مبانی زیستی نظم جویی شناختی هیجان

اگر چه هیجان ها مبنایی زیستی دارند، اما آدمی قادر است که بر نحوه ابزار هیجان های خود ا ثر بگذارد. به این توانایی آدمی در اثر گذاری بر هیجان های خود نظم جویی هیجان می گویند، که مجموعه ای از فرایند های درونی و بیرونی را در بر می گیرد و با کنترل، ارزیابی و تغییری واکنش های هیجانی فرد، دست یابی به اهداف فرد را تسهیل می کند .مفهوم نظم جویی هیجان، بسیار وسیع می باشد و طیف وسیعی از فرایند های هشیار و ناهشیار فیزیولوژیک، رفتاری و روانشناختی را در بر می گیرد. این راهبردها به تحول هیجانی، شناختی واجتماعی  افراد بستگی دارند. نظم جویی هیجان می تواند به صورت آگاهانه یا ناآگاهانه گذرا و یا دراز مدت، رفتاری و یا شناختی صورت گیرد. نظم جویی رفتاری هیجان به نوعی از نظم جویی هیجان اطلاق می شود که بر خلاف نظم جویی شناختی هیجان که قابل مشاهده نیست، در رفتار آشکار و بیرونی فرد قابل مشاهده بوده و در مقایسه با نظم جویی شناختی هیجان زودگذر است و دائمی نیست .

از سوی دیگر یکی از ابعاد مهم نظم جویی هیجان، نظم جویی هیجانی از طریق عناصر شناختی می باشد این بعد از نظم جویی که نظم جویی شناختی نامیده می شود بر شیوه شناختی دستکاری ورود اطلاعات برانگیزاننده هیجان دلالت دارد.متاسفانه همچون تعریف هیجان، هیچ  تعریف واحدی در  مورد نظم جویی شناختی هیجان که مورد قبول تمامی صاحب نظران باشد، وجود ندارد، اما دراین تعریف که گروس ، از  نظم جویی شناختی هیجان ارایه داده است بیش از  سایر تعاریف مورد توجه قرار گرفته است و در بسیاری از کتاب ها و مقالات به کار گرفته شده است،  دراین تعریف نظم جویی شناختی هیجان عبارت است از، مجموعه راهبردهایی که در راستای کاهش، ا فزایش و یا نگهداشت تجارب هیجانی مورد استفاده قرار می گرند نظم جویی شناختی هیجان به فرد این امکان را می دهد تا بتواند بر این سه حیطه اعمال کنترل کند:

• کدام یک از هیجانات در موقعیت پیش آمده تجربه شوند.
• به چه صورت ودر چه زمانی توسط فرد احساس شوند.
• این هیجان  ها توسط چه روشی ابراز شوند و به وسیله سایر افراد قابل مشاهده باشند.

نظم جویی شناختی هیجان در حفظ روابط پایدار و بهزیستی نقش مهمی در زندگی فرد دارد و یکی از راهکارهای اثر گذار در حوزه سلامت می باشد.

 راهبردهای شناختی نظم جویی شناختی هیجان

محققان نه راهبرد شناختی را در نظم جویی شناختی هیجان ارایه کرده اند که عبارتند از : نشخوار فکری، پذیرش، مقصر دانستن و سرزنش خود، مقصر تلقی کردن دیگران، تمرکز مجدد مثبت، تمرکز بر برنامه ریزی، بازنگری و ارزیابی مجدد مثبت .

  حوزه های نظم جویی شناختی هیجان

نظریه پردازان مختلف حوزه های متفاوتی را برای نظم جویی شناختی هیجان مطرح کرده اند. این حوزه ها درراستای به انجام رساندن فرایند نظم جویی شناختی هیجان با یکدیگر ارتباط و تعامل دارند حوزه هایی که در ا ین خصوص ا رایه شده اند عبارتند از:

• ابراز هیجان از طریق بدن وچهره ، پردازش اطلاعات
• میزان وضوح  ابراز هیجان توسط فرد
• میزان آگاهی فرد از هیجان هایی که تجربه می کند.

آگاهی فرد از محرک های هیجانی و دانش وی در مورد پیامدهای ابراز آن هیجان ها در فرهنگ مزبور توانایی فرد در شدت احساس و بیان یک هیجان. اما در بسیاری از بررسی ها بر روی سه حوزه ای که منیسنای  به نقل از نایکلیچک  و همکاران ،مطرح  کرده است تاکید شده است. این سه حوزه عبارتند از:

• تنظیم حواس؛ تنظیم ورودی
• پردازش اطلاعات ؛تنظیم مرکزی
• انتخاب پاسخ ؛ تنظیم خروجی

منیسنای بر این بارو بود که این حوزه ها و تعملاتشان در فرایند نظم جویی شناختی هیجان دارای رابطه ای زنجیره وار هستند، لذا پدیدایی هر گونه مشکلی در هر یک از این حوزه ها باعث می شود که فرایند نظم جویی شناختی هیجان مختل شود البته بررسی های بعدی این عقیده را رد کردند. کارکردهای نظم جویی شناختی هیجان هم، همچون خود هیجانات در زندگی انسان نقش بسزایی بازی می کند وحیطه های متعددی را تحت تاثیر قرار می دهد، البته تاکنون اثر بخشی نظم جویی شناختی هیجان در بسیاری از حیطه ها به اثبات رسیده است و قطعاً این سیر اکتشاف حوزه های تاثیر گذاری نظم جویی شناختی هیجان روند رو به رشد خود رادر آینده نیز ادامه خواهد داد.

منبع

نقاش،فرشاد(1394)، نقش تاب آوری و راهبردهای نظم جویی شناختی هیجانی،پایان نامه کارشناسی ارشد،روانشناسی بالینی،دانشگاه خوارزمی

از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید