منبع کنترل براساس دیدگاه‌های متفاوت

نظریه درماندگی آموخته شده

کسانی که حوادث غیر قابل کنترل را تجربه می کنند و می آموزند که حوادث مختلف آتی نیز قابل کنترل نیستند. این نتایج در زمینه‌های عاطفی، هیجانی و شناختی افراد تاثیر می گذارد که به آن درماندگی آموخته شده می گویند. براساس این نظریه افسردگی مشخص را تبیین‌های علیه خود شخصی تعیین می کند، به جای آن که پیش آمده‌های غیر قابل کنترل حوادث تعیین کننده آن باشد. هنگامی که رویداد ناخوشایندی رخ می دهد، شخص احتمالا واقعیت‌های مربوط به موقعیت‌های کنونی و نیز آنچه را در موقعیت‌های گذشته اتفاق افتاده از نظر می گذارند و سعی می کند رویداد را تبیین کند . سلیگمن، معتقد است که درماندگی آموخته شده که به وسیله ي حوادث کنترل ناپذیر ایجاد می شـوند منجـر به یک ساخت شناختی منفی می گردند یعنی اعتقاد به اینکه موفقیت و شکست خـارج از کوشـش هـاي شـخص اسـت . مسلماً اگر موفقیت هاي خود را به توانایی و تلاش خود یعنی منابع درونی نـسبت دهـیم انگیـزه بیـشتري بـراي کوشش بیشتر خواهیم داشت اما اگر موفقیت را به شانس واگذار کنیم، پشتکار ما به دلیل وابستگی به یک عامل غیر قابل کنترل کاهش می یابد . لذا وقتی در شخصی درماندگی آموخته شده شکل می گیرد راه هر گونه امید و تلاش را سد می کند و نتیجه حرکت را در ذهن به شکستهاي مجدد ختم می کند .

نظریه اسناد

نظریه اسناد یکی از نظریه‌های پویای روانشناسی است که به تبیین و تشریح ادراک افراد از وقایع می پردازد. فرض اساسی این نظریه این است که افراد می خواهند بدانند چرا خود و دیگران پیامد خاصی را تجربه می کنند. ما می خواهیم علت‌های نهفته در موقعیت ها و شکست ها، پیروزی ها و مصیبت ها، مقبولیت ها یا طرد شدن‌های اجتماعی مان را بدانیم .تحقیقاتی بر مبنای نظریه اسناد صورت گرفته و نتایج حاکی از وجود تفاوت‌های شخصیتی میان این دو دسته است. اشخاص دارای منبع کنترل درونی خود را شایسته پیروزی می دانند در حالی که افراد با منبع کنترل بیرونی موفقیت خود را به عوامل بیرونی اسناد می دهند. همچنین افراد با منبع کنترل درونی در مقایسه با منبع کنترل بیرونی در انجام تکالیف کمتر سهل انگاری می کنند .

نظریه یادگیری اجتماعی راتر

در جستجوی سبب شناسی رفتار راتر نظریه یادگیری اجتماعی را مطرح نمود. این نظریه تمایل انسان برای کسب شناخت از ساختار علمی محیط خویش مبتنی است. بر اساس این مفهوم منبع کنترل شکل گرفت. راتر منبع کنترل را عبارت از درجه ای که افراد مسئولیت دریافت تقویت را به خود یا  نفوذ دیگران نسبت می دهند، می داند. در تعبیر دیگری منبع کنترل به انعکاس انتظار تعمیم یافته ارجاع می گردد و عبارت از درجه ای که در آن افراد پیامدها را به توانایی ها در رفتار خودشان مرتبط می دانند :کنترل درونی , در مقابل فشارهای بیرونی مانند بخت و احتمال، شانس، تقدیر را صاحبان قدرت :کنترل بیرونی .منبع کنترل اعم از بیرونی و درونی متغیر قدرتمندی در پیش بینی توضیح و تبیین رفتار است .

نظریه خود کارآمدی بندورا

براساس تحقیقات بندورا، افرادی که خودکارآمدتر هستند، منبع کنترل درونی دارند. در رویکرد بندورا به شخصیت خود، واسطه روانی که رفتار را تعیین می کند یا موجب آن باشد نیست. بلکه خود مجموعه ای از فرایندها و ساختارهای شناختی است که به فکر و ادراک مربوط می شود. دو جنبه مهم خود، تقویت خود و کارایی شخصی هستند. تقویت خود حداقل به اندازه تقویتی که توسط دیگران اعمال می شود، مخصوصا برای کودکان و بزرگسالان اهمیت دارد. ما بیشتر اوقات معیارهای شخصی برای رفتار و پیشرفت تعیین می کنیم و برای برآوردن این انتظار ما با فراتر رفتن از آن ها یا کوتاهی کردن در تحقق آن ها، خود را تقویت یا تنبیه می کنیم. به نظر می رسد که تقویت خود از نظر مفهومی به آنچه نظریه پردازان دیگر وجدان یا فرامن می گویند شبیه باشد، ولی بندورا قبول ندارد که این همان است. مقدار زیادی از رفتار ما توسط فرایند مستمر تقویت خود تقسیم می شود. این فرایند به معیارهای درونی عملکرد یعنی، ملاک‌های ذهنی نیاز دارد تا رفتارمان را در برابر آن ها ارزیابی کنیم. غالبا رفتار گذشته ما ملاکی منبع کنترل و روابط همسران

همسرانی که دارای منبع کنترل درونی هستند، نسبت به همسرانی که دارای منبع کنترل بیرونی هستند، در توجیه جدایی خانوادگی و به کارگیری روش‌های مقابله ای به عنوان درنی رجوع می کنند و در نتیجه می توانند از توانمندی‌های شناختی خود به نحو احسن استفاده کنند و در جلب کمک مورد نیاز بهتر عمل می کنند و این افراد وقوع این جدایی‌های را با استفاده از روش‌های مشکل گشایی برای خود هموار می کنند. بنابراین بهتر می توانند با آن سازگار شوند. در مقابل افرادی که دارای منبع کنترل بیرونی می باشند، چون در توجیه جدایی خانوادگی خود به عللل بیرونی بسنده می کنند، در جلب کمک‌های مورد نیاز عملی را انجام نمی دهند و منتظر وقوع حوادث می مانند و این افراد اغلب از سبک‌های ارزیابی مقابله ای متمرکز بر هیجان استفاده می کنند. در نتیجه برای مقابله با مشکل به وجود آمده به راه حل‌های منفعلانه همچون گریه کردن، سیگار کشیدن، اعتیاد و…. روی می آورند که این عوامل خود می تواند زمینه ساز تعارضات و جدایی در خانواده و روابط بین زوجین شود. برای ارزیابی کردن رفتار موجود می شود و به عنوان مشوقی برای عملکرد بهتر در آینده خدمت می کند .

منبع

امیدوار،یاسر(1394)، ویژگی­های شخصیتی، اختلالات شخصیت و منبع کنترل زناشویی در زوجین،پایان نامه کارشناسی ارشد،روانشناسی عمومی،دانشکده ادبیات و علوم انسانی

از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید