مدل شناختي – رفتاري در كار با سالمندان
مفهوم سازي برنامههاي درماني ؛ ضابطه بندي درمان براي سالمندان افسرده به خاطر عوامل پيچدة بسياري نظير ابتلاي همزمان به بيماريهاي جسماني، تغيير در وضعيت نقش و آمادگي تنيدگي در روابط درون نسلي متعدد ميتواند پر دردسر باشد . در كار با سالمندان وجود ابعاد مهمي از باورها و بازخوردهاي گروهي نسبت به پير شدن ممكن است بر رفتار تاثير بگذارد . فهميدن تمامي اين دادهها به گونهاي كه براي بيمار قابل استفاده باشد امري بسيار اضطراب آور است . ضابطه بندي به درمانگر و بيمار اجازه ميدهد تا به جاي توجه به شيوه ناقص افكاري كه سالمندان در مواجه با مشكلات به كار ميبرند به شرايط فردي بيشتر تمركز كنند . اين روش مدتها به عنوان بخشي از ميراث درمانگران هنگام كار با سالمندان محسوب شده است فهم اينكه چگونه افراد به رويدادهاي تنيدگي زا به روش خاص خودشان پاسخ ميدهند در نتايج موفقت آميز هر نوع درمان روانشناختي موضوعي مهم است. اگر چه ضابطه بندي درمان يكي از مهارتهاي ارزشمند بسياري از درمانگران است اما اغلب اين احساس وجود دارد كه ضابطه بنديهاي كاملاً مكتوب ممكن است درمانگران را از شنيدن اطلاعات ناهمسو و مخالف اين ضابطه بنديها باز دارد . به هرحال ضابطه بنديها فرضيههايي هستند كه سودمندي باليني آنها مورد آزمون قرار ميگيرد و آگاهي از مسائل اساسي را كه ميتواند سبب پيشرفت درمان شود يا آن را تقويت كند فراهم ميآورد.
درمانگري با سالمندان به دلايل متعد متفاوت از درمانگري با افراد جوانتر است. برخي از اين دلايل عبارتند از : احتمال افزايش بيماريهاي جسماني، تغييرات مربوط به تواناييهاي شناختي ، تجربههاي گروهي متفاوت و در مواردي احتمال مجاب كردن بيمار سالمند به شروع مجدد فعاليتهاي مناسب به جاي يادگيري فعاليتهاي جديد . در واقع رواندرمانگران در مواجهه با مشكلات جسماني سالمندان به ندرت احساس راحتي ميكنند و ممكن است در مورد نتايج درماني بيماران داراي مشكلات بهداشتي دچار سو گيري شوند لذا اين واقعيت نياز به تدوين الگويي را مورد تاكيد قرار ميدهد كه به تبع آن كاربران شناخت درمانگري در كاربرد فنون اشان هنگام كار با سالمندان در هر شرايطي احساس راحتي كنند.
تعديلهايي كه ممكن است در كار با سالمندان لازم باشد بيشتر در هنگام تدوين ضابطه بندي مشخص ميشوند، چه اين ضابطه بندي به درمانگر اجاز ميدهد تا مسائل عمده هر فرد را در بسته درماني وي در نظر بگيرد . اين ضابطه بندي كه بدين شكل مطرح ميشود به افزايش اثر بخشي شناخت- رفتار درمانگري در كار با سالمندان كمك ميكند. چنانچه مدل شناخت – رفتار درمانگري كه نخستين بار توسط بك و همكارانش ، توصيف شد با اطلاعات و دانش حاصل از پيري شناسي تكميل گرديد. اطلاعات لازم براي يك ضابطه بندي با سالمندان در جدول خلاصه شده است.
جدول ضابطه بندي باليني با سالمندان
اجزاي ضابطه بندي | توصيف هر جزء |
تجارب نخستين | رويدادهاي تحولي مربوط به بيماري كه بيمار تاثير آنها را در كل زندگي خود مهم ميداند. تجربهها با باورهاي اساسي مفروض ارتباط دارند. |
باورهاي اساسي | فرضيههايي هستند كه درمانگر درباره مهمترين باورهاي شخصي بيمار، نظر بيمار در مورد دنيا و يا انگيزههاي بيمار نسبت به ديگران تدوين ميكند. |
باورهاي شرطي | فرضيههايي است كه درمانگر در مورد چگونگي تاثير باورهاي اساسي بر كنش وري روزمره بيمار تدوين ميكند . بيشتر اين باورها معمولاً به شكل جملات اگر … پس… مشخص ميشوند. |
رويدادهاي فعال ساز/ آشكار سازها | درمانگر و بيمار با همكاري هم در مورد رويدادهاي بيروني، موقعيتها و رويدادهاي تنيدگي زايي كه آغازگر افسردگي و اضطراب كنوني بيمار است به توافق ميرسد. |
راهبردهاي جبران ساز | درمانگر درباره چگونگي مقابله بيمار با باورهاي سازش نايافته فرضيه سازي ميكند . اينها باورهايي هستند كه جهت دستيابي به تقويت مثبت از سوي ديگران به راهبردهاي رفتاري كارآمد تبديل ميشوند. |
افكار خودآيند منفي | ماهيت تكراري افكار منفي كه در قالب باورهاي اساسي در خلال گسترة افسردگي يا اضطراب فعال ميشوند . |
همساني گروهي | باورها و تجربههاي مشتركي ويژه گروه سني. اهميت فرهنگ و تحولات مشترك در زماني كه شخص زندگي ميكند (سيمر و كوالز، 1999). |
سرمايه گذاري نقش | بر اهميت و كنش نقشهايي كه بيمار متناسب با سنش انجام داده يا از دست داه است تاكيد ميشود. |
كنش سلامت | وضعيت سلامت جسماني بيمار از نظر انجام فعاليتهاي مستقل و امكان خودگرداني ارزيابي ميشود. |
باورهاي اجتماعي فرهنگي | دروني سازي يا رد باورهاي مربوط به پير شدن در فرهنگ و جامعهاي كه سالمندان در آن زندگي ميكنند. |
پيوندهاي دروننسلي | بررسي تنيدگيها و حمايتهايي كه تمام نسلها از روابط نزديك و مهم دريافت ميكنند. ارتباطهايي كه سبب پيوند افراد با جامعه و فرهنگي ميشود كه در آن زندگي ميكنند. |
شناخت – رفتار درمانگري افسردگي اواخر زندگي
سؤالي كه معمولاً مطرح است اين است كه آيا شناخت – رفتار درمانگري براي اينكه به درماني اثر بخش براي سالمندان تبديل گردد نياز به تغيير دارد؟ براي بحث كامل درباره اين موضوع نيز به لايدلاو ، مراجعه كنيد. در حاليكه نيازي به جَرح و تعديلهاي عمده در اين روي آورد درماني وجود ندارد اما برخي تعديلهاي عملي ميتوانند اين مدل درماني را اثر بخش تر سازند. جدول خلاصهاي از برخي تعديلهاي عملي و روشي را كه ممكن است هنگام به كاربستن شناخت – رفتار درمانگري با سالمندان لازم باشد، ارايه ميكند. به منظور بازبيني موضوعات اساسي در كار با سالمندان آسيب پذير به گرانت و كازي ، مراجعه كنيد.
جدول تعديلهاي عملي شناخت- رفتار درمانگري براي سالمندان
تعديل روش | موضوعات وابسته به سن |
اطلاعات جديد به آهستگي به روشهاي متفاوت ارائه شود. اطلاعات مربوط به دفعات مختلف به منظور افزايش رمزگرداني و يادآوري تكرار شود. از تدابير ياديار عيني، نظير تصاوير كاريكاتوري يا ساير كمكهاي ديداري و شنيداري ويژه استفاده ميشود. يادآوري ضرب المثل ،گفتن آن، نشان دادن آن، انجام دادن آن. به منظور نگهداري تكاليف خانگي و موضوعات مطرح شده در جلسات درماني پوشهها يا دفترچههاي يادداشتي را براي بيمار فراهم كند. به دليل تكرار تكاليف خانگي تشويق شود. براي نشان دادن تفاوت مهم مكرراً از نمودار استفاده كند. موضوعات هر مرحله را ضبط كند و بيماران را به مرور محتواي آن تشويق كند.براي بررسي بيشتر بيماران به گوش دادن محتواي اين جلسات در منزل تشويق شوند. از همكاريهاي بين رشتهاي استفاده كنيد. براي مثال اگر نشانههاي جسماني در اثر يك مشكل جسمي تشديد ميشوند، ارتباط مستقيم با يك پزشك متخصص سالمندان لازم است. سريعاً اطلاعات لازم جهت حل مشكل را فراهم آوريد. يا اگر مشكلات بيمار ناشي از ضعف منابع حمايتي ناكافي است ارتباط با يك مددكار اجتماعيي در تيم ممكن است كافي باشد تا يك مداخله مناسب به منظور حل مشكل شروع شود. هميشه اين موضوع را در نظر داشته باشيد كه آيا ناتواني مفرط جزء عوامل ايجاد كننده مشكل بيمار است. برخي از باورهاي خرافي مربوط به پير شدن در بيمار را از طريق فراهم نمودن دانش حاصل از پژوهشهاي جديد از بين ببريد .كتابهايي نظير سالمندي موفق و منابعي از قبيل سالمندي فعال سالمندي :بطلان باورهاي خرافي ميتواند در ايجاد انتظارات مثبتتر و كاهش نا اميدي سالمندان افسرده فوق العاده مفيد باشد. سالمندان اغلب تمايل قوي نسبت به ارايه جزئيات مفصل و مربوط به رويدادهاي مهم زندگي ا دارند. اين خصيصه به ويژه هنگامي مهم است كه آنان در حال انتقال اطلاعات به شرايطي هستند كه انتظار دارند شخص ديگري در آن شرايط همكاريهايي را براي آنان فراهم ساخته است. اطلاعات مطرح شده توسط بيمار خلاصه شود و به منظور تصريح هر نوع مشكل اساسي به آن مورد پسخوراند داده شود. فراهم كردن قواعد اساسي به درمانگر اجاز ميدهد فرايند بحث را قطع كند و دوباره آن را از سر بگيرد . | مشكلات حافظه
بيماريهاي چندگانه
داستانگویی |
منبع
برقی ایرانی،زیبا(1392)، اثر بخشی شناخت_رفتار درمانگری سالمندی(CBTO)بربهبود نشانههای مرضی، همبستههای شناختی،پایان نامه کارشناسی ارشد،روانشناسی عمومی،دانشگاه پیام نور
از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید
دیدگاهی بنویسید