شاخص‌های سرمایه اجتماعی

یکی از بزرگترین کاستی‌های سرمایه اجتماعی، فقدان اجماع در باره نحوه اندازه گیری آن است. به‌طور کلی، بدست آوردن مقیاسی واحد و دقیق از سرمایه اجتماعی به دلایل مختلف امکان پذیر نیست. اولأ، جامع ترین تعریف از سرمایه اجتماعی، تعریفی چند بعدی است که چند واحد تحلیلی مختلف را شامل می‌شود. دوم آنکه، ماهیت و اشکال سرمایه اجتماعی در طول زمان، با تغییر موازنه بین سازمانهای رسمی‌ و غیررسمی‌ تغییر می‌کند. سوم اینکه، سرمایه اجتماعی متغیری است که هم در سطح خرد و هم در سطح کلان وجود دارد و اشکالی که در این زمینه به وجود می‌آید، این است که در بسیاری از موارد، سرمایه اجتماعی ممکن است در سطح خرد تقویت شود، در حالی که در همان زمان، در سطح کلان در حال تخریب است.

 در نتیجه، روشهای علمی‌ اندکی برای اندازه گیری سرمایه اجتماعی وجود دارد و این ضعف باعث شده است محققان معاصر مجبور شوند شاخص‌هایی نزدیک به واقعیت را در نظر گیرند، مانند اعتماد به دولت، تمایل به رأی دادن، نرخ رشد شرکت مردم در انتخابات، عضویت در نهادهای مدنی، ساعاتی که مردم فعالیت‌های داوطلبانه انجام داده اند و.  اما به هرحال اهمیت سنجش سرمایه اجتماعی برای بررسی آن لازم و ضروری است و دانشمندان مختلف، شاخص‌های متفاوتی را برای اندازه گیری سرمایه اجتماعی مورد استفاده قرار داده اند که برخی از مهمترین آنها در جدول ذیل آمده است. به‌طور کلی، می‌توان سرمایه اجتماعی را با دو روش مستقیم و غیرمستقیم برآورد کرد.

روش‌های برآورد سرمایه اجتماعی

همانطور که در جدول مشاهده می‌شود، کلمن، پاتنام و واتناو با رویکردی مستقیم، سرمایه اجتماعی را مورد بررسی قرار داده اند، اما فوکویاما روشی غیرمستقیم را برای ارزیابی سرمایه اجتماعی معرفی کرده است. در این روش، با استفاده از علائمی‌ که در نبود سرمایه اجتماعی ظاهر می‌شوند، می‌توان به برآورد آن پرداخت.

از نظر فوکویاما(2000) به جای سنجش و اندازه گیری به عنوان یک ارزش مثبت، می‌توان نبود سرمایه اجتماعی و به عبارت دیگر، انحرافات اجتماعی از قبیل میزان جرم و جنایت، مصرف مواد مخدر و…را با روش‌های مرسوم اندازه گیری کرد. فرض می‌شود که چون سرمایه اجتماعی، وجود هنجارهای رفتاری مبتنی بر تشریک مساعی را منعکس می‌کند، انحرافات بالفعل اجتماعی بازتاب نبود سرمایه اجتماعی خواهد بود. در یک طبقه بندی دیگر از شاخص‌های سرمایه اجتماعی، نتایج به صورت زیر بیان شده است:

 از نظر پاتنام:

آگاهی، مشارکت و نهادهای مدنی.

از دیدگاه بولن و انیکس:

مشارکت در اجتماع محلی، کنشگرایی در یک موقعیت اجتماعی، احساس اعتماد و امنیت، پیوندهای همسایگی، ظرفیت پذیرش تفاوتها، بها دادن به زندگی، پیوندهای کاری، پیوندهای دولتی و خانوادگی.

 از منظر انیگهارت:

اعتماد: این شاخص در پیمایش ارزش­های جهانی استفاده شده است. به نظر فیلد، اعتماد بعدی از سرمایه اجتماعی نیست، بلکه حاصل سرمایه اجتماعی است و یک راه فرعی برای سنجش سرمایه اجتماعی است و نه یک شاخص جامع.

 از نظر لی، پیکلز و ساویج:

پیوند همسایگی، شبکه اجتماعی، مشارکت مدنی، که این ابعاد در ارتباط با اعتماد اجتماعی مورد بررسی قرار می‌گیرند.

منبع

نویدی، پرویز(1394)، بررسی رابطه بین رهبری خدمتگزار با سرمایه اجتماعی با تاکید بر نقش میانجی معنویت در محیط کار در میان کارکنان بانک کشاورزی استان همدان، پایان نامه کارشناسی ارشد مدیریت آموزشی دانشگاه بوعلی سینا همدان.

از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید