفه و انعطاف پذیر تر از روش های سنتی است.

منبع

آقاجانی،زری(1393)، اثر بخشی روش تدریس مبتنی بر یادگیری ترکیبی بر انگیزش پیشرفت تحصیلی،پایان نامه کارشناسی ارشد،علوم تربیتی،دانشگاه آزاداسلامی

از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید