مراحل رشد و تحول خانواده

چه عواملی موجب رشد خانواده می گردد. چه چیزی سبب می شود خانواده کاملاً منوط به رشد کل خانواده است. توقف رشد خانواده بعنی توقف رشد اعضای آن و افتادن خانواده در دام آشفتگی یعنی ابتلای اعضای آن به اختلاف رفتاری و بیماری روانی است دوره های رشد خانواده متمایز از دوره های رشد روانی است هرچند با آن ارتباط تنگاتنگ دارد و در دل فرایند رشد روانی صورت می گیرد یا حتی از رشد کلی است اما با این حال تا حدی متمایز بوده و ویژگیهای خاص خود را دارد در رشد خانواده مانند رشد روانی، عدم انجام وظایف رشد، عدم ارضاء نیازهای خاص هر دوره یا عدم انحلال مسائل انتقالی و استحاله ای موجب انباشت مسائل و مشکلات و انتقال آن به دوره های بعدی و تأخیر در رشد می گردد به طوری که گاهی جبران آن امکان پذیر نیست.

گذر از یک مرحله و ورود به مرحله دیگر در خانواده نیازمند دانستن آگاهی و مهارت کافی است، در دنیای پیچیده امروز بسیاری از خانواده ها نمی توانند به راحتی از یک مرحله به مرحله دیگر بروند زیرا گستردگی روابط اجتماعی و وسیع بودن عوامل مؤثر و مداخله گر در رشد و ناشناخته بودن آنها مانع طی آسان یک مرحله و ورود به مرحله بعدی است. رشد خانواده بر خلاف رشد روانی که تا حدی بستگی به عوامل بیولوژیک دارد به مقدار زیادی وابسته به شرایط اجتماعی است و نیازمند دانش، تجربه و آگاهی کافی است،در واقع بسیاری از دوره ها با تصمیم گیری آغاز می شود و کاهش می یابد، بنابراین داشتن آگاهی و دانش کافی برای تصمیم گیری درست که متضمن سلامت خانواده و سلامت روانی افراد است امری ضروری است، کسب این آگاهیها و دانشها توسط بسیاری از مردم در امروز مقدور نیست در نتیجه نیازمند کمک یک شخص به نام مشاورمی باشد تا به آنها درطی کردن این مرحله کمک نماید. مشاورهمراه و یا پا به پای تحولات خانواده حرکت میکند واقدامات مشاوره ای خودرا به تناسب نیازهای آنان تنظیم مینماید.

در زمینه دوره های تحولی خانواده صاحب نظران دیگاههای متفاوتی ارائه می دهند که در اینجا به برخی از آنها اشاره می کنم: دوال ، مراحل رشد وتحول خانواده را به هشت مرحله تقسیم می کند که عبارتند از:

1. مرحله ازدواج بدون کودک
2. مرحله فرزنددار شدن ؛ تولد اولین فرزند
3. خانواده با کودکان پیش دبستانی بزرگترین بچه از6-3 سال
4. مرحله ورود فرزندان به مدرسه بزرگترین بچه 6سال تا 13 سال
5. خانواده با فرزندان نوجوان بالغ بزرگترین 13 تا 20 سال
6. خانواده در مرحله ترک فرزندان بزرگترین بچه خانواده را ترک کی کند
7. والدین میانسال
8. خانواده با اعضای پیر.

آلدوس ، مراحل رشد خانواده را وظایف مربوط به رشد را در هر دوره چنین بیان می کند:

1. شکل گیری: حفظ ارزشهای اخلاقی و کنترل اجتماعی
2. مرحله تولد فرزند: بقاء نسل، اجتماعی کردن، انتقال فرهنگ
3. دوره فرزند پروری: انتقال فرهنگ، کنترل اجتماعی، رشد ارزشهای اخلاقی
4. سالهای میانه: رشد اجتماعی اخلاقی
5. سالهای پایانی: انتقال مسئولیت

سالمن، پنج مرحله کلی رشد خانواده رادر یک چهار چوب چنین ارائه می دهد:

1. مرحله ازدواج
2. تولد فرزندان
3. تفرد اعضای خانواده
4. خروج فرزندان از خانواده
5. مرحله تحلیل و از دست دادن

پارن میل و لانگو، سیر و رشد تحول خانواده را شامل مراحل زیر میدانند:

1. مرحله تعهد و پیمان: شامل نامزدی، عروسی، ماه عسل، جدا شدن از خانواده اصلی و ایجاد دلبستگی بین خودشان
2. مرحله نقشهای جدید والدینی
3. مرحله پذیرش شخصیت جدید در خانواده، تولد فرزند و دلبستگی به نوزاد
4. آغاز خروج کودک از خانواده، رشد روابط مستقلانه کودکان، سازگاری با مدرسه و دیگر مؤسسات خارج از خانواده و توسعه روابط اجتماعی کودک
5. پذیرش دورۀ بلوغ، رشد هویت اجتماعی و جنسی فرزندان، دوست یابی و گسترش شبکه روابط اجتماعی ـ حمایتی فرزندان از خانواده به سطح جامعه
6. آزمایش استقلال فرزندان
7. آماده شدن برای خروج فرزندان
8. رها کردن فرزندان و روبرو شدن مجدد با یکدیگر
9. پذیرش خلوت، عزلت، پیری و آماده شدن بر تشکیل وضعیتهای ناتمام زندگی

کارتریک و گلدریک، مرحله را برای رشد خانواده ذکر نموده اند:

1. ترک خانواده یا استقلال از خانواده
2. پیوستن و تشکیل خانواده جدید
3. خانواده با بچه های کوچک
4. خانواده با فرزندان نوجوان
5. خارج شدن فرزندان از خانواده
6. خانواده در دوره آخر

نیکوازرواورت ، چهار مرحله رشد خانواده را بیان می کند که عبارتند از:

1. تشکیل خانواده،نامزدی و ازدواج
2. گسترش خانواده
3. تعهد متقابل، فردیت و جدائی جوانان
4. دوره پس والدینی

زیلباج ، رشد خانواده را شامل سه مرحله می داند که هر مرحله شامل چند زیر مرحله است:

مرحله شکل گیری و باهم شدن:

• انتخاب کردن، علاقمند شدن و ازدواج
• مرحله فرزنددار شدن

مرحله میانی:

•  ورود فرزندان به مدرسه و دنیای خارج از خانواده
•  توسعه روابط اجتماعی فرزندان با دیگر اعضای جامعه
• مرحله خروج کامل یک عضو خانواده

مرحله اتمام:

• کوچک شدن
• پایان دادن به خانواده که با فوت یک عضو صورت می گیرد

مارتین شیفر، مراحل تکوین خانواده را به شرح زیر بیان می کند:

مرحله اتحاد:

•  نامزدی
• ازدواج

مرحله گسترش:

•  تولد اولین نوزاد
•  تولد نوزاد دوم
•  آغاز بلوغ

مرحله کوچک شدن:

• ترک خانواده توسط کودک
• میانسالی، خانه خالی و زوج مجدد

مرحله پایان:

•  بازنشستگی
• مرگ

مشاهده میکنیم تمام تقسیم بندی ها توسط دانشمندان با توجه به شرایط فرهنگی خودشان تنظیم شده است هر چند برخی دوره های ذکر شده در همه آنها مشترک است اما شرایط اجتماعی و فرهنگی هر جامعه در متمایزسازی مراحل نیز مؤثر است. در فرهنگ ما می توان مراحل تحول و رشد خانوادگی را به شرح زیر نمائیم :

1. دوره رویایی اولیه، کودک در زمینه تشکیل خانواده
2. دوره رویایی جوانی، تشکیل خانواده و تکمیل و تمرین مهارتهای لازم برای ازدواج
3. مرحله تحول در خود پنداری و آماده شدن کامل برای ازدواج و اقدام برای انتخاب و گزینش.
4. عقد
5. عروسی و تشکیل خانواده و زندگی بدون فرزند
6. مرحله تولد اولین فرزند تا آخر
7. مرحله بلوغ اولین فرزند تا آخرین فرزند
8. مرحله ازدواج اولین فرزند تا آخرین فرزند

خروج کامل فرزند، نوه دارشدن، و زندگی مجدد دوتائی .

منبع

قربانی،نرگس(1390)، رابطه هوش هیجانی با مقیاس ارزیابی انطباق پذیری و همبستگی خانواده،پایان نامه کارشناسی ارشد،راهنمایی ومشاوره،دانشگاه آزاداسلامی خمینی شهر

از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید