« بیشتر تلاش می کنیم تا با ما مطمئن پژوهش کنید. »مدل های پياده سازی دولت الكترونيك
از بين مدلهاي مختلف پيادهسازي دولت الكترونيك، مدلهاي سازمان ملل، لاينه و لي و گــــروه گارتنر به دليل اهميت بيشترشان به طور مشروح معرفي مي شوند.
در پژوهشي كه در سال 2002 ميلادي توسط سازمان ملل انجام گرفته، يك مدل پنج مرحله اي براي پياده سازي دولت الكترونيك مشخص شده است. سازمان ملل اين مدل را براي تعيين وضعيت تكامل كشورها ارائه كرده و درعين حال ميزان آمادگي آنها را براي پذيرش فناوري اطلاعات نشان ميدهد. تاكيد اين مدل كه نگرش كاربردي دارد بر روي كاربران و نيز نوع و تعداد خدمات ارائه شده به آنان متمركز است. شناسايي هركدام از اين گامها با بررسي وضعيت دولت الكترونيك در كشورهاي عضو سازمان ملل و چگونگي توسعه آن در جهان صورت گرفته است. اين گامها عبارتند از:
گام اول – پيدايش (ظهور): در اين مرحله كشورها ازطريق ايجاد يك وب سايت كوچك در وب حضور مي يابند. ادارات دولتي سايتهاي اينترنتي خود را ايجاد ميكنند. همچنين اطلاعات موجود بر روي اين وب سايتها شكل غيركافي و ايستا دارند و به ندرت به روز مي شوند و اطلاعات لازم براي نشان دادن نحـــوه دسترسي به خدمات به كاربران داده نمي شود. اطلاعات به طور معمول به شكل محصولات، خدمات، آدرس ها و ارتباط با ساير وب سايتها است و در نهايت به شكل پاسخ دادن به سوالهاي معمول قابل دسترسي است.
گام دوم – ارتقا (توسعه): اطلاعات موجود بر روي سايت ها افزايش مييابند و سايت هاي اينترنتي پوياتر مي شوند. تعداد صفحات وب افزايش مي يابند.اطلاعات به شكل پويا ارائه و دفعات به روز شدن آن زياد مي شوند. همچنين درجه تنوع اطلاعات و محتواي آنها بالا مي رود و به شكل كاتالوگ، خبرنامه و موتورهاي جستجو قابل دستيابي هستند.
گام سوم – تعامل: ارائه اطلاعات در اين مرحله بر پايه نياز مراجعان سازماندهي ميشود و كاربران مي توانند با پست الكترونيك يا پركردن فرم هاي الكترونيك با سازمان خود ارتباط برقرار كنند. در اين مرحله ارتباط دوسويه رسمي بيشتري ميان مشتريان و سازمان برقرار مي شود. همچنين بانكهاي اطلاعاتي با موتور جستجو در اختيار كاربران قرار مي گيرد تا امكان تبادل اطلاعات با سازمان خود را بيابند. مشتريان امكان خوديكردن محصولات و خدمـــــات بر خط را خواهند داشت؛ يعني، ميتوانند تنها محصولات و اطلاعاتي را ببينند كه موردنيازشان است.
گام چهارم – تراكنش (تبادل): طي اين مرحله، كاربران ميتوانند از خدمات به صورت برخط استفاده كنند، جهت دريافت خدمات و اطلاعات و محصولات روي خط مبلغ موردنظر خود را پرداخت كنند و معاملات مالي با امنيتي را به صورت برخط انجام دهند. ارتباطات در اين مرحله به شكل زنجيره اي است كــــه بين خدمات و محصولات برقرار مي شود تا بالاترين ميزان رضايت كاربران تأمين شود. به علاوه بر روي حريم افراد، تأييد صحت ارتباطات، اعتبار تبادلات، يكپارچگي و عدم تكرار تمركز ميشود.
گام پنجم – يكپارچگي (ادغام): در اين مرحله، همه خدمات و اطلاعات دولتي، به سادگي در اينترنت قابل دسترسي هستند. كليه وظايف الكترونيك يكپارچه شده اند و در فضاي الكترونيك خطوط متمايزكننده ادارات برداشته شدهاند. پژوهش هايي كه توسط سازمان ملل انجام گرفته، نشان دهنده اين مطلب است كه در سال 2002 ميلادي، 32 كشور جهان در مرحله پيدايش، 65 كشور در مرحله ارتقا، 55 كشور درمرحله تعامل و 17 كشور در مرحله تراكنش قرار داشته اند و هيچ يك از كشورهاي جهان به مرحله يكپارچگي نرسيده اند. همچنين كشورهاي فقير و عقب مانده جهان بيشتر در گام نخست گسترش دولت الكترونيك جاي دارند. ايران و برخي از كشورهاي روبه توسعه، كشورهاي آسياي مركزي و برخي از كشورهاي خاورميانه در مرحله ارتقا جاي دارند. كشورهاي اروپايي و برخي از كشورهاي عربي مانند امارات متحده، كويت، مصر، مغرب، اردن و عربستان سعودي در مرحله تعامل قرار دارند. پيشگامان دولت الكترونيك درجهان مانند كانادا، انگلستان، سنگاپور، آمريكا و استراليا در مرحله تراكنش هستند و با وجود اينكه هنوز هيچ كشوري به مرحله يكپارچگي دست نيافته است، اما انگلستان و سنگاپور از پيشگامان ورود به اين مرحله هستند. گفتني است كه آرمان كشورها از استقرار دولت الكترونيك لزوماً پيمودن تدريجي و گام به گام اين مراحل نيست. به طوري كه برخي از كشورها رسيدن به فازهاي تعامل يا تراكنش را به عنوان آرمان خود برگزيدهاند. نتايج بيشتري از اين مدل و تحقيقـــات مرتبط با آن در فصل بعدي ازنظر مي گذرد.
اين مدل توسط كارن لاينه، استاد دانشكده مسائل امور شهري و جونگ وولي، استاد دانشكده تجاري دانشگاه نوادا لاس وگاس ارائه و برپايه يكسري امكان سنجيهاي مديريتي، سازماني و فني و طبق تجربيات ايالات متحده بنا شده است. اين بحث از دولت ايالتي نشأت ميگيرد و نوآوريهاي مدل در دو سطح دولت محلي و مركزي كاربرد دارد. طبق نظر اين دومحقق براي ايجاد يك دولت الكترونيك مبتني بر اينترنت و روشهاي ديجيتالي مراحل زير ضروري است. شكل شماره يك اين مراحل را به همراه ابعاد آنها نشان ميدهد.
مرحله اول – فهرست برداري: به دليل درخواست شهروندان، فشار فناوري اطلاعات، بالارفتن دانش فني كاركنان و درخواست صاحبان سهام وجود وبسايت دولتي ضروري است. با ايجاد اين سايت شهروندان مي توانند از نحوه ارائه خدمات و نحوه خدمات بعداز آن با دريافت اطلاعاتي از سايتها و روشهاي دولتي آگاهي يابند. با شعار شهروندان به عنوان مشتري، مقدار اطلاعات قابل ارائه بايد افزايش يابد و با ايجاد يك سايت فهرست، امكان اتصال و استفاده براي ساير سايتها نيز فراهم شود.
به طور معمول در سايت فهرست، موضوعها براساس وظايف يا عنوانهاي وزارتخــانه ها و مؤسسات دولتي طبقه بندي مي شوند. در ضمن براي به روز نگه داشتن سايتهاي دولتي، با توجه به تغييرات متفاوتي كه در روشها و مقررات انجام مي گيرد، به طور سريع بايد در اطلاعات وب سايت ها اصلاحات لازم بهعمل آيد. همچنين مسئوليت هركــدام از مؤسسات دولتي در هماهنگي، برنامه ريزي و حفظ وب سايت مشخص شود. البته ممكن است يك مؤسسه مركزي مسئوليت وب سايتهاي دولتي را برعهده بگيرد. در اين مرحله هيچگونه تغييري به لحاظ الكترونيك اتفاق نميافتد بلكه تنها به پركردن يكسري فرم ها محدود مي گردد.
در پايان بايد گفت كه ايده خدمات قابل دسترس براي همگان مستلزم روش هاي برخط و غيرالكترونيك است زيرا همگان ممكن است به امكانات اينترنتي دسترسي نداشته باشند.
مرحله دوم – تراكنش: در اين مرحله شهروندان روز به روز خواستار گسترش انجام كارهايشان به صورت الكترونيك هستند. بنابراين، كارگزاران، مديران دولتي و شهروندان با بودن كانالهاي ارتباطي مقدماتي برخط، به دنبال افزودن بر اين كانال هاي ارائه خدمات هستند. اين نوع ارتباطات اميد به بهبود كارايي را براي طرفين افزايش ميدهد. شهروندان به تدريج از مزاياي دولت الكتـرونيك همچون خدمت رساني در همه اوقات روز، صرفه جويي در وقت به دليل عدم مراجعه حضوري و مواجه شدن با مشكلات رفت و آمد، ايستادن در نوبت و عدم پاسخگويي در ادارهها آگاهي مي يابند. اين خود باعث گسترش استفاده از دولت الكترونيك ميشود. ثبت فعاليتهاي وسايط نقليه يا پركردن فرم هاي مالياتي سرآغاز چنين خدمات تراكنش محور هستند. در ايـــن مرحله، روش هاي ارتباطي به گونه اي تنظيم مي شوند كه روابط دوطرفه باشد. اين توانايي باعث اعطاي نقش فعال تري به شهروندان ميشود زيرا آنها به طور مستقيم مي توانند با مسئولان مربوط تماس برقرار كنند. در نهايت اينكه در اين جامعه پاسخگويي و كيفيت سيستمهاي ON-LINE با سيستم هاي OFF – LINE مقايسه مي شود و يكپارچگي آنها مدنظر قرار مي گيرد..
مرحله سوم – ادغام عمودي: هدف از اين مرحله، اصلاح سيستم و روش هاي خدمات رساني است. اين ضرورت به اين خاطر است كه بعد از راه اندازي سيستمهاي ارتباطي جديد، انتظارات شهروندان افزايش پيدا ميكند. طي اين مرحله اغلب سازمانهاي دولتي، بانكهاي اطلاعاتي خاصي دارند و طراحي و فرايندهاي مشابه ندارند. لذا ادغام عمودي آنها ضروري است. به همين منظور بعضي از وظايف مشابه ابتدا همسان ميشوند و اين كار ازطريق يك بانك اطلاعاتي متمركز انجام ميگيرد و يا اينكه ازطريق كانال خاصي با هم ارتباط پيدا ميكنند. به عنوان نمونهاي از فعاليتهاي اين مرحله يك سيستم ثبت مجوز رانندگي در يك ايالت آمريكا را درنظر بگيريد. اين سيستم ممكن است به يك پايگاه داده ملي كه دربرگيرنده رانندگان وسايط نقليه سنگين عبوري است، متصل شود. از آنجا كه سيستمها به طور عمودي ادغام شدهاند، به محض اينكه يك شهروند براي يك مجوز كاري در دولت، فرمي را پر ميكند، اين اطلاعات به سيستم مجوز كار ايالتي، دولت مركزي و شماره تشخيص كارمند وارد و ثبت ميشود.
مرحله چهارم – ادغام افقي: از آنجا كه شهروندان داراي نيازهاي مختلفي از قبيل آمـــوزش، بهداشت، غدا، مسكن و… هستند، مي توانند از كمكهاي اطلاعاتي و خدمات دولتي اين مرحله به بهترين نحو ممكن استفاده كنند. از ديدگاه آنان خدمات قابل ارائه ميتوانند ازطريق سيلوهاي مختلف و يا به صورت يكپارچه فراهم شوند. سازمانهاي مختلف با حوزه هاي وظيفه اي متفاوت نيز مي توانند با همديگر همكاري كرده و در اطلاعات يكديگر هم سهيم شوند. به طوري كه اطلاعات مشترك ازطريق يك مؤسسه منتشر شود و همه وظايف مؤسسهها را برعهده گيرد. ازنظر فني ادغام بانكهاي اطلاعاتي نامتجانس و رفع مشكلات تعارض آنها مستلزم وظايف متعدد و رفع هرگونه مانع براي دسترسي به آنهاست. از اين طريق سازمانها قادر خواهند بود كه از اصل صرفه جويي در مقياس استفاده كنند و هزينهها را كاهش دهند. به شرطي كه شهروندان اين ادغام را به عنوان خوشه چيني از اطلاعات يك جامعه محصور شده و يا اطلاعات منحصر به فرد تلقي نكنند.
گارتنر طبق این مدل، بلوغ دولت الکترونیک از چهار مرحله تشکیل یافته است. فاز (اطلاعات):حضور در وب میباشد. اطلاعات ایستا مربوط به شهروندان و بخش تجاری تهیه میگردد. فاز ( تعاملات):افراد میتوانند سوالاتشان را از طریق ایمیل بپرسند، از موتورهای جستجو استفاده کنند و انواع فرمها و اسناد را دانلود کنند. فاز (معامله): پرداختهای آنلاین مالیاتها، ویزا، پاسپورت ازمشخصههای آن است. فاز(تغییر): تعریف مجدد تحویل خدمات دولتی از طریق ایجاد یک نقطه ارتباط که باعث میشود تمام سازمانهای دولتی برای شهروندان شفاف باشند.
منبع
جوادی، شکوفه(1393)، رابطه استفاده شهروندان از خدمات دولت الکترونیک با اعتماد عمومی (مورد مطالعه،اعضا هیأت علمی وکارکنان دانشگاه شهید باهنرودانشگاه آزاد اسلامی کرمان)، پایان نامه کارشناسی مدیریت دولتی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان.
از فروشگاه بوبوک دیدن فرمایید
دیدگاهی بنویسید