عناصر مطرح در طراحی رابط کاربر

از جمله عناصر مطرح در طراحی رابط کاربر می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• صفحه نمایش

صفحه نمایش از جمله مهم ترین  عناصر در طراحی رابط کاربر است.صفحه نمایش باید ظاهری منظم،آراسته و خلوت داشته باشد،حداکثر از سی درصد کل صفحه برای ارائه اطلاعات استفاده شود، از فونت ها و علائم و رنگ ها در جاهای مناسب و به طوردرست استفاده شود،متن در مرکز صفحه قرار گیرد،صفحه طولانی نباشد و اطلاعات مختلف بنابر نیاز به صورت درست در جاهای مختلف صفحه آورده شوند. موارد دیگری که در طراحی صفحه نمایش از اهمیت ویژه ای برخوردارند در ادامه ذکر می شوند:

رنگ ها: رنگ ها باید بسته به موضوع و هدف سیستم و در راستای جلب توجه کاربر و راحتی کار استفاده شوند.در انتخاب رنگ ها باید به میزان جلب توجه هر یک از رنگ ها توجه کرد.

نمادها: نمادها و گزینه ها، راه حل مناسبی برای نشان دادن عملکردهای تکراری و متناوب هستند.همچنین این نمادها در صورتی که بر اساس استانداردهای خاصی انتخاب شوند،می توانند در جذب کاربران با زبان ها و ملیت های مختلف موثر باشند.

صفحه آرایی: در طراحی صفحه نمایش، باید اصول صحیح صفحه آرایی رعایت گردد.قرار گرفتن متن ها،تصاویر،نتایج،منوها و پیوندها به صورت اصولی و در جاهای مختلف سبب راحتی کار با رابط می شود و همچنین رابط را از نظر زیبایی جذاب تر می کند.

• زبان محیط

زبان مرتبط در تعامل کاربر باسیستم بسیار مهم است.امروزه رابط ها دارای کاربرانی با دانش ها و مهارت ها و زبان های مختلف هستند.رابط باید بنا بر طیف کاربران خود از زبان های مختلف به ویژه انگلیسی (علاوه بر زبان مادری)استفاده کند. همچنین در صورت ترجمه نمادها از زبان های دیگر به فارسی به بحث درک آنها از دید کاربران مختلف توجه ویژه باید داشت.علاوه بر این واژگان باید در سراسر رابط به صورت یکدست استفاده شوند.

• پیام ها

یک رابط کاربر خوب باید حاوی پیام هایی برای راهنمایی،کمک و هشدار برای کاربر باشد تا علاوه بر افزایش سهولت کار با رابط،از بروز خطاهای مختلف و بیشتر جلوگیری شود.این پیام ها باید مودبانه ، کوتاه و روشن باشند و برای کاربران با سطوح دانش متفاوت،قابل استفاده باشند.

• امکانات کمک و راهنمایی

علاوه بر پیام های کمکی ،در استفاده از امکانات ویژگی ها و عناصر رابط  باید متن هایی برای  کمک و یادگیری قرار داده شوند.

• کاربر پسندی

 کاربر پسندی شامل مواردی می شود که از جمله اینها می توان به زیبایی،سادگی و سرعت پاسخگویی اشاره کرد.

زیبایی: بحث زیبایی شناختی در طراحی رابط برای جلب کاربران مختلف و احساس لذت از کار با رابط بسیار مهم است. به کارگیری فنون گرافیکی،استفاده صحیح از رنگ ها و تصاویر و بهره گیری از فلش و تصاویر متحرک و دیگر موارد همه در زیبایی رابط موثر هستند.

سادگی: زیبایی یک رابط باید در کنار سادگی آن قرار گیرد و باید از پیچیدگی های غیر ضروری و شلوغی های نا موجه پرهیز کرد.

سرعت پاسخگویی: کاربران و بخصوص حرفه ای ها انتظار دارند تا سیستم در حداقل زمان ممکن پاسخ ان ها را بدهد. در طراحی رابط باید به این مساله توجه داشت و از عوامل کاهش سرعت مثل عکس ها و فایل های حجیم جلوگیری کرد.

• موقعیت نمایی

مراحل عملکرد کاربر در رابط باید مشخص باشند و کاربر در هر لحظه بداند در کجای رابط هست و چه کارهایی را انجام  داده است. و در هر لحظه توانایی بازگشت به عقب و اصلاح امور را داشته باشد.

• قابلیت عملکرد در محیط های مختلف

ر محتویات و عملکردهای رابط نباید تغییرات اساسی صورت گیرد.

فرایند طراحی واسط کاربر

فرآیند طراحی واسط­های کاربر، تکراری است و با استفاده از مدل حلزونی قابل ارائه است. روند طراحی رابط کاربر، چهار فعالیت مجزای ساختاری را در بر دارد.

1. تحلیل و الگوسازی کاربر، وظیفه، محیط و مدل­سازی
2. طراحی رابط
3. ساخت رابط
4. اعتبارسنجی رابط

بنابراین در طراحی  واسط های  کاربری باید مراحل زیر طی گردد:

• تعیین هدف­ها و مقاصد هر وظیفه
• نگاشت هر هدف در تعدادی عملیات مشخص
• مشخص کردن دنباله­ی عملیاتی وظایف اصلی و فرعی که در سطح واسط اجرا می­شوند که سناریوی کاربر نیز خوانده می­شوند.
• نشان دادن حالت سیستم
• تعریف راهکارهای کنترلی
• نشان دادن چگونگی تأثیر پذیرفتن حالت سیستم از راهکارهای کنترلی
• نشان دادن چگونگی تفسیر حالت سیستم توسط کاربر با استفاده از اطلاعات به دست آمده از طریق واسط

اصول كلي طراحي رابط كاربر

پژوهشگران اصول متعددي را براي طراحي رابط كاربر پيشنهاد كرده‌اند. اصول نظري، مراحل تعامل كاربران با رايانه، و عواملي را كه بر درك كاربران در تعامل انسان با رايانه تأثير دارند، شرح مي‌دهند. اين اصول اغلب از دسته‌‌بنديهايي استفاده مي‌كنند تا تعامل انسان با رايانه را بسنجند و مقايسه كنند. دسته‎بنديها مي‌تواند بر پايه ويژگيهاي سخت‌افزاري و نرم‌افزاري، خصوصيات و ويژگيهاي كاربر، كارهايي كه كاربران تلاش مي‌كنند در هنگام استفاده از رايانه انجام دهند يا عوامل ديگر باشد. بر اين اساس، پژوهشهاي روانشناختي اصولي را براي طراحي رابط كاربر به شرح زير بيان داشته‌اند:

1-  محيط رابط بايد محدوديتهاي شناختي و فيزيكي انسان را در هر موقعيتي جبران كند. محيط رابط بايد ساده و شفاف بوده، مطابق با شيوه عمل كاربر، و مشرف بر چگونگي پيشرفت وي هنگام تعامل با نظام باشد. محيط رابط نبايد زياد شلوغ و به گونه‌اي باشد كه كاربر با پيچيدگي‌ها يا اعمال غيرلازم در حين انجام كار، گيج شود.
2- اجزاي فيزيكي محيط رابط بايد بر اساس مطالعه محيط و شرايط كار، استفاده‌پذيري و ويژگيهاي انسان طراحي شود. اين امر بدان خاطر است كه كاربر بتواند به راحتي و به درستي از محيطي مطابق با نيازها و ويژگيهاي خود، استفاده كند. براي مثال، طراحي صفحه لمسي براي برنامه پردازش واژگاني در جلسه‌هاي طولاني مدت كه حركت دست زياد است مناسب نيست، اما در بخش اطلاع‎رساني يك فروشگاه كه توسط كاربران مختلف لمس مي‌شود، سودمند است.

3-  محيط رابط بايد يكدست و داراي ثبات باشد. براي مثال، روشهاي انتخاب، وضعيت متن و دكمه‌هاي مهم روي صفحه رابط، نوع قلم و سبكهاي متن، طرح كلي صفحات رابط و نحوه مديريت آنها بايد در همه قسمتهاي محيط رابط يكدست باشد.

4- سبكهاي تعامل غير دستوري در محيط رابط، مانند: كليك كردن و انتخاب از روي منوها، از زبان دستوري بهتر است. همچنين، براي كاربر حرفه‌اي بايد نوع پيشرفته‌اي از تعامل در نظر گرفته شود تا توانايي حركت سريع از طريق سطوح مختلف منوها را داشته باشد

5- محيط رابط بايد خطاها را با ارائه پيامهاي خطاي ساده و مختصر كنترل كند تا به كاربر در اصلاح و اجتناب خطا در آينده كمك نمايد.

6- محيط رابط بايد از فرايند برگشت‌پذير حمايت كند (براي مثال، قابليت برگشت ـUndo ـ در بسياري از نظامها.(
7- محيط رابط بايد از ابتداي فرايند طراحي در معرض آزمون استفاده‌پذيري باشد و همچنين در هر بار طراحي بايد تا حد زيادي بهبود يابد و از مشكلات آن كاسته شود.

8-  اساسي‌ترين اصل آن است كه محيط رابط بايد مطابق نيازهاي كاربر طراحي شود و قابليت تكميل ‌شدن و بهبود در آينده را داشته باشد .

مدل­های طراحی رابط کاربر

به هنگام طراحی یک واسط کاربر، چهار مدل مختلف به کار می­آیند. مهندس نرم­افزار، مدل طراحی را ایجاد می­کند، مهندس فاکتورهای انسانی (یا مهندس نرم­افزار) مدل کاربر را تعیین می­کند، کاربر نهایی یک تصویر ذهنی می­سازد که غالباً مدل ذهنی کاربر را به وجود می­آورند. پیاده­کنندگان سیستم نیز یک تصویر ایجاد می­کنند. متاسفانه هر یک از این مدل­ها ممکن است تفاوت قابل ملاحظه­ای با یکدیگر داشته باشند. نقش طراح واسط، رفع اختلافات و به دست آوردن یک نمایش منسجم و سازگار از واسط است.

مدل طراحی کل سیستم، تلفیقی از نمایش داده­ها، معماری، واسط و بازنمایی رویه­ای نرم­افزار می­باشد. تعیین نیازها ممکن است محدودیت­های خاصی را مطرح کند که به تعیین کاربر سیستم کمک می­کنند. اما طراحی واسط، اغلب تنها لازمه­ی مدل طراحی است.مدل کاربر، نمایی از کاربران نهایی سیستم را ترسیم می­کند. برای ساخت یک رابط کار مؤثر، تمام کار طراحی باید با درک درستی از کاربران مورد نظر، از جمله مشخصات سن، جنسیت، توانایی­های جسمی، سابقه­ی تحصیلی، فرهنگی و یا قومی، انگیزه، هدف­ها و شخصیت آن­ها، آغار گردد. به علاوه کاربران را می­توان در گروه­های زیر طبقه­بندی کرد:

کاربران مبتدی:از دانش نحوی سیستم برخوردار نیستند و دانش معنایی آن­ها از برنامه­ی کاربردی یا کاربرد رایانه به طور کلی اندک است.

کاربران مطلع و دوره­ای:دانش معنایی معقول از برنامه­ی کاربردی دارند، اما به یادآوری نسبتاً کم دانش نحوی لازم برای کاربرد نیاز دارند.

کاربران مطلع و دائمی:دانش نحوی و معنایی مناسب را دارند که اغلب به مشخصه­ی کاربر ماهر منجر می­شود، یعنی کاربرانی که به دنبال میانبرها و حالت­های اختصاری تعامل هستند.

ادراک سیستم (مدل ذهنی کاربر):تصویری از سیستم است که کاربر نهایی در ذهن خود ایجاد می­کند. مثلا اگر از کاربر یک واژه­پرداز خاص بخواهیم تا کارکرد آن را توصیف کند، پاسخ او بر اساس درک او از سیستم است. صحت توصیف بستگی به شرح حال کاربر (به عنوان مثال جواب کاربر مبتدی در نهایت مجمل و ناقص است) و آشنایی کلی با نرم­افزار در حیطه برنامه­ی کاربردی دارد.کاربری که درک کاملی از واژه­پردازها دارد، اما تنها با واژه­پرداز خاصی کار کرده است، در عمل نسبت به تازه­کاری که هفته­ها وقت صرف یادگیری سیستم نموده، ممکن است توصیف کامل­تر و جامع­تری را ارائه دهد.

تصویر سیستم، ترکیبی از نمود بیرونی سیستم رایانه­ی (یعنی ظاهر و عملکرد رابط) به همراه تمامی اطلاعات پشتیبان (کتاب­­ها، دست­نویس­ها، نوارهای ویدئویی و فایل­های راهنما) است که نحو و معنا شناسایی سیستم را توصیف می­کنند. زمانی که تصویر سیستم و درک سیستم یکسان باشند، عموماً کاربران با نرم­افزار احساس راحتی نموده و طور مؤثر آن را به کار می­برند. به منظور ادغام مدل­ها، مدل طراحی باید سازگاری با اطلاعات موجود در مدل کاربر توسعه یافته باشد و تصویر سیستم اطلاعات نحوی و معنایی درباره­ی واسط را دقیقاً منعکس کنند.

طراحی رابط کاربر الکترونیکی

رایانه مهم ترین رسانه برای یادگیری الکترونیکی است .رایانه نه تنها به سبب اینکه برای ارائه آموزش در محیط های یادگیری بسیار مناسب است و یادگیرندگان به کمک آن به صورت گروهی کار کنند،بلکه به دلیل داشتن امکانات چندرسانه ای،مورد توجه فراوان قرار گرفته است؛ بنابراین جای شگفتی نیست که طراحان آموزشی از فرصتهای مطرح شده از طریق شبکه ای از رایانه های چندرسانه ای ،با آغوش  باز استقبال می کنند؛اما مشکلی که وجود دارد نبود دستورالعملهای مشخص برای طراحی آن چیزی است که روی صفحه نمایش قرار می گیرد و در بیشتر اوقات سازمان دهی خاصی وجود ندارد که بر اساس آن یادگیرندگان بتوانند دست به انتخاب بزنند و بر اساس انتخاب خود مطالبی را بیاموزند .بسیاری از دیدگاهها و طرحها بر سلیقه و حس مشترک طراحان استوار بوده است،نه نظریه هایی گه حاصل پژوهش درباره یادگیری از طریق یارانه باشد.شاید طرحهای سلیقه ای موجب رضایت و خشنودی یادگیرنده شود،اما انگیزش و تداوم یادگیری را در پی ندارد.

در آموزش سنتی،ارتباط بین معلم و یادگیرنده عمدتا به صورت چهره به چهره و بدون واسطه شکل می گیرد.با این حال در مواردی که از رسانه هایی نظیر فیلم،نوار شنیداری،اسلاید و تلویزیون استفاده می شود ـموزشبه کمک یک واسطه شکل می گیرد . در یادگیری الکترونیکی،ارتباط بین فرستنده و گیرنده پیام از طریق واسطهای غیر انسانی شکل می گیرد.این واسط های غیر انسانی تحت عنوان رابط کاربر نامیده می شود. رابط کاربر عامل اصلی در اثر بخشی و کیفیت آموزش های ارائه شده در محیط الکترونیکی است. رابط کاربر که به آن رابط کاربر گرافیکی نیزمی گویند،به عنوان رابط بین برنامه رایانه ای و کاربر عمل می کند. به عیارت دیگر یک رابط کاربر مجموعه ای از فنونی است که به کاربر اجازه می دهد با برنامه رایانه ای تعامل داشته باشد.

قبل از طراحی رابط کاربر باید طراح آموزشی شناخت دقیق و درستی از ویژگی های کاربران، ماهیت موضوع آموزشی و امکانات موجود داشته باشد. همچنین لازم است بافتی که درآن فناوری مورد استفاده قرار می گیرد،به درستی شناسایی شود.تابرز،کستر ،هیومل و نادولسکی به منظور طارحی یک رابط کاربر مناسب و مبتنی بر اصول علمی ، چندین رهنمود ارائه کرده اند بدیهی است که پیروری از این رهنمودها به افزایش انگیزه و تداوم فعالیتهای یادگیری کاربران کمک می کند:

رابط کاربر را به گونه ای طراحی کنید که استفاده از آن آسان باشد.استفاده از رابط کلربر گرافیکی نباید دشوار باشد. یک رابط کاربر گرافیکی خوب به کاربر اجازه نمی دهد که به فعالیت غیر معمول بپردازد و او را از مواجه با اعمال غیر ضروری و مشاهده شیوه کار کردن برنامه رایانه ای که موجب حواس پرتی کاربر می شود،باز می دارد. رابط کاربر گرافیکی مناسب، تعادل بهینه ای را میان توانایی کاربر، توانایی مورد نیاز برای استفاده از برنامه و امکان استفاده از نرم افزار ایجاد می کند. این امر سبب می شود که کاربران از هدف ها و فعالیت های مورد نظر برنامه فاصله نگیرند.

تسلط کاربران بر  رابط کاربر گرافیکی را افزایش دهید.کاربر باید چگونگی کار با رابط کاربر گرافیکی را یاد بگیرند. طراحی رابط کاربر گرافیکی باید این فرایند را آسان کند. بنابراین بسیار مهم است که موضوع آموزشی را از دید کاربر ببینیم و براساس آن به طراحی رابط بپردازیم. در طراحی رابط چنانچه”اصل هماهنگی” رعایت شود،کاربر خواهد توانست به سرعت شیوه استفاده از رابط را یاد بگیرد  و بر آن تسلط یابد. بر اساس این اصل بهتر است صفحاتی که برای رابط طراحی می شود، و هم چنین دکمه ها،پیوندها و شیوه های اجرای دستور کارها، در سراسر رابط به شکل یکسان باشند.

صرفا اطلاعات مناسب و ضروری را ارائه کنید.به جای آنکه همه  اطلاعات موجود ارائه شود،باید اطلاعات مناسب را نمایش داد تا جایی که توجه کاربران تنها بر اطلاعات مورد نظر متمرکز شود و حواس آن ها پرت نشود.طراحی دقیق صفحه رابط باید چنین امکانی را فراهم کند. برای تحقق این امر علاوه بر رعایت اصل هماهنگی،باید امکاناتی فراهم آید که کاربر بتواند تغییرات دلخواه خود را در آن اعمال کند.

رابط را به گونه ای طراحی کنید که از حساسیت لازم برخوردار باشد. حساسیت  مناسب یا سرعت مناسب نرم افزار برای کاربران بسیار مهم است . برای بهینه سازی سرعت پاسخ دهی برنامه،نرم افزار باید در مورد کاری که انجام می دهد، به کاربر بازخورد مناسب بدهد و به او اطلاع دهد که آیا برنامه کار می کند و یا اینکه دستور داده شده،انجام نمی شود. در عین حال کاربر باید از میزان پیشرفت یک فرایند آگاهی داشته باشد.

از تفاوتهای فردی غافل نشوید. یک رابط کاربر گرافیکی مناسب باید برنامه آموزشی را بر اساس تجارب قبلی یادگیرنده در اختیار وی قرار دهد.فردی که در زمینه استفاده از فناوریهایی از قبل رایانه و اینترنت بی تجربه یا کم تجربه است،نسبت به یک فرد مجرب نیاز به آموزش بیشتری دارد. بنابراین رابط کاربر گرافیکی باید این امکان را فراهم سازد.

سعی کنید تجربیات مختلفی که برای یادگیرندگان تدارک می بینید،ارزش آموزشی یکسانی داشته باشند.هدف یادگیری الکترونیکی ایجاد شرایطی است که در آن کاربر بتواند با حداکثر کارایی به یادگیری بپردازد.در یک برنامه آموزشی فعالیت های متعددی پیش بینی می شود تا بر اساس آن کاربران بتوانند به اهداف یادگیری دست یابند.اگر در رابط کاربر به تفاوت های فردی توجه می شود،لازم است محتوایی ارائه شود که بتواند همه یادگیرندگان را به هدف آموزشی برنامه برساند؛ در غیر این صورت نوعی نابرابری آموزشی اتفاق می افتد که محصول بی توجهی به اصول طراحی رابط کاربر است.

آزادی فردی را افزایش دهید.در یادگیری الکترونیکی، یادگیری به صورت مستقل و فعال از اهمیت زیادی برخوردار است.کاربران نرم افزارهای آموزشی،مسئول فرایند یادگیری خویش هستند؛ بنابراین یک رابط کاربر گرافیکی باید به بهترین وجه به خواسته های آنان توجه کند.

برنامه خود را بر ویژگیهای کاربران منطبق سازید.این مورد یکی از مهم ترین رهنمودهای طراحی رابط کاربر گرافیکی برای یادگیری الکترونیکی است. یک رابط کاربر گرافیکی مطلوب از محیطی استفاده می کند که برای یادگیرنده آشنا و برای آموزش نیز مناسب است. در این محیط به نیاز های یادگیرندگان توجه می شود.اطلاعاتی را که نمی توان جداگانه فهمید، با یکدیگر ترکیب و تلفیق کنید. یک روش موثر برای کاهش پراکندگی حواس و افزایش تمرکز یادگیرندگان، تلفیق فیزیکی اطلاعات جداگانه  و در عین خال مرتبط با یکدیگر است؛ برای مثال می توان به جای نوشتن متن در پایین تصویر، آن را در درون تصویر قرار داد. این کار به کاهش بار شناختی نامطلوب نیز کمک می کند.

 متن را به همراه انیمیشن یا صدا ارائه کنید. ارائه اطلاعات به شیوه ها و قالبهای مختلفی مانند متن،تصویر و انیمیشن سبب می شود کاربر بتواند به طور همزمان به تصویر یا پویا نمایی نگاه کند و به صدای روی متن گوش دهد. این شیوه موجب می شود حافظه، بار اضافی دریافت نکند و با کاهش بار شناختی نامطلوب، افزایش کارایی آن را به دنبال خواهد داشت. هنگامی که متن به صورت شنیداری ارائه می شود، یادگیری بهتر از زمانی صورت می گیرد که روی صفحه نشان  داده می شود. این راهکار هنگامی از اهمیت بیشتری برخوردار می شود که زمان اندک است و آموزش را فقط می توان در یک زمان محدود انجام داد. هنگامی که زمان کافی برای یادگیری وجود دارد یا کاربر می تواند بر اساس سرعت خود پیش برود، تاثیر متن نمایش داده شده روی صفحه همانند تاثیر صداست.

اطلاعاتی را که قبلا به شیوه دیگر ارائه شده است،حذف کنید. با توجه به اینکه اطلاعات باید در حافظه فعال یا کوتاه مدت پردازش شود، و از آن جا که حجم این نوع حافظه محدود است، بنابراین، تکرار مطالبی که قبلا از طریق دیگری به یادگیرنده ارائه شده و یادگیرنده آن را درک کرده است، موجب کاهش کارایی آن می شود. از این جهت توصیه می شود این نوع اطلاعات از برنامه حذف شود. البته اگر منظور طراح از بیان دوباره مطالب تکرار و مرور باشد، مسئله متفاوت است.

از قرار دادن عناصری که موجب پراکندگی حواس یادگیرنده می شود،دوری کنید.نه تنها ارائه اطلاعات واحد از چندین راه موجب افزایش تاثیر منفی می شود، بلکه افزودن عناصر غیر ضروری مانند شکل، موسیقی یا صدای نامربوط، که بسیار جلب توجه می کنند و در عین حال ارزش آموزشی ندارند، یادگیری را کاهش می دهد. هر چند طراحان برای جلب توجه یادگیرنده به طراحی رابط کاربر گرافیکی زیبا و جذابی می پردازند، باید بدانند که گاهی اوقات ممکن است لین مسئله بر یادگیرنده تاثیر منفی داشته باشد.

ارزيابي رابط کاربر

ارزيابي واسط ، فرايند برآورد قابليت به كارگيري واسط است و كنترل مي كند كه خواسته هاي كاربر بر آورده مي شود يا خير. لذا ، بايد به عنوان بخشي از فرآيند وارسي و اعتبار سنجي سيستم هاي نرم افزاري باشد . در حالت ايده ال ، ارزيابي بايد بر اساس مشخصات قابليت به كارگيري و با توجه به صفات به كارگيري انجام شود. مي توان ملاك هايي را براي اين صفات قابليت به كارگيري در نظر گرفت . به عنوان مثال ملاك قابليت يادگيري ممكن است بيان كند كه اپراتوري كه با اين كار آشنا است ، بايد پس از3 تا4 ساعت آموزش ، 80 در صد از عملكرد سيستم را بفهمد . اما معمولا قابليت به كارگيري به صورت كميت بيان مي شود . لذا، طراحان در ارزيابي واسط بايد از تجربيات و قضاوت خود استفاده كنند .

1. تكنيك هاي ساده و ارزاني براي ارزيابي واسط كاربر وجود دارند كه مي توانند معايب طراحي واسط را پيدا كنند:
2. پرسشنامه هايي كه اطلاعاتي راجع به نظر كاربران در مورد واسط جمع آوري مي كند.
3. مشاهده كاربران در حين كار با سيستم .
4. عكس فوري از عملكرد خاص سيستم .
5. اضافه كردن كلي به سيستم كه اطلاعاتي راجع به متداولترين خطاها و پر استفاده ترين امكانات جمع آوري مي كند.

استفاده از پرسشنامه ارزان است . پرسش ها بايد دقيق باشند ، نه كلي از طرح اين نوع پرسش خود داري كنيد’ راجع به قابليت به كارگيري واسط توضيح دهيد‘، زيرا پاسخ مي تواند وسيع باشد و نتيجه خاصي را ارائه نكند . پرسش هاي خاصي مثل’ لطفا” قابليت درك پيام هاي خطا را با مقياس 1تا5 مشخص كنيد‘ را مطرح نماييد . 1 به معناي بالا بودن قابليت درك و 5 به معناي پايين بودن درك است. بايد از كاربران در مورد تجربه و زمينه كاري آنها سوال شود . بدين ترتيب، طراحان مي توانند تشخيص دهند كه كاربرانی با زمينه كاري و تجربه خاص ، با واسط مشكل دارند.

در ارزيابي بر اساس مشاهده ، هنگامي كه كاربر در حال استفاده از سيستم است ، تحت نظر قرار ميگيرد ، چگونگي استفاده از امكانات مشاهده مي شود و غيره. مي توان از ويديويي با قيمت ارزان براي مشاهده استفاده كرد  . تحليل كامل ويديو گران است و به تجهيزات ويژه اي نياز دارد . اما ،ثبت حركات كاربر از طريق ويديو مي تواند به يافتن مشكلات كمك كند .طراحان با تحليل ويديو تشخيص مي دهند كه آيا كاربران بايد دست خود را زياد حركت دهند و يا چشم بايد حركات زيادي داشته باشد  يا خير. در صورتي كه دست و چشم خيلي حركت داشته باشند احتمال خطا زياد تر است . استفاده از كد براي جمع آوري اطلاعات آماري ، مي تواند واسط را بهبود بخشد . متداول ترين عمليات مي توانند پيدا شوند و واسط مي تواند دوباره سازمان دهي شود تا اين عمليات زود تر دستيابي شوند . به عنوان مثال ، اگر از منو هاي  pop-upیا   pull-down استفاده شود ، متداولترين عمليات بايد در بالاي منو قرار گيرند . استفاده از كد مي تواند فرمان هاي مولد خطا را نيز تشخيص دهد.

سرانجام ، اگر هر برنامه داراي فرماني به نام ’gripe‘ باشد كه كاربران از طريق آن بتوانند پيام ها را به نگهدارنده ابزار بفرستند ، كاربر به آساني مي تواند پاسخ دهد . بدين ترتيب ، كاربران احساس مي كنند كه ديدگاه هاي آن ها در نظر گرفته شده است . طراحان واسط و ساير طراحان مي توانند بازخورد سريعي از مسائل داشته باشند .هيچ كدام از اين روشهاي ارزيابي كاربر كامل نيستند و تمام مشكلات واسط را پيدا نمي كنند . اما ، اين تكنيك ها را مي توان قبل از تحويل سيستم، با استفاده از داوطلباني انجام داد . بدين ترتيب ، بسياري از مسائل روشن مي شوند .و امادر خصوص تخصص و تجربیات ارزیابها باید اشاره کرد که به عقیده نیلسن ، چنانچه رابط کاربر عمومی بوده و یا ارزیابی کنندگان،متخصصان موضوعی نوع خاصی از رابط کاربر باشند، می توان ارزیابی را بدون آموززش نحوه استفاده از رابط کاربر اجرا کرد، اما در مواردی که رابط کاربر مربوط به یک زمینه خاص است و ارزیابی کنندگان آشنایی چندانی با نوع رابط کاربر ندارند، حتما باید از قبل آموزشهای لازم در این زمینه به آنها داده شود.در شرایط ایده‌آل مطلوبتر آن است که ارزیابی توسط ارزیابی‌کنندگانی انجام شود که هم در رابطه با بررسی‌ کارآمدی و هم موضوع رابط کاربر مورد ارزیابی تخصص‌ دارند.

منبع

موسوی، سیده رقیه(1393)، تحلیل محتوای نرم افزارهای آموزشی بر اساس شاخص های واسط کاربر، پایان نامه کارشناسی ارشد، تکنولوژی آموزشی، دانشگاه علامه طباطبایی

از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید