مهارت‌های اجتماعی در کودکان کم توان ذهنی

منظور از رشد اجتماعی فرد، تاثير متقابل وی با ديگران و پذيرش نقش های اجتماعی است. رشد اجتماعی در بر گيرنده رشد، نوعدوستی، درستکاری، دفاع از خود، ارتباط و تعلق، همکاری، خويشتنداری و انگيزه پيشرفت است.افراد با کم توان ذهنی بسته به شدت اختلال از نظر اجتماعی با مشکلاتی مواجه هستند. این افراد در فرآیندهای یادگیری منفعل هستند و در تعمیم دهی و انتقال مهارت های یادگرزفته شده دارای مشکلات عمده ای هستند.تشخيص رشد اجتماعی از رشد ذهنی بسيار مشکل است.

 زمانی رشد اجتماعیحاصل می شود که بتوان به درج هاي از توانايی در ارتباطات اجتماعی دست يافت که براحتی در اجتماع و بين ديگران زندگی کرد و سازگاری داشت.  تأثير رشد اجتماعی در موفقيت شغلی و پيشرفت اجتماعی نيز كاملا محسوس است.آنچه که در حال حاضر بيشتر بر آن تأکيد می شود، سهم نظريات شناختی در توجيه رشد اجتماعی است. محور اين نگرش بر اين موضوع استوار است که سطح شناختی کودکان و طرح های ذهنی آنان، با تجرب ههای محيطی به شکل متقابل تأثير گذارده و موجب رشد اجتماعی می شود.

تعريف عقب ماندگی ذهنی نشان می دهد که اين کودکان نه تنها از نظر رشد شناختی بلکه در رشد اجتماعی نيز دچار مشکل هستندو برای اينکه کودکان کم توان ذهنی بتوانند خود را با زندگی اجتماعی سازگار نمايند بايد مهار تهايی را که بيشتر در حوزه خودياری است، کسب کنند.هدف اصلی نيز در آموزش و پرورش کودکان کم توان ذهنی، سازگاری اجتماعی و پذيرش مسئوليتهای اجتماعی است.

  بنابر تعريف انجمن نقص ذهنی آمريکا عقب ماندگی ذهنی درجه ای از کنش هوش عمومی  است که به طور معنی دار و قابل ملاحظه ای کمتر از حد متوسط جامعه و توأم با نقايصي در رفتارهای سازشی است که در دوران رشد و تحول پديد آمده است اين نقص منجر به اختلال در توانايی فرد در عملکرد مستقل، مسئوليت پذيری، تسلط بر اعمال حسی  حرکتی، کسب مهار تهای لازم در فعالي تهای تحصيلی، انجام فعاليت های مربوط به خود، شغل و زندگی روزمره اشاره دارد.

سنجش کنش وری اجتماعی در کودکان کم توان ذهنی یک چالش اساسی است زیرا این کودکان از جنبه های مختلف اجتماعی شدن با تاخیر مواجه هستند. تحقيقات کرك، در مورد سازگاری اجتماعی کودکان کم توان ذهنی نشان داد که آنان در فعاليت های اجتماعی شرکت نمی کنند و عمومًا عضو هيچ ساز مان اجتماعی نيستند. همچنين وی نشان داد که افراد کم توان ذهنی بيشتر با پليس درگير می شوند و نسبت به گروه های عادی بيشتر دست به اعمال ضداجتماعی می زنند. نتایج مطالعات حاکی از آن است که هرچه نشانه های سایکوپاتولوژی در افراد کم توان ذهنی بیشتر باشد، مهارت های اجتماعی آنها به طور معناداری کاهش می یابد و رفتارهای اجتماعی منفی افزایش می یابد. این نارسایی های اجتماعی همچنین با پرخاشگری و رفتارهای آسیب به خود همبستگی زیادی دارند که در نتیجه فرآیند سنجش را پیچیده تر می سازند.

افزايش رشد اجتماعی کودکان کم توان ذهنی الزامی است. آنان بايد در محيط خانه و اجتماع مهار تهای خاصی را بياموزند. عقيده عموم بر آن است که با توجه به وجود نوعی اختلال مغزی و عدم توانايی ذهنی اين کودکان، امکانی برای بالا بردن رشد اجتماعی و سازگاری آنان نمی باشد. اما مارتين، راش و هيلی ، در مروری بر تحقيقات خود نتيجه گرفتند که کوشش برای آموزش مهار تهای اجتماعی، بخصوص آنهايی که در موقعيت های واقعی انجام شده، بسيار دلگرم کننده بوده است.

صاحب‌نظران و محققان تعریف‌های محدود و خاص یا وسیع و عام در این زمینه ارائه داده‌اند. لیبت و لوین سان، مهارت‌های اجتماعی را چنین تعریف می‌کنند: توانایی‌های پیچیده‌ای که توسط دیگران مورد تنبیه یا خاموشی قرار گیرند. کومزواسلبی، توانایی ایجاد ارتباط متقابل با دیگران در زمینه اجتماعی به طرقی خاص که در عرف جامعه قابل‌قبول یا ارزشمند باشد و درعین‌حال برای شخص سودمند افتد. بهره‌ای دو جانبه داشته باشد یا نخست برای دیگران نافع باشد.

مورگان،به این نکته اشاره دارد که مهارت‌های اجتماعی نه تنها امکان شروع و تداوم و روابط متقابل و مثبت را با دیگران فراهم می‌آورد، بلکه توانایی نیل به اهداف ارتباط با دیگران را نیز در شخص ایجاد می‌کند. هر اندازه انسان در ارتباط با دیگران بیشتر و همه جانبه تر بتواند به هدف‌های خویش برسد او را در زمینه‌های اجتماعی ماهرتر می‌دانیم. هرسن و بلاک، اظهار می‌دارند که: توانایی شخص در درک موقعیت و هوشیاری او در شرایطی که مجموعه رفتارهای خاص نتایج مثبتی به بار می‌آورد حاکی از مهارت رفتاری اوست. تراور ،مهارت‌های اجتماعی را به دو بعد تقسیم می‌کند.

اجزاء مهارت و فرآیندهای مهارت، اجزاء مهارت را عناصر واحدی نظیر نگاه، تکان دادن سر یا رفتارهایی در روابط اجتماعی مانند سلام و خداحافظی تشکیل می‌دهند. فرآیندهای اجتماعی به توانایی فرد در ایجاد رفتار ماهرانه بر اساس قواعد و اهداف مربوطه و در پاسخ به بازخورد اجتماعی اشاره دارد.بطور کلی مهارت‌های اجتماعی به رفتارهای آموخته شده و مقبول جامعه اطلاق می‌شود، رفتارهایی که شخص می‌تواند با دیگران به نحوی ارتباط متقابل برقرار کند که به بروز پاسخ‌های مثبت و پرهیز از پاسخ‌های منفی بی انجامد .

منبع

مرادی کچلکی،سیما(1393)، بازي درماني در افزایش  مهارت‌های  شناختي، اجتماعي و حركتي دانش‌آموزان كم توان ذهني آموزش پذير،روانشناسی عمومی،دانشگاه آزاداسلامی

از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید