معرفی صنعت بیمه

صنعت بیمه : سابقه فعاليت بيمه در كشور به صورت غير رسمي بيش از يك قرن است .نخستين بار در سال ۱۲۸۹خورشيدي دو شركت بيمه خارجي به تاسيس نمايندگي در ايران اقدام كردند .اولين قانوني كه در ايران درخصوص شركت هاي بيمه به تصويب رسيد قانون مربوط به ثبت شركت ها مصوب دوم آذر ۱۳۱۰ است كه در ماده ۸ آن شركت هاي بيمه اعم از ايراني و خارجي را تابع نظام نامه اي دانست كه از طرف وزارت عدليه تنظيم مي شود .تاسيس شركت سهامي بيمه ايران در ۱۵ آبان ۱۳۱۴ وتصويب قانون بيمه در هفتم ارديبهشت ۱۳۱۶ را بايد نقطه آغاز تحولات بازار بيمه كشور دانست . با تصويب اين قانون حدود ۱۰ شركت بيمه خارجي شعب و نمايندگي هاي خود در ايران را ثبت كردند . درسال ۱۳۲۹ نخستين شركت بيمه خصوصي ايراني به نام “بيمه شرق ” تاسيس شد و پس از آن در دهه هاي بعد تعداد ديگري از شركت هاي بيمه خصوصي ايراني و يا با سرمايه گذاري مشترك ايراني و خارجي در ايران آغاز به فعاليت كردند.نظارت و بيمه گري توامان شركت سهامي بيمه ايران در بازار بيمه موجب شد كه سياست گذاران به دنبال تفكيك تصدي از سياست گذاري و نظارت در بازار بيمه باشند و با تاسيس بيمه مركزي تحولات صنعت بيمه شتاب بيشتري گرفت .

بیمه در جهان امروز

در دو قرن اخير فعاليتهاي بيمه اي در سرتاسر جهان توسعه يافته است. در كشورهاي صنعتي بيمه نقش مهمي را در ثبات وضع اقتصادي بازي ميكند و در كشورهاي جهان سوم نيز مزاياي اجتماعي و اقتصادي بيمه شناخته شده و عمليات بيمه اي به تدريج گسترش يافته است. بيمه حوادث با انواع مختلف آن در دو قرن اخير متداول شده است. از جمله بيمه حوادث شخصي كه زندگي فرد را در صورت نقص عضو و از كار افتادگي ناشي از حادثه تأمين ميكند و يا در صورت فوت ناشي از حادثه سرمايه اي در اختيار خانواده او مي گذارد. در يك قرن اخير سازمانهاي بيمه اجتماعي كه توسط دولتها و يا زير نظر آنها اداره ميشوند نقش قابل ملاحظه اي در توسعه بيمه بازنشستگي، بيمه عمر و حادثه شخصي كارگران و كارمندان و ساير حقوق بگيران به عهده گرفته اند . در ابتدا پيدايش بيمه هاي اجتماعي موجب ركود نسبي اين نوع بيمه ها شد ولي به تدريج تعارض بين بيمه هاي اجتماعي و بيمه هاي بازرگاني منتقي گرديد زيرا آشنايي با يك نوع بيمه موجب توجه افراد به ساير انواع آن شد. با اختراع اتومبيل يك نوع جديد بيمه در حد وسيعي متداول شد. بيمه خسارات وارد بر اتومبيل بيمه شده و همچنين بيمه خسارات وارد به اشخاص ثالث كه در معرض تصادف هستند در هر نقطه اي از جهان وجود دارد و به اين ترتيب بيمه مسئوليت در مقابل اشخاص ثالث رواج پيدا كرد و بيمه مسئوليتهاي ناشي از اموال و فعاليتهاي حرفه اي افراد معمول شد و حتي مسئوليت ناشي از نواقص توليدات صنعتي و غذايي و دارويي متداول گرديد.

از جمله انواع جديد بيمه، بيمه هاي تمام خطر مهندسي است كه نقش قابل ملاحظهاي در توسعه صنعتي و اجراي طرحهاي عمراني كشورها دارد. در اين بيمه كليه خسارات وارد به كارفرما و مقاطعه كار حين ساخت بناهاي بزرگ، سدها و جاده ها و اجراي طرحهاي لوله كشي، انتقال نيروي برق و همچنين نصب كارخانه ها و نيروگاهها اعم از آبي و حرارتي و يا اتمي مورد تأمين قرار ميگيرد. بيمه هاي مربوط به وسايل نقليه هوايي از جمله بيمه بدنه هواپيما و هليكوپتر، بيمه مسئوليتهاي ناشي از مسافرت هوايي، بيمه سرنشين، بيمه مسئوليت فرودگاهها از جمله بيمه هايي است كه در قرن اخير اهميت قابل ملاحظه اي يافته است. با توسعه زندگي ماشيني و تمركز جمعيت در شهرها و تراكم داراييها و تأسيسات از يك طرف بيمه هاي اموال مانند بيمه آتش سوزي و انفجار و نظاير آن توسعه يافت و از طرف ديگر مسئوليت افراد در مقابل اشخاص ديگر به مناسبت خساراتي كه در اثر فعاليتها و وسايل و تأسيسات خود به ديگران وارد ميكنند رو به افزايش گذاشت و بيمه انواع مختلف مسئوليت متداول شد. بديهي است قوانين و رويه دادگاهها در تعيين و تشخيص مسئوليت و صدور حكم جبران خسارت اثر زيادي در رواج بيمه مسئوليت در هر كشور دارد. در كشورهاي صنعتي حق بيمه انواع مختلف بيمه مسئوليت رقم قابل ملاحظه اي از درآمد شركتهاي بيمه را تشكيل ميدهد .

جایگاه صنعت بیمه بعد از انقلاب اسلامی ایران

مؤسسات بيمه کشور تا قبل از پيروزي انقلاب اسلامي با تركيبي از يك شركت دولتي، دوازده شركت خصوصي و دو مؤسسه بيمه خارجي به صورت نمايندگي در سطح كشور فعاليت ميكردند. در چهارم تير 1358 بنابر تصميم شوراي انقلاب دوازده شركت خصوصي، ملي اعلام شدند و پروانه فعاليت دو نمايندگي خارجي نيز لغو گرديد. بدين ترتيب براساس مقررات قانون ملي شدن مؤسسات بيمه و مؤسسات اعتباري، تصدي امر بيمه و اداره دوازده شركت بيمه ملي شده به دولت واگذار شد و با تصويب قانون اساسي جمهوري اسلامي در 24 آبان 1358 كه طي آن نظام اقتصادي كشور به سه بخش دولتي، تعاوني و خصوصي تقسيم گرديد، صنعت بيمه در جوار شماري از صنايع مهم به صورت مالكيت عمومي در بخش دولتي در اختيار دولت قرار گرفت. شايان ذكر است كه متعاقباً ده شركت بيمه ملي شده به لحاظ فعاليت نامطلوب در يكديگر ادغام شدند و شركت بيمه دانا كه از آن پس منحصراً ميبايست در بخش بيمه هاي اشخاص فعاليت ميكرد تأسيس گرديد. در حال حاضر چهار شركت بيمه ايران، آسيا، البرز و دانا به امر بيمه گري اشتغال دارند. اخيراً ماده واحدهاي به تصويب مجلس شوراي اسلامي رسيد كه به موجب آن بيمه دانا نيز همانند ساير شركتهاي بيمه در هر دو بخش بيمه هاي اموال و اشخاص فعاليت خواهد كرد. شركت بيمه صادرات و سرمايه گذاري نيز با مشاركت بيمه مركزي ايران، شركتهاي بيمه و بانكها در سال 1373 تأسيس و در زمينه بيمه هاي اعتباري و تضميني در چارچوب اساسنامه مصوب فعاليت مي نمايد.

ترکیب شرکت های بیمه ای در ایران

شرکت های بیمه ای در ایران را می توان با توجه به ماهیت و نوع مالکیت آنها به سه گروه اصلی تقسیم نمود که این سه گروه عبارتند از :