عناصرفرهنگ ایرانی    

عناصر اصلي فرهنگ ايراني را در مجموع مي توان به اختصار چنين برشمرد:

• زبان هاي ايراني، به خصوص زبان پارسي كه از شاخص ههاي اصلي فرهنگ ايراني است.
• آداب و رسوم و اعياد ملي از جمله نوروز و شب يلدا و تقويم هجري شمسي
• ادبيات وشخصيت هاي اسطوره اي از جمله رستم و اساطير تمثيلي همچون ديو، سيمرغ و…
• معماري و هنر ايراني
• تنوع قومي
• دين اسلام و به خصوص مذهب تشيع و هم چنين دين ها و آيين هاي ديگر مانند،زرتشتي،  مهرپرستي و غيره.

 در ادامه به هر كدام از آن ها به طور مختصر اشاره مي شود

• زبان هاي ايراني

در ايران گويش وران خانواده هاي زباني مختلفي زندگي مي كنند كه مي توان آن ها را در غالب خانواده زباني هند و اروپايي، آلتايي و سامي ها قرار داد. در گروه خانواده زبانهاي هند و اروپايي زبان پارسي به عنوان مهمترين زبان شاخه ايراني اين خانواده نه تنها براي پارسي زبانان جهان، پژوهشگران كشورهاي فارسي زبان ايران، افغانستان و تاجيكستان و شهرهاي فارسي زبان ازبكستان داراي جذابيت بسياري است. بلكه ادبيات غني اين زبان و جايگاه آن به عنوان زبان دوم جهان اسلام و نقشي كه به عنوان زبان ميانجي در طول تاريخ از بالكان تا چين بازي كرده است جذابيت هاي بسياري را براي پژوهشگران ادبي، تاريخ، اسطوره شناسي و مردم شناسي فراهم كرده است. بنابراين زبان فارسي مي تواند موجبات جذب پژوهشگران بسياري را كه در اين زمينه كار مي كنند به كشورمان فراهم كند.

هم چنين بسياري از منابعي كه در مورد تاريخ اسلام نوشته شدهاند به زبان فارسي به همراه دو زبان تركي و عربي توليد شده اند. بنابراين اسلام شناسان دنياي اسلام براي پژوهش درباره اسلام ناچارند كه از اين زبان استفاده كنند و به ايران بيايند.از ديگر زبانهاي هند و اروپايي ايران كردي، بلوچي، گيلكي، مازندراني، تالشي، تاتي، لري، لكي و صدها گويش و هزاران لهجه ديگر را ميتوان نام برد كه هنوز جنبههاي مختلف فرهنگي، زباني، تاريخي و غيره آن ها بررسي و مطالعه نشده است و ايران را تبديل به گنجينه دست نخورده اي از سرمايه هاي زباني كرده است كه معرفي و شناخت آن ها موجب جذب گردشگران و پژوهش گران در اين زمينه را فراهم خواهد كرد.

در گروه خانواده زباني آلتايي، تركي آذري، قشقايي، تركمني با ميليونها گويشور روبرو هستيم كه اين نيز خود مي تواند باعث جذب گردشگران و ترك شناسان دنيا به ايران شود. كتابها و منابعي نيز در اين زمينه توليد شده اند كه فقط در ايران وجود دارند. در ايران گروه زبانهاي سامي حامي را نيز داريم. زبان عربي داراي جايگاه برجستهاي در جهان اسلام است.

وجود اين همه زبان و گويش و لهجه از خانواده هاي زباني مختلف در ايران و پيشينه تاريخي آن كه همواره محل برخورد فرهنگ ها، تمدن ها، زبان ها و قوم هاي مختلف بوده است شرايط زباني ايران را به لحاظ فرهنگي و اجتماعي بسيار پيچيده و در عين حال به لحاظ زبان شناختي جالب نموده است. اين خود يكي از امتيازات فرهنگي و گردشگري براي كشورمان مي باشد و مي تواند علاقه مندان زيادي را از داخل و خارج كشور به منظور بررسي و آشنايي با اين زبانها به سمت خود جلب كند.

آداب و رسوم و اعياد ملي

در فرهنگ ايراني به مناسبتهاي مختلف عيدهايي مانند نوروز، سيزده بدر، چهارشنبه سوري، مهرگان ، جشن سده، شب يلدا  ؛ چله و… برگزار مي شوند كه هر كدام نمادهاي خاصي از اين فرهنگ كهن و باستاني هستند، كه توجه به آن ها و معرفيشان مي تواند علاقه مندان زيادي را به خود جذب كند. به لحاظ فرهنگي وآداب و رسوم هرگوشه از ايران داراي شرايط ويژه و منحصرب هفردي مي باشد كه در قسمت هاي ديگر و جود ندارد. هر نقطه از ايران داراي فرهنگ و آداب و رسوم خاص خود است. به عنوان نمونه، از آداب مرسوم در ايران ميتوان به رقص ها و بازيهاي محلي در گوشه و كنار آن اشاره كرد. موسيقي و رقص تمام مناطق ايران قابل توجه اند. رقص هاي كهن آييني و نيايشي هر قوم و ملتي ارتباط او را با مبدا جهان بيان مي كند. در كشورمان رقص و پاي كوبي از قدمت زيادي برخوردار است، به همين دليل ميتوان از اين آداب به عنوان يكي از عناصر فرهنگي ايران ياد كرد. رقص هاي خاص در مناطق مختلف كشورمان، همچون رقص قاسم آبادي در شمال، رقص هاي آذربايجاني، رقص تربت جام، باباكرم، رقص هاي كردي ورقص هاي مخصوص مناطق جنوبي كشورمان و بسياري رقص هاي ديگر كه هر كدام ويژگي و آداب و ارزش مخصوص به خود را دارند، مي تواند به عنوان بخشي از فرهنگ كشورمان، نقش مهمي در صنعت گردشگري و جذب علاقه مندان خاص خود داشته باشد .

ادبيات و شخصيت هاي اسطوره اي ايران

از وظايف و نقشهاي بسيار مهم ادبيات فارسي در طول تاريخ ايران و حيات پرارزش آن، احيا و غنا بخشيدن به هويت فرهنگي ايرانيان بوده و از آنجا كه اغلب موضوعات و مطالب فرهنگي با بيان والاي ادبي، در خلال متون زيباي نظم و نثر و در قالب انواع مختلف بازگو ميشده همواره مورد توجه همگان بوده است.

اسطوره ها، شخصيت هاي ادبي و تاريخي، شاعران و نويسندگان و قهرمانان اساطيري كشور نيز بخشي از هويت ايراني و مي توان گفت آسيايي هستند. امروز همه كس مي داند كه شاعري مانند فردوسي، بزرگترين شاعر ايران، و شاهنامه ي او ارزنده ترين شاهكار جاوداني زبان و انديشه و فرهنگ ايراني است و بسياري از محققان به حق آن را بزرگترين حماسه ي جهان خوانده اند. داستانهايي چون؛ زال و رودابه، رستم و سهراب، بيژن و منيژه، بيژن و گرازان، و جز اينها، و بعضي داستان هاي ديگر به طور خاص چون رستم و اسفنديار و يا همان رستم و سهراب از شاهكارهاي مسلم ادبيات جهان به شمار مي آيند كه علاقه مندان زيادي در سرتاسر جهان دارند.

علاوه بر فردوسي، آثار شاعراني چون حافظ، مولانا، سعدي، بابا طاهر، عطار نيشابوري، پروين اعتصامي، اخوان ثالث و … به عنوان شاهكارها و گنجينه هاي بي نظيري هستند كه افتخار داشتن آن ها تنها نصيب كشور ما شده و وجود آن ها نقش ويژه اي در فرهنگ ايران دارد. به ويژه در ميان آن ها سعدي و حافظ شهرت جهاني پيدا كرده اند. آرامگاه اين دو شاعر همواره پذيراي جهانگردان بسياري از سراسر جهان مي باشد .

معماري ايراني

معماري هر كشور و ملتي شناساننده وجه مادي تمدنها و الگويي براي ديگر فرهنگ هاست. كشور ايران، بهشت باستان شناسان است و بيش از 6000 سال تاريخ پيوسته دارد. معماري در كشورهايي كه صاحب تاريخ و فرهنگ باستاني هستند، از مهمترين پايه هاي تمدن ديرينه به شمار مي آيد. ايران با پيشينه مدنيت چندين هزار ساله خود، داراي راهكارهاي معماري است. از نظر مردم علاقه مند به رشته هاي گوناگون، اين هنر حائز اهميت است. بناهاي منحصر به فرد تاريخي، بناهاي مذهبي مختلف، تپه هاي تاريخي تأثير تمدنهاي مختلف در شكل گيري تمدن ايران را نشان مي دهند. به عنوان نمونه گفته مي شود كه در شكل گيري تخت جمشيد عناصر تمدن هايي مثل مصر و ميان رودان نقش داشته اند. بناهاي شهري منحصر به فردي مثل چغازنبيل، سازه هاي آبي شوشتر، آتشكده نوشيجان در 20 كيلومتري غرب ملاير، ارگ بم، بناهاي مساجد ايران، كه بسيار منحصر به فردند، تپه هايي مانند تپه زاغه، تپه گنج دره، تپه علي كش، گودين تپه، تپه هگمتانه، بابا خان تپه و … آتشكده ها، معابد هندوها، زيرزمين ها، مثل شهر زيرزميني كه در سامن و روستاهاي ننج و كسب شهرستان ملاير است، وبسياري موارد ديگر كه همه معرف معماري اصيل ايراني هستند اگر شناسايي و معرفي شوند قابليتهاي بسياري دارند و مي توانند باعث جذب گردشگران خاص خود شوند. شايد معماري كهن ايران كه در شكل و فرم جديدش به بهترين و صحيح ترين وجهي معماري اسلامي را از نظر هنر و طرز تأثيرش بر تمدن كهن ايراني به ما مي شناساند حداقل پنج هزار سال پيش از ميلادتا عصر حاضر نمونه هايي مشخص ارائه نموده كه از سوريه يا شامات تا هندوستان شمالي و كناره هاي چين و قفقاز پراكنده شده اند. پروفسور پوپ در اين زمينه مي گويد: بناهاي ايراني گوناگون است و از كلبه هاي دهقاني و قهوه خانه ها و كوشك ها گرفته تا زيباترين و باشكوه ترين ساختمان هايي كه جهان به چشم خود ديده است، از نظر مذهبي و هدف در ايران وجود دارد. آثار معماري ايران بيش از هر چيز مذهبي است.

تنوع قومي در ايران

در چهار گوشه كشورمان اقوام مختلفي زندگي مي كنند. اين تنوع قومي هم مي تواند براي كشور ما فرصت باشد و هم تهديد. چنانچه به زمينه هاي انسجام ملي بي توجهي شود و چنانچه سرمايه هاي فرهنگي مختلف اقوام ايراني ناديده گرفته شود، بي گمان تنوع قومي كشور به مركز گريزي و رشد گفتمان هاي حاشيهاي و قومي خواهد انجاميد. اما چنانچه سرمايه هاي فرهنگي قوم هاي مختلف ايراني شناخته گردد، به آن ها بها داده شود و از هر يك از آن ها در جهت تقويت هويت ملي استفاده گردد و هويت ملي ايراني متشكل از عناصر فرهنگي و هويتي همه اقوام ايراني معرفي گردد، تنوع قومي در ايران نه تنها تهديد نيست بلكه فرصتي است براي رشد و شكوفايي كشور. براي نمونه، تقريبا در تمامي نواحي مرزي ما قوم هايي زندگي ميكنند كه در بيرون از مرزهاي ايران داراي دنباله ها و همبستگي هايي هستند. از اين ميان مي توان به كردها در غرب و شمال غرب ايران اشاره كرد، كه در كشورهاي همسايه ما چون عراق، تركيه و ارمنستان و كشورهاي غير همسايه چون سوريه داراي دنباله هايي هستند. چنان چه زمينه هاي لازم فراهم شود، تبادلات مختلفي كه بين كردان ايران و كردان كشورهاي صورت مي گيرد موجب جذب كردان ديگر كشورها به ايران و سرازير شدن سرمايه هاي آن ها به ايران مي شود. و يا در خراسان شمالي وجود قوميت هاي گوناگون كرمانج، فارس(تات)، ترك، تركمن، كرد و اقليت هاي بلوچ، عرب، لر و ترك ها با همه ويژگي هاي فرهنگي خاص خود شان سبب شده لقب ؛  گنجينه فرهنگ ها؛  برازنده اين استان باشد.

اديان ها و آيين ها و اقليت هاي مذهبي در ايران

ايران به عنوان مركز شيعه جهان بزرگترين منبع مطالعه علاقه مندان در اين زمينه است. شهرهايي همچون شيراز، اصفهان، قم، تهران و مهم تر از همه مشهد همواره مقصد و ميعادگاه شيفتگان فرهنگ ايراني، اسلامي و شيعي بوده است. از سوي ديگر تأثير ژرف فرهنگ شيعي بر زبان و ادبيات و معماري و ساختار قومي و ذهني ايرانيان زمينه هاي خوبي را براي جذب پژوهشگراني كه در تشيع كار مي كنند فراهم آورده است. بدون اغراق مي توان گفت كه شكوفايي تشيع در ايران و وجود حوزه هاي علميه بسيار در آن قابليت تبديل كشورمان به مركز شيعه شناسي جهان و جذب دانشجويان و پژوهشگران علاقه مند به شيعه شناسي را دارد و در نتيجه درآمد ارزي بسياري را نصيب كشور مي كند. اما علاوه بر اسلام و مذهب شيعه همانطور كه در بالا اشاره شد، اديان ديگري زير عنوان اقليت هاي ديني در ايران نيز وجود دارند كه از اهميت زيادي برخورداند و پيروان زيادي دارند و اين خود مي تواند يكي از سرمايه هاي كشورمان محسوب شود. زيرا اين تنوع ديني در كشور مي تواند گردشگران زيادي را از داخل و خارج به خود جلب كند .

 مراسم مذهبی

مراسم فرهنگی ؛  مذهبی که ریشه در باورها و اعتقادات مردم یک جامعه دارد، از نمونه جریاناتی است که ایجاد جاذبه می کند. بسیاری از کشورها اینگونه مراسم را به عنوان یک رخداد احیا می نمایند و از طریق برپایی فستیوال ها و کارناوال ها به آنها رونق داده، به طوری که جذابیت آنها بیشتر نمود پیدا می کند. در کشور ایران، مراسم ایم محرم : تاسوعا و عاشورا، یکی از نمونه های مراسم فرهنگی ؛  مذهبی مسلمانان شیعه بوده که بیانگر فرهنگ و مذهب آنان می باشد و هر ساله در قالب یک حرکت و جریان مردمی برگزار می شود. این مراسم این قابلیت را دارد که به صورت یک رخداد در قالب کارناوال غم به کشورهای غیر مسلمان معرفی گردد تا امکان جذب گردشگران خارجی را فراهم آورد .

منبع

جوادیان،ابوالفضل(1392)، تاثیر ابعاد فرهنگی بر توسعه و تقویت گردشگری،پایان نامه کارشناسی ارشد،مدیریت بازرگانی،دانشگاه آزاداسلامی

از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید