کارکردهاي کلي حمايت اجتماعي

شواهد پژوهشي متعددي رابطه بين حمايت اجتماعي و طيف وسيعي از نتايج وابسته به آن را بررسي کرده اند. براي مثال نتايج برخي از مطالعات نشان داده اند که تجربه منابع حمايتي با تجربه سطوح پايين استرس، احساس بهزيستي و عزت نفس بالا رابطه نشان مي دهد. در مقابل، نتايج برخي از مطالعات نشان داده اند که فقدان منابع حمايتي با تجربه نتايج منفي همراه است .در قلمرو مطالعاتي حمايت اجتماعي، جهت گيري هاي نظري متفاوتي رابطه بين حمايت اجتماعي و نتايج وابسته به آن را تبيين کرده اند. دو جهت گيري نظري کلي شامل الگوي اثرات اصلي و الگوي اثرات ضربه گيرانه مي باشد. در الگوي اثرات اصلي فرض مي شود که تجربه منابع حمايت کننده براي همه افراد با صرف نظر از شرايط زندگي آنها مفيد مي باشد. با توجه به وجود هنجارها و کنترل هاي اجتماعي موجود در محيط، اعضاي شبکه اجتماعي از طرف يکديگر حمايت  مي شوند و به طور ذاتي رفتارهاي مراقبتي سالم را فرا مي گيرند.

ا لگوي ضربه گيرانه حمايت اجتماعي پيشنهاد مي کند که حمايت اجتماعي فقط براي افرادي که در معرض رخدادهاي منفي و استرس زاي زندگيهستند، اثرات مفيدي به همراه دارد.کوهن و ويلس تحربه حمايت يا مستقياً به صورت يک عامل ضربه گيرانه واقعي بين موقعيت ناخوشايند و آسيب روان شناختي ظاهر مي شوند و يا از طريق اثرگذاري بر متغيرهاي مداخله کننده مانند مقابله، در برابر اثرات موقعيت هاي منفي يا رخدادهاي استرس زا عمل مي کند.

الگوي اثرات ضربه گيرانه حمايت اجتماعي به طرق متفاوتي عمل مي کند. آگاهي از وجود منابع حمايتي سبب مي شود که فرد باور کند که براي تغيير در موقعيت يا رخداد، از کمک ديگران برخوردار  مي شود. بنابراين، باور فرد، منابع مقابله اي وي را در مواجهه با رخدادهاي استرس زا تقويت مي کند. به بيان ديگر، در ابتدا، رخداد به صورت منفي و استرس زا ادراک مي شود اما منابع موجود براي مواجهه با عامل تنش به فرد کمک مي کند. به نوبت، حمايت اجتماعي سبب مي شود که فرد رخداد را به صورت منفي ادراک نکند، ادراک فرد از دسترسي به منابع حمايت کننده، در تضعيف اثر منفي رخداد استرس زا مؤثر است و در نهايت، فرد رخداد را به صورت غير قابل کنترل ارزيابي نمي کند.

نقش هاي کارکردي حمايت اجتماعي در محدوده فرايند استرس و مقابله

حمايت اجتماعي در فرايند استرس و مقابله نقش مهمي ايفا مي کند. براي مثال، حمايت اجتماعي در طول مرحله بهبود بيماران سرطاني مورد توجه محققان بوده است. با توجه به نظريه تبادلي استرس حمايت اجتماعي به مثابه يک منبع در ميان منابع اثرگذار ديگر، بر ارزيابي هاي شناختي از رخدادهاي استرس زا موثرند. در اين نظريه فرض مي شود که افزايش در منابع حمايتي با تسهيل در رفتارهاي مقابله اي انطباقي همراه مي باشد. همچنين، طبق اين ديدگاه، منابع بر رفتارهاي مقابله اي اثرگذارند و رفتارهاي مقابله اي پيامدهاي انطباقي متفاوتي ايجاد مي کنند. براي مثال، نتايج مطالعه لازينسکا، محمد و شوارزرنشان داد که حمايت و باورهاي خودکارآمدي بر رفتارهاي مقابله اي بيماران اثرگذار بود.

بر حسب اهميت کارکردي حمايت اجتماعي، اين سازه بر نتايج متعددي اثرگذار است. برخي شواهد پژوهشي بر اثر ضربه گيرانه حمايت اجتماعي در برابر عوامل استرس زا تاکيد کرده اند. بر اين اساس، شوارز و کنول در يک مطالعه مروري و با استناد به برخي شواهد تجربي و ديدگاه هاي نظري تاکيد کردند که حمايت اجتماعي ادراک شده در فرايند استرس و مقابله داراي اهميتي حياتي مي باشد. در اين مطالعه، شوارز و کنول با استناد به مباني نظري و تجربي موجود و با هدف تاکيد بر سازوکارهايي که از طريق آنها حمايت اجتماعي ادراک شده در پيش بيني سطوح متمايز تجارب استرس زا افراد موثر واقع  مي‌شوند، اقدام به طرح دو فرضيه کردند.

فرضيه توانمندسازي. در «فرضيه توانمند سازي»تاکيد مي شود که حمايت اجتماعي ادراک شده از طريق تقويت باورهاي خودکارآمدي در پيش بيني تجارب استرس زاي افراد نقش آفريني مي کند. بر اساس ديدگاه عامليت پيش گستر، تجربه حمايت در برابر مطالبات موقعيتي به مثابه يک عامل حفاظتي احتمالي ايفاي نقش نمي کند. بلکه، حمايت، از طريق افزايش در توانمندي ها و قابليت هاي انطباقي فردي در مواجهه با چالش ها و غلبه بر مشکلات، خودکنترلي فردي را افزايش مي دهد. در واقع، حمايت اجتماعي در مواجهه با يک عامل استرس زا فرصت استفاده از تجارب جانشيني را براي افراد فراهم مي آورد. اين موضوع بيشتر زماني پديدار مي شود که منابع فراهم آورنده حمايت خود به دليل برخورداري از شايستگي لازم در مواجهه با مسائل مشابه تجارب موفقيت زايي کسب کرده باشند. به بيان ديگر، حمايت اجتماعي، بيانگر يک تجربه نمادين است که از طريق آن، اعضاي يک شبکه ارتباطي؛ اطمينان کلامي لازم را درباره شايستگي دريافت کننده در مواجهه با مسائل فراهم مي آورد. مسير احتمالي ديگر، که از طريق آن تجارب حمايتي در مواجهه با موقعيت هاي استري زا منجر به تقويت باورهاي خودکارآمدي مي شوند اين است که حمايت اجتماعي ادراک شده از طريق کاهش عواطف منفي در افزايش باورهاي خودکارآمدي موثر واقع مي شوند. عواطف منفي و برانگيختگي وابسته به استرس، به مثابه دو منبع بااهميت درباره شايستگي فردي در مواجهه با موقعيت هاي استرس زا اطلاعات لازم را تدارک مي بينند. بنابراين، تجارب حمايتي ادراک شده از طريق کاهش عواطف منفي و برانگيختگي وابسته به استرس در تقويت باورهاي خودکارآمدي موثر واقع مي شوند.

پاره‌‎اي از مطالعات نشان داده اند که حمايت اجتماعي ادراک شده از طريق تقويت باورهاي خودکارآمدي در غلبه بر مطالبات چالش انگيز و ايجاد پيامدهاي دلخواه موثر واقع مي شود.نتايج مطالعه کلينک و همکاران نشان داد که بين حمايت خانوادگي و ادراک دانشجويان از توانايي خود در مواجهه با موقعيت هاي استرس زاي تحصيلي رابطه مثبت و معناداري وجود دارد. برخي شواهد پژوهشي ديگر نيز تاکيد کرده اند که حمايت اجتماعي ادراک شده از طريق تقويت باورهاي خودکارآمدي در بهبود نشانه هاي فيزيکي استرس  موثر بوده اند.

فرضيه پرورش. در فرضيه پرورش اشاره مي شود که کارکرد توانمندسازي حمايت، فقط يک سازوکار احتمالي در محدوده فرايند استرس و انطباق ارائه مي دهد. با وجود ترسيم يک مسير معکوس از باورهاي خودکارآمدي به سمت تجارب حمايت اجتماعي، جهت گيري فرضيه پرورش با ديدگاه عامليت پيش گستر سازگار مي باشد. به بيان ديگر، خودکارآمدي فقط يک عامل ميانجيگر بين حمايت و بهبود نيست، بلکه خود در ايجاد تجارب حمايت اجتماعي موثر مي باشد. فرضيه پرورش تاکيد مي کند که باورهاي خودکارآمدي منابع اجتماعي را افزايش مي دهد. اين مهم از طريق فعاليت هاي اجتماعي خودکنترلي انجام مي پذيرد. افراد ابتکار عمل را در دست مي گيرند، آنها بيرون مي روند و تعاملات اجتماعي را تجربه مي کنند، به منظور حفظ روابط اجتماعي باارزش تلاش مي کنند و براي بهبود، بسط و پرورش شبکه روابط اجتماعي خود سرمايه گذاري مي کنند. با افزايش باورهاي خودکارامدي منابع حمايتي افزايش نشان مي دهند. شواهد تجربي مختلف از فرضيه پرورش حمايت کرده اند.

منبع

ناد علی پور ،بهشته (1394) ، بررسی اثر راهبردهایِ کنارآمدن با فشارِ روانی(بر اساسِ مدلِ لازاروس) بر میزانِ خودکنترلی و سلامت روان: مدلی برایِ ارتقاء سلامتِ روان بر اساسِ نظریۀ علاقۀ اجتماعیِ آلفرد آدلر،پایان نامه کارشناسی ارشد ،دانشگاه آزاد اسلامی

ازفروشگاه بوبوک دیدن نمایید