« بیشتر تلاش می کنیم تا با ما مطمئن پژوهش کنید. »طراحي يك پست كار
پست كار، محلي است كه در آن يك شخص يا گروهي از افراد، وظايفي را براي يك دوره زماني نسبتا طولاني انجام مي‌دهند.
مشكلات بهره وري، رضايت مهندسي شغلي و ايمني با طراحي كار در صنايع، ارتباط مستقيم دارد. طراحي ارگونوميك محل كار، با در نظر گرفتن جنبه‌هاي رواني و فيزيكي، باعث افزايش رضايت شغلي كاركنان و كاهش ميزان حوادث ميشود. محيط كار مطلوب، محيطي است كه نه تنها از نظر بهداشتي آسيب رسان نباشد، بلكه موجب ارتقاء سطح بهداشت و سلامتي كاركنان ـ چه از نظر فيزيكي و چه از لحاظ رواني گردد. همچنين طراحي محيط كار مطلوب از طريق بهبود بهره وري و كاهش غيبت از كار، سود سرشاري را بدنبال خواهد داشت. براي طراحي محيط كار مطلوب و مناسب، ابتدا طراح بايد به ابعاد فيزيكي افراد يا كارگران توجه نموده و سعي كند كه در طراحي خود حداقل 90% از آنان رادر محدوده طراحي قرار دهد. در اين رابطه، اصلي وجود دارد كه موضوع را روشن‌تر ميكند:در مورد حد دسترسي و اعمال نيرو، افراد كوچكتر يا ضعيف تر مورد توجه قرار مي‌گيرند و براي درهاي ورود و خروج فضاي خالي مورد نياز و … اين افرادِ بزرگتر هستند كه در طراحي مد نظر هستند. تغيير طراحي و در نظر گرفتن دستورالعمل هاي ارگونومي در مرحله اي كه طرح هنوز بر روي كاغذ است، بسيار ساده تر از زماني است كه محيط كار به مرحله بهره برداري رسيده است. محيط كار بايد براي كار واقعي طراحي شود و شرايط ارگونوميك بهينه با توجه به ساختار تجهيزات تعيين گردد بطوري كه محيط كار بسادگي براي هر فرد مطلوب و قابل تنظيم باشد.يكي ازاهداف عمده درطراحي محيط كار،جلب پذيرش ورضايت كاربراست .
بيلي ،سه عامل مهم وابسته به كاربرراكه بروي ساختاروشكل محيط كارتاثيردارند،به ترتيب زير تبيين مي‌دارد:
- حوزه دسترسي و فضاي خالي اضافي
- موقعيت كاربر با توجه به ميدان ديد
- وضعيت بدني كارگر،ايستاده، نشسته
اگر محيط كار به نحو مطلوبي سازماندهي شده و آسايش و راحتي كارگر را فراهم آورد، مي‌توان انتظاربرانگيخته شدن وي براي انجام هرچه بهتر كار را داشت.انسان، ماشين آلات، شغل و فضاي كار نيزعواملي نيز هستند كه طراحي محيط كار را تحت تاثير قرار مي‌دهند و شامل عوامل اجتماعي، رواني، فيزيكي، فيزيولوژيكي، سازماني، تكنولوژيك و ارگونوميك مي‌شوند. اين عوامل همواره بايد در طراحي محيط كار مورد توجه قرار گيرند.
اصولي كه درطراحي يك پست كار بايددرنظر گرفته شوند:
تعداد قطعه‌ها و اجزايي كه به وسيله دست جابجا مي‌شوند بايد به كمترين ميزان ممكن كاهش يابند. همچنين تعداد ابزار دستي، قطعه‌ها و كنترل‌ها تا حد امكان كاهش داده شوند. تعداد قطعه‌ها و ابزارهاي مورد نياز، به محصولي كه توليد ميشود و نيز به مقدار آن بستگي دارد. اين نكته مهم است كه طراحان كالاي توليدي به چگونگي مونتاژ آن به وسيله نيروي انساني توجه نمايند. براي مثال: چرا براي مونتاژ محصولي ازپنج نوع پيچ مختلف استفاده مي‌شوددرحاليكه مي‌توان فقط از دونوع پيچ استفاده كرد؟ چرا قطعه هايي كه قابل تلفيق و تركيب هستند؛مانند پيچ و واشر,در همديگر ادغام نشوند؟
پست كار را بگونه‌اي سازمان دهيد كه كارگر بتواند وضعيت بدني خود را بطور متناوب تغييردهد.گاهي موقعيت استقرار وسائل، كارگر رادر وضعيت بدني نامناسب وتحمل‌ناپذيري قرار مي‌دهد. بسياري از ماشين آلات صنعتي داراي كنترل پايي هستند. دستگاه پرس سوراخكاري، تسمه نقاله هاي حمل بار يا مونتاژ محصول، مثال هايي براي اين مورد هستنيد. برا ي كار با پرس، لازم است كه كارگر با دو دست، قطعه كار را نگهداشته و سپس با استفاده از پدال كنترل پايي، پرس را به كار اندازد. يا در مورد تسمه هاي نقاله، كارگر بسته به نوع كار خود، و پس از اتمام مراحلي از كار براي ادامه كار، محصول را براي انجام ساير مراحل كاري، با فشار دادن پدال پايي به ايستگاه بعدي هدايت مي‌نمايد. استفاده از يك پا، موجب وارد آمدن تنش يك جانبه به بدن كارگر ميشود كه اين تنش احتمالا به كمردرد مي‌انجامد. براي پيشگيري از بروز چنين آسيب‌هايي، بايد امكان تغيير محل پدال كنترل وجود داشته باشد به گونه اي كه كارگر بتواند به راحتي از هر دو پا استفاده نمايد.
توجه به حركت مطلوب دست و چپ دست يا راست دست بودن كارگر مهم است. حركت دست به صورت قوصي، سريع و دقيق‌تر از حركت افقي يا عمودي آن است. فرض كنيد در حال ترسيم خط راستي بر روي كاغذ هستند. اگر ترسيم را در جهت افقي يا عمودي انجام دهيد به سختي مي‌توانيد خط راستي بكشيد. اگر كاغذ را بچرخانيد بگونه‌اي كه دست بتواند به سمت دور شدن از بدن حركت كندكشيدن خط مستقيم آسانتر خواهد شد.توجه به چپ دستي يا راست دستي نيز در طراحي ابزار دستي به ويژه آن دسته از ابزارهايي كه در كارهاي دقيق و ظريف استفاده مي‌شوند اهميت زيادي دارند. بي گمان مونتاژ قطعات، كار ظريف و دقيقي است و به مهارت و زبردستي نيازمند است. پس براي افراد چپ دست بايد ابزار دستي جداگانه اي طراحي شود.
اجزاء و قطعات در پست كاري به سازماندهي نياز دارند:
- جداسازي اجزاء و قطعات اوليه و ثانويه از همديگر
- اجزاء و قطعات اوليه، آنهايي هستند كه به طور مكرر مورداستفاده قرار مي‌گيرند؛درحاليكه اجزاء و قطعات ثانويه آنهايند كه گه گاهي ازآنهااستفاده ميشود.
- تقسيم وظايف و كارها به وظايف و كارهاي ريزتر
- تقسيم ميز كار به چند ناحيه مختلف
- مشخص كردن مناطق حركت اوليه و ثانويه
حد دسترسي عملي براي اندازه هاي حد پايين زنان،صدك پنجم، 40 سانتيمتراست كه حدود منطقه حركت اوليه را تعيين ميكند شكل اجزاء و قطعات اوليه رادرمنطقه حركت اوليه قرار دهيد و اجزاء و قطعات ثانويه رادرمنطقه حركت ثانويه قرار دهيد، بگونه اي كه فاصله دسترسي از 60 سانتيمتر تجاوز نكند.
محل ابزارها را در پست كار بگونه اي انتخاب نماييد كه براي تمامي وظايف مورد استفاده قرار گيرد.پست كاري كه به گونه مطلوب طراحي شده باشد، موجب صرفه جويي در زمان و افزايش بهره وري ميشود.مكان يابي مناسب براي ابزار دستي، كنترل ها و قطعات بايستي بر اساس درجه اهميت و اولويت آنها انجام گيرد.
منبع
یزدان پناه،کیا(1393)،ارتباط سنجی ارگونومی،فرسودگی شغلی ونگرش حرفه ای معلمان،پایان نامه کارشناسی ارشد،علوم تربیتی مدیریت آموزشی،دانشکده ادبیات وعلوم انسانی شهیدباهنرکرمان
ازفروشگاه بوبوک دیدن نمایید
دیدگاهی بنویسید