سطوح و انواع خلاقیت 

دو سطح خلاقیت شامل خلاقیت اولیه و خلاقیت ثانویه است که به شرح زیر میباشد:

خلاقیت اولیه: این سطح از خلاقیت از ناخودآگاه سرچشمه می­گیرد و در زمان کودکی در همه انسان­ها وجود دارد .اکثر افراد پس از گذراندن دوران کودکی خلاقیت اولیه را از دست می­دهند. افراد به واسطه ضمیر ناخودآگاه، قادر به خیال بافی، تخیل و تولید رفتارها و اعمال تازه بوده که از آنها لذت می­برند.

خلاقیت ثانویه: خلاقیت ثانویه ناشی از ضمیر خودآگاه و یا به عبارتی مبتنی بر عقل و منطق است.

هر چند این دو سطح خلاقیت با هم تفاوت اساسی و واضحی دارند، اما به یکدیگر وابسته و مرتبط­اند. فرد سالم و خلاق کسی است که موفق به پیوند این دو سطح فرایند خودآگاه و ناخودآگاه شود. به نظر محققین و صاحب نظران، خروجی خلاق طیف وسیعی از چیزها را در بر دارد که مهمترین آنها عبارتند از: ایده­ها، محصول، راه­حل، رویه، و خدمت.محصول خلاق با توجه به سطوح مختلف درجه­بندی می­شود. تیلر با توجه به محصولات فکری بشر و تحقیق در کیفیت آن­ها پنج سطح خلاقیت را به شرح زیر شناسایی کرده است که هر یک از آنها شامل درجات مختلفی از خلاقیت است.

خلاقیت بیانگر: این نوع خلاقیت بیان و اظهار وجود آزادانه شخص را امکان­پذیر می سازد. نقاشی فی­البداهه کودکان و ابتکارات آنان به هنگام بازی با یکدیگر یا با اسباب بازی­های مختلف از جمله این نوع خلاقیت محسوب می شوند که در آن­ها کیفیت محصول اهمیت چندانی ندارد لیکن این اظهار وجود برای تظاهر خلاقیت در سطح بالاتر لازم است.

خلاقیت مولد: در این سطح فرد کوشش­های نسبتأ زیادی و در عین حال هدف مندی برای تولید یک شیء جدید یا حل مشکلی به خرج می­دهد.

خلاقیت اختراعی: این نوع خلاقیت به وسیله توانایی شخص در تجزیه و تحلیل موقعیت و ساختن ترکیبات جدیدی از عناصر شناخته شده مشخص می­شود، در این نوع خلاقیت هیچ­گونه اثری از عقاید زیربنایی جدید دیده نمی­شود.

خلاقیت نوآورانه: به­وسیله این خلاقیت تغییرات معنی­دار و مفیدی در اصول و مبانی اولیه نظری، با ساخت و کنش ماشینی یا هنری به عمل می­آید.

خلاقیت شهودی: محصول این سطح از خلاقیت، تولید چیزی کاملأ تازه و متفاوت از آنچه که تا به حال وجود داشته است، می­باشد.

انواع خلاقیت

خلاقیت می­تواند در همه دوره­ها و زمینه­ها روی دهد. برحسب موضوع و نوع حوزه انواع خلاقیت را می توان به شرح زیر دسته بندی نمود:

خلاقیت علمی: در هر یک از رشته­های علم را می­توان خلاقیت علمی نامید. کشفیات و نظریات علمی مانند: نظریه­های علوم فیزیک، شیمی، روان­شناسی، اقتضاد و غیره خلاقیت­های علمی محسوب می­شوند. بنابراین بر حسب اینکه کدام رشته علمی درنظر گرفته شود انواع خلاقیت وجود دارد مانند: خلاقیت شیمی و ریاضی و غیره.

خلاقیت فناورانه: خلاقیت در جنبه­های کاربردی و فنی علوم یا به عبارتی خلاقیت در فناوری (تکنولوژی) را می­توان خلاقیت فناورانه(خلاقیت تکنولوژی یا خلاقیت مهندسی) نامید. خلاقیت فناورانه عبارت است از: خلق اندیشه­ها و طرح­های نو در جنبه­های کاربردی علوم و یافتن راه­های جدید حل مسائل فنی و مهندسی اعم از نرم­افزاری و یا سخت افزاری می­باشد.

خلاقیت صنعتی: منظور از خلاقیت صنعتی، خلاقیت در جنبه­های فناوری سخت­افزاری و نرم­افزاری یک سازمان می­باشد. در سازمان­های صنعتی معمولأ خلاقیت در فناوری سخت­افزاری، «نوآوری تکنولوژیک و خلاقیت در سیستم سازمانی و مدیریتی،خلاقیت سازمانی» نامیده می­شود.

خلاقیت و نوآوری صنعتی را می­توان به چهار دسته کلی از قبیل: خلاقیت و نوآوری بنیادی، خلاقیت و نواوری فرآیندی، خلاقیت و نوآوری فرآورده­ای، خلاقیت و نوآوری در بازاریابی طبقه بندی کرد.

• خلاقیت هنری: خلاقیت هنری عبارت است از: به خلاقیت در هر یک از رشته­های هنری خلاقیت هنری می­گویند.
• خلاقیت روزانه: خلاقیت روزانه، خلاقیت­هایی است که هر فرد همواره در زندگی روزمره خود برای حل مشکل و پیشبرد امور روزانه ایجاد می­نماید.
• خلاقیت در کودکان: منظور از خلاقیت در کودکان رفتارهای کلامی و عملی خلاقی است که کودکان به شکل­های مختلف از خود بروز می­دهند. خلاقیت کودکان به تعبیری می­تواند به عنوان خلاقیت روزانه کودکان محسوب شود.

منبع

سالاری، محدثه(1394)، رابطه میان خلاقیت مدیران و انگیزه کارکنان، پایان نامه کارشناسى ارشد، مدیریت دولتی، دانشگاه هرمزگان

از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید