معنویت چیست؟

واژه «معنوی بودن» و «معنویت»، در زبان و ادبیات مربوط به زبان به‌صورت‌های مختلف ارائه شده است. برای تعریف معنویطیف گسترده‌ای از مفاهیم، ارائه شده كه شامل تعریف معنوی بودن به عنوان همه اشكال خودآگاهی، تا تمام حالات آگاهی می‌شود كه دارای ارزش‌هایی ورای حد متوسط هستند . به‌طور كلی، بعضی‌ها رشد شخصی را به‌عنوان معنویت درونی قلمداد می‌كنند، در حالی‌كه برخی دیگر از پژوهشگران،‌ از واژه معنویت به‌عنوان هر نوع رشدی كه انسان را فراتر از درمان غیرمذهبی غربی می‌برد، استفاده می‌كنند. گروهی از نویسندگان و پژوهشگران نیز به كنكاش درباره مفهوم معنویت و تجربه‌های معنوی و عرفانی پرداخته‌اند.در اواسط دهه ١٩٨٠ میلادی در دانشگاه پپردین آمریكا، گروهی از پژوهشگران به رهبری پروفسور الكینز، تصمیم گرفتند كه معنویت را از دیدگاه انسان‌گرایی و پدیدارشناختی بررسی كنند. این دیدگاه به‌خوبی با رویكرد كتاب حاضر هم‌خوانی دارد. این پژوهشگران درباره مفهوم معنویت از نظر افراد جامعه، تحقیق كرده و تعریف زیر را ارائه داده‌اند:معنویت از واژه لاتین اسپیریتوس به‌معنای نقش زندگی یا «روشی برای بودن» و «تجربه كردن است» كه با آگاهی یافتن از یك بُعد غیرمادی به‌وجود می‌آید و ارزش‌های قابل تشخیص، آن را معین می‌سازد. این ارزش‌‌ها به دیگران، خود، طبیعت و زندگی مربوط‌اند، و به هر چیزی كه فرد به‌عنوان غایی قلمداد می‌كند، اطلاق می‌شوند.

مقایسه این تعریف از معنویت، با آنچه آلیستر هاردی مؤسس و نخستین مدیر واحد پژوهش تجربه مذهبی آكسفورد در سال ١٩٧٩ ارائه كرده، قابل توجه است. یكی از خصوصیات اصلی پژوهش هاردی، جمع‌آوری گزارش‌های دست اول مذهبی از هزاران آزمودنی بود. هاردی این‌گونه نتیجه‌گیری می‌كند: به‌نظر می‌رسد كه مشخصات عمده تجربه‌های معنوی و مذهبی انسان، در اشتیاق او نسبت به یك واقعیت فرامادی نمایانگر می‌شود و این اشتیاق غالباً در اوایل دوران كودكی خود را نشان می‌دهد. این احساس كه چیزی (حضوری) «سوای خودم» قابل دریافت و ادراك است؛ و تمایل به شخصی‌سازی این حضور، در قالب نوعی الوهیت و نوعی رابطه «من ـ تو» با آن، كه از طریق نماز و نیایش برقرار می‌شود.

هر دو تعریف به بُعد غیرمادی اشاره می‌كنند و هر دو محقق بر چیزی غایی تأكید دارند، هر چند كه هاردی در تعریف خود، گامی فراتر می‌نهد و نامی از یك موجود مقدس نیز می‌برد. (در اینجا به موضع آیین بودایی از این لحاظ، نمی‌پردازیم). همچنین هاردی، دعا را كانال ارتباطی فرد با موجود مقدس می‌داند .

معنویت؛ مصدر جعلی و به معنای معنوی بودن است. معنوی نیز در لغت نامه دهخدا چنین معنا شده است: حقیقی، راست، اصلی، ذاتی، مطلق، باطنی و روحانی. معنایی که فقط به وسیله قلب شناخته می گردد و زبان را در آن بهره ای نیست. گاهی گفته می شود: اصطلاح معنویت از ریشه معنا دریافت شده که یک مفهومی متافیزیکی در برابر حسی بیرونی است که اشاره به حقیقتی از وجودی ذهنی دربرابر حقیقت بیرونی آن دارد. براساس این زبان شناسی ساده که از تعابیر اتیمولوژیکی اسلامی به معنویت اخذ شده می توان معنویت را به روح منتسب دانست که در برداشت سنتی نیز از آن به عنوان حقیقت درونی یاد می شود. البته باید توجه داشت که این تعریف براساس تفاوت اصلی بین معنویت و روحانیت است و ریشه اصلی آن در اصل از این مسئله است که حقیقت چند لایه بوده و دارای دو جنبه بیرونی و درونی است که جنبه دوم (بعد روحانی) دارای مراتب متعددی است تا این که در نهایت به حقیقت واقعی دست می یابد.به هر حال از آن جا که واژه معنویت در زمینه های گوناگونی به کار می رود تعریف آن مشکل است. معنویت در مسیحیت واژه ای جاافتاده؛ برای نظریه و تحقق زندگی در روح القدس یا تحقق مرید و شاگردی است. به نظر می رسد امروزه، استفاده از واژه معنویت دومطلب را به ذهن متبادر می کند: از یک طرف به روحانیت و تقدس اشاره دارد و از طرف دیگر به معنادهی به ویژه به معنای زندگی.روشن است، چنین معنویتی، حقیقت و واقعیتی مستقل از باور و اعتقاد انسان نسبت به جهان هستی ندارد. از این رو مقایسه معنویت مسیحی و اسلامی در گرو شناخت و مقایسه جهان بینی و ایدئولوژی این دو دین است که پیش روی پیروان خویش ترسیم می کنند. به عبارتی دیگر، ارزش و اعتبار معنویت در هر دین، نسبتی مستقیم با ارزش و اعتبار آن دین دارد. لذا در ابتدا لازم است، علاوه بر مقایسه تعالیم این ادیان با یکدیگر به مقایسه ارزش و اعتبار کتب مقدس آنها نیز پرداخته شود تا در سایه این مقایسه و سنجش، تفاوت ارمغان آنها در حوزه معنویت هم روشن تر گردد. «معنویت در سنت اسلامی واژه ای برای بیان گوهر و باطن دین اسلام است که می توان تاریخ پیدایش آن را همزمان با نزول آغازین آیات قرآن کریم بر قلب پیامبر اسلام(ص) دانست.

منبع

چراغی ،نسترن (1394) ، رابطه ابعاد معنویت و کمال گرایی با کنترل خشم و تنیدگی در دانشجویان علوم قرآنی کرمانشاه ، پایان نامه کارشناسی ارشد روانشناسی بالینی ، دانشگاه آزاد اسلامی کرمانشاه

از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید