« بیشتر تلاش می کنیم تا با ما مطمئن پژوهش کنید. »مدل های مدارس هوشمند
مدل اولیه مدارس هوشمند ایران
در این بخش پس از مطالعه تطبیقی، تجربه‌های جهانی وهم چنین مصاحبه با کارشناسان و مدیران مدارس و سازمان آموزش و پرورش شهر تهران سعی شد تا مدل‌هایی برای توسعه مدارس هوشمند استخراج شود. مدل‌های ارائه شده در دو دسته مدل‌های مفهومی و اجرایی دسته‌بندی می‌شوند. مدل مفهومی بیشتر به تعریف و ارائه چارچوب و مدل اجرایی به نحوه اجرا و روش پیاده‌سازی مدرسه هوشمند می‌پردازد.
مدل مفهومی مدرسه هوشمند
توسعه فن آوری اطلاعات در بخش آموزشی توسط کشورهای مختلف جهان پیگیری می‌شود، تعاریف و اصطلاحات گوناگونی در این زمینه ارائه شده است. در برخی از کشورهای دنیا مانند مالزی و مصر از اصطلاح مدرسه هوشمند استفاده شده است و در کشورهای دیگری نظیر استرالیا و ایالات متحده آمریکا به اصطلاح آموزش دیجیتالی اشاره شده است اما در اصل تفاوت چندانی بین رویکردها و چارچوب‌های ارائه شده وجود ندارد و فصل مشترک تمام تعاریف، استفاده از فن آوری اطلاعات به عنوان ابزار یادگیری و یاددهی به دانش آموزان برای تربیت نیروی دانش محور آینده می باشد. لیکن برای استقرار مدرسه هوشمند باید بتوان مدلی ارائه نمود که بتواند این نوع مدارس را مشخص نماید و به عنوان مرجعی برای توسعه مدارس هوشمند و هم چنین تفکیک این نوع مدارس از مدارس غیرهوشمند مورد استفاده قرار گیرد.
عناصر مدل مفهومی مدرسه هوشمند
مدل مفهومی مدرسه هوشمند از پنج عنصر اصلی تشکیل شده است. به کمک این پنج عنصر می‌توان مدرسه هوشمند را تعریف کرد . در حقیقت مدارس برای تبدیل به یک مدرسه کاملاً هوشمند باید بتوانند کلیه عناصر ذکر شده را تامین کنند و مدل مفهومی ارائه شده نیز باید کاربردی باشد. در ادامه هر کدام از عناصر پنج گانه به صورت مجزا تعریف می‌گردد.
محیط یاددهی و یادگیری مبتنی بر محتوای چند رسانهای
در مدارس هوشمند معلمان برای تدریس مطالب درسی و افزایش میزان درک دانش آموزان از مطالب ارائه شده و تشویق ایشان به فراگیری دروس از اسلایدهای آموزشی، نرم‌افزارهای آموزشی، بازی‌های رایانه‌ای، انیمیشن و دیگر محتواهای چندرسانه‌‌ای در کلاس‌های درس بهره می‌برند. در کنار این سیستم‌ها، معلمان می‌توانند از نرم‌افزارهای آموزش الکترونیک نیز بهرهگیری نمایند و محتوای چند رسانهای ایجاد شده را بر روی بستر اینترنت برای استفاده دانش‌آموزان در محیط خارج از مدرسه نیز فراهم کند تولید محتوای چند رسانهای در مدارس به کمک معلمان و دانش آموزان صورت می‌پذیرد و در دوره‌های زمانی مشخص مرور شده و مورد بازبینی قرار می‌گیرد. محتوای آموزشی تولید شده در مدارس هوشمند می‌تواند از طریق پورتال‌های الکترونیکی با مدارس دیگر نیز به اشتراک گذاشته شود و معلمان مدارس مختلف، دانش خود را با دیگران به اشتراک بگذارند. بدین ترتیب یکی از جنبه‌های مدرسه هوشمند را می‌توان استفاده از فن آوری‌های نوین به صورت گسترده برای تسهیل فرآیند یاددهی – یادگیری دانش آموزان نمود.
زیر ساخت توسعه یافته فن آوری اطلاعات
مدارس هوشمند به مدارسی اطلاق می‌گردد که رایانه برای کلیه دانش آموزان فراهم شده باشد و این رایانه ها به کمک شبکه مرکزی به یکدیگر متصل شده باشند. علاوه بر شبکه، رایانه‌ها باید متصل به شبکه بین المللی اینترنت نیز بوده تا امکان دسترسی دانش آموزان به مطالب جدید فراهم گردد. در مدارس هوشمند از آخرین فن آوری‌های روز در زمینه آموزش دانش آموزان و مدیریت مدرسه بهره گیری شده است و کلاس‌های درس مجهز به امکاناتی نظیر دوربین، نمایشگرهای تلویزیونی، ویدیو پروژکتور، وایت برد الکترونیکی و دیگر ابزارهای کمک آموزشی باشند. در مدارس هوشمند فضای خالی به عنوان آزمایشگاه رایانه در نظر گرفته شده و دانش آموزان می‌توانند علاوه بر اوقات درسی، زمان‌های فراغت خود را نیز در این مکان به جست و جوی مطالب علمی بپردازند در مدارس هوشمند شبکه بی سیم توسعه پیدا کرده و دانش آموزان می‌توانند از این طریق و به کمک یک عدد رایانه قابل حمل (لپ تاپ) یا تلفن همراه از امکانات نرم افزاری مدرسه و شبکه اینترنت استفاده نمایند. بنابراین مدارس هوشمند به مدارسی اطلاق می‌گرد که زیرساخت‌های لازم برای توسعه فن آوری اطلاعات در مدرسه را به اندازه کافی و مناسب توسعه داده باشند و زمینه استفاده از این امکانات برای کلیه دانش آموزان و معلمان در کلیه مقاطع تحصیلی فراهم شده باشد و کارشناسان و مدیران مدرسه نیز بتوانند به کمک این زیرساخت‌ها، مدرسه را بهتر اداره کنند.
مدیریت مدرسه توسط سیستم‌های یکپارچه رایانه‌ای
امروزه سیستم‌های اطلاعاتی جز جدانشدنی مدیریت و اداره کسب و کارها به شمار می‌روند و هر گونه سازمانی برای ثبت، پردازش و ذخیره اطلاعات خود از این سیستم‌ها بهره گیری می‌نماید. برای اینکه سیستم‌های اطلاعاتی در کل سازمان بتواند از کارایی و اثر بخشی مناسب برخوردار باشند لازم است تا با یکدیگر ارتباط داشته و داده‌های مشترک را مبادله نمایند. این موضوع در مدارس نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است زیرا مدارس مانند یک نگاه اقتصادی به مدیریت منابع مالی و نیروی انسانی می‌پردازند و تجهیزات و دارایی‌های خود را نگهداری، تعمیر و به روز رسانی می‌نمایند.سومین عنصر از مدل مفهومی مدرسه هوشمند نیز به این موضوع اختصاص دارد که مدرسه هوشمند به مدارسی اطلاق می‌گردد که برای اداره مدرسه خود از سیستم‌های یکپارچه رایانه‌ای استفاده می‌کنند.
به کمک این سیستم‌ها داده‌های کلیه فرآیندهای مدرسه ثبت و ذخیره می‌گردد و ذینفعان مدرسه مانند معلمان، دانش آموزان، اولیا دانش آموزان، مدیران مدرسه، کارشناسان و مدیران سازمان آموزش و پرورش و دیگر نهادهای وابسته به صورت به هنگام به کلیه داده‌های مورد نیاز دسترسی پیدا کرده و از ورود تکراری داده‌ها و خطاهای اطلاعاتی جلوگیری به عمل می‌آید. در مدارس هوشمند مدیریت مدرسه بیش‌ترین زمان خود را به برنامه‌ریزی بلند مدت و تعیین استراتژی‌های مدرسه اختصاص می‌دهد و امور روزمره وقت کمتری از وی تلف می‌کند. گزارش‌های مدیریتی در مدارس هوشمند از دقت بالاتری برخوردار هستند زیرا به کمک سیستم‌هایی که تهیه شده‌اند کلیه تغییرات اطلاعاتی در مدرسه را ثبت می‌کنند. کلیه فرآیندهای مدرسه هوشمند از پشتیبانی سیستم‌های رایانه ای برخوردار هستند و اتوماسیون فرآیندها (خودکارسازی) به صورت کامل در مدرسه پیاده سازی شده است. کارشناسان و مدیران مدرسه تنها وارد یک سیستم رایانه‌ای شده و از طریق همین سیستم نیز می‌توانند کلیه فعالیت‌های روزانه خود را انجام دهند و داده‌های مورد نیاز را به دست آورند.
برخورداری از معلمان آموزش دیده در حوزه فن آوری اطلاعات
بدون وجود آموزگارانی که به قابلیت‌های فن آوری اطلاعات تسلط داشته باشند، نمی‌توان از این ابزار در آموزش دانش آموزان و مدیریت مدارس بهره گیری نمود. مدارس هوشمند مدارسی به شمار می‌روند که کلیه معلمان آن‌ها در دوره‌های آموزشی مربوطه مانند ICDL شرکت کرده اند و مدارک مرتبط را دریافت کرده باشند. معلمان مدارس هوشمند باید به صورت دورهای در دوره‌های جدید شرکت کنند و با جدیدترین مفاهیم رایج در حوزه کاربرد فن آوری اطلاعات در آموزش آشنا شوند. معلمان باید بتوانند محتوای چند رسانهای دیجیتال دروس خود را مهیا کنند، دانش آموزان را در جریان روش‌های استفاده از رایانه برای توسعه مهارت‌های علمی خود در دروس مورد نظر قرار دهند، مشکلات دانش آموزان را به کمک ابزارهایی مانند پست الکترونیک یا اتاق‌های گفتگو دریافت کرده و به سرعت پاسخ دهند.
وب سایت‌های مناسب در حوزه درس خود را به دانش آموزان معرفی کنند و از طریق اینترنت و شبکه‌های آموزشی با روش‌های نوین تدریس در مطالب جدید در حوزه تخصص خود آشنایی پیدا کنند. دانش معلمان مدارس هوشمند روز به روز در حال ارتقا می‌باشد و می‌توانند یافته‌های خود را در قالب و شکلی مناسب به دانش آموزان منتقل کنندو معلمانی که در زمینه فن آوری اطلاعات آموزش ندیده باشند، راغب به استفاده از ابزارهای این فن آوری نیز نمی‌باشند و از این رو انگیزه لازم را نیز در دانش آموزان برای حرکت در این مسیر ایجاد نمی‌نمایند. بنابراین یکی از عناصر مهم در ایجاد مدارس هوشمند، معلمان آموزش دیده و مجرب در حوزه فن آوری اطلاعات می‌باشد.
ارتباط یکپارچه رایانه‌ای با مدارس دیگر
مدارس هوشمند با یکدیگر در ارتباط بوده و معلمان و دانش آموزان این نوع مدارس می‌توانند تجارت و داده‌های خود را با یکدیگر و سازمان‌های ذینفع به صورت الکترونیکی مبادله نمایند. پلت فرم سیستم‌های مورد استفاده در مدرسه هوشمند به نحوی طراحی شده است که می‌تواند به راحتی با سیستم‌های دیگر هماهنگ شود و داده‌ها را تحت یک قالب استاندارد با یکدیگر به اشتراک بگذارند. محتوای آموزشی، مشخصات دانش آموزان و معلمان ، مستندات اداری و اطلاعات انضباطی و بهداشتی دانش آموزان از جمله داده‌هایی به شمار می‌روند که میان مدارس هوشمند مبادله می‌گردد تا از دوباره کاری‌ها جلوگیری شود و ساختاری استاندارد برای تولید و مبادله داده‌ها ایجادشود.
عنصر پنجم از مدل مفهومی مدرسه هوشمند نیز به این موضوع اختصاص دارد و نشان می‌دهد که یکی از مشخصات مدرسه هوشمند، برخورداری از ساختاری منعطف و استاندارد اطلاعاتی و ارتباط خودکار با مدارس دیگر می‌باشد. ارتباط با مدارس دیگر می‌تواند از طریق ارتباط دو جانبه، شبکه داخلی سازمان آموزش و پرورش یا شبکه بین المللی اینترنت صورت پذیرد و سیستم‌های اطلاعاتی در زمان مورد نیاز، داده‌های مشترک را برای یکدیگر ارسال کنند. این قابلیت باعث می‌شود تا هزینه‌های توسعه مدارس هوشمند به شدت کاهش یابد و در نتیجه سازمان آموزش و پرورش بتواند چرخه آموزشی دانش آموزان و محتوای دروس ارائه شده در مدارس را کنترل و مدیریت نماید.
مدل اجرایی مدرسه هوشمند
برای ایجاد مدرسه هوشمند نیاز به مدلی جامع است که ضمن تشریح مشخصات مدرسه هوشمند خدمات، ابزارها و تجهیزات مورد نیاز در این زمینه را نیز تشریح نماید. بر همین اساس در این مستند سعی شده تا با توجه به مطالعات و مصاحبه‌های صورت گرفته، مدلی اولیه جهت پیاده سازی مدرسه هوشمند استخراج گردد. این مدل که بر اساس رویکرد معماری اطلاعات شکل گرفته است، مشخصات فرایندها، خدمات و برنامه‌های کاربردی و مشخصات فنی و زیرساخت‌های مورد نیاز ایجاد مدارس هوشمند را در قالب یک چارچوب تشریح می‌کند و می‌تواند به عنوان یک راهنما جهت آموزش مفاهیم مدرسه هوشمند نیز مورد استفاده قرار گیرد .مدل اجرایی مدرسه هوشمند در قالب سه لایه و چهار سطح طراحی شده است. هر کدام از این لایه‌ها به بخشی از مشخصات مدرسه هوشمند در حوزه مورد نظر می‌پردازد.
لایه‌های فرایندهای کسب و کار، خدمات و برنامه‌های کاربردی وقتی انواع لایه‌های به کار گرفته شده در مدل اولیه مدرسه هوشمند می‌باشد برای هر لایه، چهار سطح در نظر گرفته شده است. هر کدام از سطوح بخشی از فعالیت‌های مدرسه هوشمند را پوشش می‌دهند. در مدارس هوشمند فعالیت‌ها را حول چهار محور دسته بندی نموده ؛ محور آموزش، امور دانش آموزی، مدیریت مدرسه و امور فن آوری چهار محوری هستند که هر کدام یک سطح از مدل را تشکیل می‌دهند . در مدل ارائه شده برای مدرسه هوشمند سعی گردیده تا در هر لایه با توجه به سطوح چهارگانه، موارد مورد نظر ارائه شود. برای مثال ابزار دوربین در لایه فنی در سطح تدوین آموزش و مدیریت منابع آموزشی قرار گرفته است. بدین صورت می‌توان چنین استنباط کرد که این وسیله به عنوان ابزاری برای خدمات و فرایندهای ارائه شده در این سطح مورد استفاده قرار می‌گیرد و در سطوح دیگر کاربردی ندارد.
لایه فرآیندهای کسب و کار
بالاترین لایه مدل، لایه فرآیندهای کسب و کار می‌باشد در این لایه با رویکرد محوریت کسب و کار، فرآیندهای و فعالیت‌های انجام شده در یک مدرسه هوشمند دسته بندی و ارائه شده‌اند . در هر سطح از این لایه می‌توان فرآیندهای مرتبط با آن سطح را از دیدگاه کسب و کار مشاهده نمود.
آموزش، تدوین و مدیریت منابع آموزشی
اولین سطح، تدوین آموزش و مدیریت منابع آموزشی است. در این سطح فرآیندهای مرتبط با آموزش دانش آموزان مورد بررسی قرار می‌گیرد. آموزش در مدارس هوشمند از تدوین و بودجه‌بندی برنامه آموزشی شروع می‌گردد. ابتدا باید دروس مورد نظر جهت ارائه و سپس مفاد و محتوا هر درس را مشخص کرد. پس از این کار، فرآیند تدوین محتوا آغاز می‌گردد. باید محتوا مربوطه تدوین شود و روش ارائه تعلیم معین شود. برای تدوین محتوا باید نوع ارائه محتوا، میزان ارائه محتوا، اشیاء تشکیل دهنده هر محتوا ، نوشتار، تصویر ، فیلم، انیمیشن، بازی و غیره را مشخص نمود. در این مرحله به صورت همزمان تولید محتوا نیز صورت می‌پذیرد و قالب ارائه دروس مشخص می‌گردد. پس از تدوین محتوا دروس ارائه محتوا صورت می‌پذیرد. ارائه محتوا مهم‌ترین فعالیت مدارس هوشمند به شمار می رود و روزانه تکرار می‌شود و به صورت فیزیکی، برخط و یا ترکیبی انجام می‌شود و آموزگار به تدریس مطالب درسی می‌پردازد .
تدریس مطالب ممکن است در قالب کلاس، آزمایشگاه، کارگاه تربیت بدنی صورت پذیرد و با توجه به نوع کلاس و آموزگار از ابزارهای مورد استفاده در مدارس هوشمند بهرهگیری نماید.فرآیند مهم دیگر در این حوزه، مدیریت منابع آموزشی عبارت است ؛ از نگهداری و به روز رسانی منابع یادگیری مانند کتاب های موجود در کتابخانه، محتوا دیجیتالی مورد استفاده در درس‌ها، بانک نرم افزارهای چند رسانهای و غیره این منابع آموزشی به صورت دورهای در اختیار دانش آموزان قرار می‌گیرد. علاوه بر این به روز رسانی محتوا و تهیه محتوا جدید از فعالیت‌های دیگری است که در طی این فرآیند صورت می‌پذیرد تا مطالب متناسب با تغییرات به روز رسانی شود.
مدیریت امور دانش آموز
حوزه‌ی دوم در لایه اول، فرآیندهای مرتبط با مدیریت امور دانش آموزی می‌باشد . در این سطح کلیه فعالیت‌های مرتبط با دانش آموز دیده شده است. دانش آموزان ابتدا باید در مدرسه ثبت نام نمایند. ثبت نام به هر صورتی که انجام شود (آنلاین یا حضوری) دارای یک رویه مشخص می‌باشد در برخی موارد مانند دبیرستان یا هنرستان نیز انتخاب واحد بخش دیگری از فرآیند ثبت نام را تشکیل می‌دهد . پس از ثبت نام، دانش آموز در کلاس‌های درس شرکت می‌کند. وی به صورت روزانه و دورهای توسط معلمان ارزشیابی می‌گردد. ارزشیابی می‌تواند در قالب حضور و غیاب روزانه، فعالیت‌های کلاسی و امتحان‌های دورهای یا پایان سال باشد. دانش آموزان در دوران تحصیل خود با مشکلات آموزشی، اجتماعی و روان شناسی مختلفی روبه رو می‌شوند و احتیاج به مشاوره با فرد خبره دارند. فرآیند مشاوره تحصیلی در این زمینه دانش آموزان را یاری می‌دهد و علاوه بر کمک به رفع مشکلات ذکر شده ایشان را در تصمیم گیری‌های مهم و حیاتی زندگی کمک می‌نماید. یکی از مسائل مهمی که در مدارس هوشمند مد نظر قرار می‌گیرد، اطمینان از سلامتی دانش آموزان است. فرآیند خدمات بهداشت و درمان به کمک پزشک مدرسه، دانش آموزان را در ابتدای ورود به مدرسه و هم‌چنین به صورت دورهای معاینه نموده و نتایج را در اختیار مدیران مدرسه و اولیای دانش آموزان قرار می‌دهد .
برگزاری انواع آزمون های سلامتی مانند آزمون سنجش بینایی و شنوایی، معاینه بهداشت دهان و دندان و … می‌باشد. علاوه بر این، محیط مدرسه باید به صورتی تنظیم گردد که نظم و انضباط و آرامش حاکم بر محیط باعث افزایش سطح یادگیری دانش آموزان و علاقه ایشان به محیط مدرسه شود. لذا مدیریت امور انضباطی و رسیدگی به مشکلات و تخلفات صورت گرفته از جمله فعالیت‌های مهم مدرسه هوشمند به شمار می‌رود. مدارس به صورت مکرر با والدین در ارتباط هستند . فرآیند ارتباط با والدین در قالب ارتباط با والدین در قالب انجمن‌های اولیا و مربیان، ارتباط تلفنی با ایشان و مراجعه والدین به مدرسه صورت می‌گیرد. در مدرسه هوشمند این مسئله اهمیت دو چندانی یافته و هدف، ارتباط مستمر و دائم با والدین دانش آموزان می‌باشد از این رو بسیاری از خدمات ارائه شده در مدرسه هوشمند مرتبط با فرآیند ارتباط با والدین طراحی می‌گردد و کوشش می‌گردد تا ایشان به صورت مداوم در جریان فعالیت‌ها و پیشرفت دانش آموز قرار گیرند.
مدیریت مدرسه
فرآیندهای حوزه مدیریت مدرسه سطح سوم از لایه اول را تشکیل می‌دهد در این سطح فرآیندهایی که برای اداره یک مدرسه لازم و ضروری است ارائه شده است . مدیران مدرسه باید بتوانند برای اداره مدرسه خود با توجه به راهبردهای کلان سازمان آموزش و پرورش برنامه ریزی نمایند . برنامه ریزی فرآیندی است که به صورت کوتاه مدت و بلند مدت تکرار می‌شوند و مدیران با توجه به وضعیت موجود مدرسه سیاست گذاری و برنامه ریزی می‌کنند . از دیگر مسائل مهم در مدارس نگهداری تجهیزات مدرسه و تهیه تجهیزات جدید و متناسب با نیازهای آتی مدرسه می‌باشد . نگهداری و تعمیر تاسیسات، لوازم آزمایشگاهی، کارگاه‌ها، ابنیه، لوازم اداری رایانه و تجهیزات شبکه، تجهیزات کلاس‌ها و … از جمله وظایف حوزه مدیریت مدرسه می‌باشد. علاوه بر نگهداری، مدارس به تدارکات و خرید تجهیزات کلاس‌ها و … از جمله وظایف حوزه مدیریت مدرسه می‌باشد. علاوه بر نگهداری، مدارس به تدارکات و خرید تجهیزات جدید نیز می‌پردازند و همواره در حال ترسیم ساختار فیزیکی مدرسه می‌باشند به کمک ابزارهای مدیریت مالی، مدیران قادر هستند تا حساب‌های مدرسه را کنترل نموده، داده‌های مالی را ثبت و جریان مالی را تنظیم نمایند.
مدیریت مالی در مدارس شامل بودجه بندی، پرداخت حقوق و دستمزد و کنترل نقدینگی می‌باشد. علاوه بر مسائل مالی، مدیریت منابع انسانی نیز از دیگر فرآیندهای مهم در حوزه مدیریت مدرسه به شمار می‌رود. استخدام آموزگاران جدید، ثبت ورود و خروج معلمان و کارکنان مدرسه، پرداخت حقوق و دستمزد کارکنان، نظارت بر عملکرد معلمان و ارزشیابی دوره‌هایشان از جمله فعالیت‌هایی است که در حوزه مدیریت منابع انسانی در مدارس صورت می‌پذیرد . بخش مهمی از فعالیت‌های روزانه در حوزه امور اداری دسته‌بندی می‌شوند . علاوه بر این موضوعات، تهیه نامه ها و مستندات مدرسه نیز از دیگر فعالیت‌هایی است که در حوزه امور اداری طبقه بندی می‌شوند. مدارس علاوه بر فعالیت‌های آموزشی، به عنوان نهادهای اجتماعی فعال نیز عمل نمود و فعالیت‌هایی را به عنوان امور فوق برنامه ترتیب می‌دهند بازدید از موزه‌ها، سینما و اماکن مقدس، شرکت در راهپیمایی‌ها و مراسم و برگزاری اردوهای فرهنگی و تفریحی از جمله فعالیت‌های فوق برنامه مدرسه است که برنامه ریزی، اجرا و نظارت بر آن ها از جمله وظایف مدیران مدارس می‌باشد.
مدیریت فن آوری
حوزه چهارم از فرآیندهای مدرسه هوشمند، حوزه مدیریت فن آوری می‌باشد . این حوزه تنها به مدارس هوشمند تعلق دارد و در مدارس دیگر تعریف نشده می‌باشد. در حقیقت، مدارس هوشمند باید بتوانند برنامه ریزی برای کسب فن آوری‌های نوین از جمله فن آوی اطلاعات سیستم‌ها و برنامه‌های مورد نیاز خود را تامین نموده و با آموزش معلمان و دانش آموزان، زمینه به کار گیری این فن آوری‌ها را در حوزه آموزش فراهم کنند. مدارس هوشمند به صورت مستمر تغییرات فن آوری را پایش نموده و زمینه به کارگیری آن را در حوزه کسب و کار خود ارزیابی می‌نمایند. از دیگر وظایف مدیریت فن آوری، می‌توان به تامین امنیت سیستم‌ها و داده‌ها و پشتیبانی فنی تجهیزات و نرم افزارهای مورد استفاده اشاره نمود.
لایه خدمات و سیستم‌های کاربردی
لایه دوم از مدل اولیه اجرایی مدرسه هوشمند به خدمات و سیستم‌های کاربردی اختصاص دارد. در این لایه متناسب با فرآیندهای ذکر شده در لایه اول، سیستم‌هایی ارائه شده تا کاربرد فن آوری اطلاعات در حوزه مربوطه ملموس تر گردد. به کمک این سیستم‌ها، می‌توان ضمن خودکار سازی فرآیندها، کارایی و اثربخشی فرآیندها را نیز افزایش داد. در واقع مدرسه هوشمند به مدرسه‌ای اطلاق می‌گردد که بتواند کاربردهای فن آوری اطلاعات را در حوزه فرآیندهای خود نهادینه نماید و از این فن آوری در راستای تسهیل آموزش و مدیریت محیط مدرسه بهره گیری نماید. در این لایه هر سیستم با یک یا چند فرآیند از لایه اول مرتبط می‌گردد و بخشی از فعالیت‌های آن‌ها را بر عهده می‌گیرد.
آموزش، تدوین و مدیریت منابع آموزشی
اولین حوزه از لایه دوم، حوزه تدوین، آموزش و مدیریت منابع آموزشی است. امروزه یکی از کاربردهای مهم فن آوری اطلاعات در حوزه آموزش، سیستم مدیریت یادگیری، یا آموزش الکترونیکی می‌باشد. به کمک این سیستم، دانش آموز می‌تواند محتوای درس‌های مدرسه را به صورت الکترونیکی مرور کرده، در کلاس‌های درس آنلاین شرکت نماید، با معلم خود گفتگو کرده و اشکالات خود را در میان بگذارد و در گفتگوهای درسی با دانش آموزان دیگر شرکت کنندو از جمله فرآیندهای ذکر شده برای مدارس هوشمند، برنامه ریزی محتوای درسی بود. بدین منظور سیستمی مدنظر است که بتواند مشخصات هر درس را ثبت، میزان استفاده از منابع آموزشی را مشخص و محتوای مورد نظر در ساختار هر درس را تعیین کند. از دیگر فرآیندهای مهم در حوزه آموزش، مدیریت منابع آموزشی است. سیستم‌های مدیریت کتابخانه و بانک اطلاعاتی سوالات امتحانی از جمله سیستم‌های ضروری در این حوزه به شمار می‌روند. در کنار بانک سوالات امتحانی، سیستمی نیز تدارک دیده شده است تا معلمان بتوانند انواع آزمون‌ها را طراحی کنند و سوالات را به صورت الکترونیکی یا سنتی در اختیار دانش آموزان قرار دهند.
این سیستم‌ها کمک می‌کنند تا بتوان منابع آموزشی را ثبت، بازیابی و جستجو کرد. آخرین وضعیت هر منبع را رهگیری نمود و آرشیو مناسبی از منابع در دسترس تهیه کرد . در کنار این سیستم‌ها، فرآیند ارائه محتوا قرار دارد که سیستم‌هایی نظیر پورتال مدرسه، سیستم‌های چند رسانهای و ویدیو کنفرانس در این حیطه قرار می‌گیرند. این سیستم‌ها کمک می‌نمایند تا بتوان مطالب آموزشی را به نحو مطلوب تری ارائه نمود. به کمک پورتال مدرسه، مدیران مدارس می‌توانند محتوای آموزشی را در ساعت‌های خارج از مدرسه نیز در اختیار دانش آموزان قرار دهند.یکی از سیستم‌هایی که امروزه جهت آموزش مطالب درسی در جهان مورد استفاده قرار می‌گیرد، بازی‌ها، انیمیشن، و محتوای چند رسانهای می‌باشد. به کمک ابزارهای چند رسانهای فهم مطالب درسی تسهیل شده و دانش آموزان با علاقه بیشتری از دروس ارائه شده استقبال می‌کنند.
مدیریت امور دانش آموزی
سطح دوم از لایه خدمات و سیستم‌های کاربردی به حوزه مدیریت امور دانش آموزی تعلق دارد. سیستم‌های این حوزه به ثبت، ذخیره، و بازیابی اطلاعات مربوط به دانش آموزان اختصاص دارند. یکی از این سیستم‌ها، سیستم مدیریت دانش آموز می‌باشد که ثبت نام و انتخاب واحد به صورت الکترونیکی یا سنتی را پوشش داده و کلیه اطلاعات مربوط به پرونده دانش آموزان در آن ثبت می‌شود. اطلاعات کارنامه تحصیلی، نمرات اخذ شده، اطلاعات مسابقه آموزشی مانند المپیادهای علمی و غیره در این سیستم ذخیره می‌گردد. پرونده پزشکی دانش آموزان نیز در قالب سیستم خدمات بهداشتی و درمانی ثبت شده و کلیه اطلاعات مربوط به معاینات پرشکی ایشان در اختیار مسئولان مدرسه و والدینشان قرار می‌گیرد. تخلفات دانش آموزان از دیگر اقلام داده‌ای می‌باشد که به کمک سیستم امور انضباطی ثبت می‌گردد . برای هر دانش آموز علاوه بر پرونده آموزشی، یک پرونده انضباطی نیز تهیه می‌گردد و کلیه نکات مثبت و منفی رفتار وی در طول دوره تحصیلی در آن ثبت می‌شود. کلیه اطلاعات مذکور در اختیار والدین دانش آموزان قرار می‌گیرد .این کار به سیستم ارتباط با مدرسه انجام می‌شود. این سیستم کلیه اطلاعات لازم را از سیستم‌های دیگر دریافت کرده و به کمک فن آوری اینترنت و تلفن همراه در اختیار والدین قرار می‌دهد . والدین می‌توانند با مراجعه به این سیستم، کلیه اطلاعات مربوط را دریافت نمایند.
مدیریت مدرسه
مدیریت مدرسه یکی دیگر از سطوح لایه دوم خدمات و سیستم‌های کاربردی می‌باشد. در این لایه سیستم هایی که برای اداره یک مدرسه مورد نیاز می‌باشند، مد نظر قرار گرفته‌اند. این سیستم‌ها در حقیقت، در حوزه ستاد مدارس و امور اداری مورد استفاده قرار می‌گیرند. برای ثبت نام ها ، مستندات اداری، بخش نامه‌ها و ارتباط با مدارس، سازمان آموزش و پرورش و سازمان‌های دیگر سیستم‌هایی که برای مدیریت مدرسه مورد استفاده قرار می‌گیرد، سیستم مدیریت منابع انسانی می‌باشد. مدیریت ساعت‌های حضور در معلمان در مدرسه ، برنامه ریزی نیرونی انسانی، ثبت دوره‌های آموزشی گذرانده شده و اثر بخشی هر دوره و ارزشیابی معلمان و کارشناسان مدرسه از جمله مواردی است که توسط این سیستم پوشش داده می‌شود . امور اداری و مدیریت منابع انسانی ، امور مالی مدرسه یکی از مهم ترین فعالیت‌های روزانه مدیران مدارس را به خود اختصاص می‌دهد . ثبت دریافت و پرداخت‌های شهریه دریافتی از دانش آموزان، بودجه دریافت و پرداخت‌های شهریه دریافتی از دانش آموزان، بودجه دریافت شده از سازمان آموزش و پرورش و هزینه‌های انجام شده از سوی دیگر از جمله کارهایی است که در حوزه حسابداری مالی مدارس قرار می‌گیرد. ؛ از جمله فعالیت‌های دیگری که در حوزه حسابداری مالی مدارس قرار می‌گیرد.
بودجه ریزی، تهیه صورت‌های مالی و حسابداری و پرداخت حقوق و دستمزد می‌باشد. در کنار امور جاری مدیریت مدرسه، مسائل پشتیبانی قرار دارد. خرید تجهیزات و لوازم جدید، نگهداری و تعمیر تجهیزات و تاسیسات جاری و مدیریت اموال و دارایی‌های مدرسه از جمله امور مورد نظر در این حوزه می‌باشند. در کنار این مسائل، امور فوق برنامه و مدیریت مسائل مرتبط با این امور از جمله هماهنگی‌های لازم و تدارک امکانات مرتبط از جمله مواردی است که مدیران مدارس با آن مواجه اند. یکی از وظایف مدیران مدارس، تهیه گزارش‌های مدیریتی مربوطه و کنترل وضعیت موجود مدارس می‌باشد. سیستم گزارش گیری قادر است انواع گزارش‌های مورد نظر را به کمک داده‌های ثبت شده در پایگاه داده سیستم‌های مدیریت مدرسه را ایجاد کرده و در اختیار مدیر مدرسه قرار دهد.
مدیریت فن آوری
سطح چهارم از لایه دوم مدل اولیه اجرایی مدرسه هوشمند به خدمات و سیستم‌های کاربردی مرتبط در حوزه فنی تعلق دارد. در این حوزه هدف سیستم‌هایی مانند آنتی ویروس، فیلترینگ و دیوار آتش در حوزه امنیت شبکه و مدیریت محتوا قرار می‌گیرند. علاوه بر این سیستم‌ها که در حوزه مدارس هوشمند ضروری به شمار می‌روند، میز خدمت و مرکز پشتیبانی فنی برای رسیدگی به مشکلات کاربران، زمان بندی ارائه خدمات، مدیریت ظرفیت و مدیریت دسترسی کاربران به کار گرفته می‌شود. علاوه بر این سیستم‌ها در این حوزه، از سیستم‌های مدیریت بانک اطلاعاتی نیز بهرهگیری می‌شود. معمولاً سیستم‌های مورد استفاده در مدارس هوشمند به صورت یکپارچه طراحی می‌شوند. از این رو یک پایگاه اطلاعاتی متمرکز و یکپارچه ایجاد می‌شود که نیازمند مدیریت و نظارت مدیران سیستم می‌باشد.
لایه فنی
لایه سوم و پایین ترین لایه مدل اولیه اجرایی مدرسه هوشمند به حوزه فنی تعلق دارد. در این حوزه به تجهیزات و فن آوری‌های مورد نیاز جهت راه اندازی یک مدرسه هوشمند اشاره شده است. برخی از فن آوری‌ها و تجهیزات در لایه سوم تنها در یک حوزه مورد استفاده قرار می‌گیرند. برای مثال ویدیو پروژکتور تنها در سطح تدوین، آموزش و مدیریت منابع آموزشی مورد استفاده قرار می‌گیرد. برخی دیگر از فن آوری‌ها در چند سطح یا در کلیه سطوح مورد استفاده قرار می‌گیرند. برای مثال بارکدخوان در سطح مدیریت امور دانش آموزی و مدیریت مدرسه مورد استفاده قرار می‌گیرد. در حالی که اینترنت در کلیه سطوح استفاده می‌شود و یک فن آوری جامع به شمار می‌رود. در این لایه سعی شده است تا کلیه تجهیزات و فن آوری‌های مورد استفاده در مدارس هوشمند جمع آوری و در قالب یک مدل ارائه شود. البته این بدان معنی نیست که یک مدرسه هوشمند باید از کلیه فن آوری و تجهیزات بهره گیری کند بلکه باید توجه داشت که شرایط مدرسه و بودجه در دسترس در این زمینه بسیار تعیین کننده می‌باشد. البته برخی از فن آوری‌ها مانند اینترنت و شبکه پایه‌ای می‌باشند و جزو ضروریات به شمار می‌روند. اینش فن آوری‌ها و تجهیزات مرتبط در کلیه سناریوهای ارائه شده برای ایجاد مدرسه هوشمند مورد استفاده قرار می‌گیرند. زیرا در عصر ارتباطات یکی از نکات مهم دسترسی به خدمات الکترونیکی از هر نقطه و در هر زمان می‌باشد. بیش ترین تجهیزات و فن آوری‌ها در سطح تدوین، آموزش و مدیریت منابع آموزشی مورد استفاده قرار می‌گیرد و به واقع سعی گردیده تا این حوزه به طور کامل به روز و مطابق با استانداردهای جهانی طراحی گردد.
منبع
عبدلی، لیلا(1393)، تاثیر هوشمندسازی مدارس بر سبک‌های یادگیری،پایان نامه کارشناسی ارشد،علوم تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی
از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید
دیدگاهی بنویسید