« بیشتر تلاش می کنیم تا با ما مطمئن پژوهش کنید. »زیرمقیاس‌های تاب‌آوری
توجه روز‌افزون به موضوع های بهداشت و کفایت در هیچ جا محسوس تر و چشم گیر تر از متون مربوط به نیازهای بهداشت روانی کودکان و نوجوانان نیست. توجه بیشتر به مسایل مربوط به بهداشت روانی و انطباق سازنده برای این جمعیت در حال رشد، به اعتباراین برداشت منجر شده که اکتساب یا فراگیری مهارت ها و کفایت های متناسب با سن نه تنها برای انطباق موفقیت آمیز در خلال مرحله کنونی رشد کودک و نوجوان، بلکه به عنوان مبنایی ضروری جهت ارتقای تاب‌آوری و زیرشاخه‌های آن مثل توانمندی های فردی – اجتماعی، مسئولیت‌پذیری، همدلی و خودتنظیمی هیجانی که برای سیر موفقیت آمیز مراحل بعدی رشد الزامی هستند، از اهمیت اساسی برخوردار است.
توانمندی اجتماعی
به مهارت‌هاي شناختي، اجتماعي، هيجاني و رفتاري اطلاق مي‌شود كه افراد جهت انطباق اجتماعي موفق و رشد سالم و سازنده به آنها نياز دارند مثل توانايي برقراري ارتباط مناسب، گشودگي، انتقادپذيري، رهبري كردن.نقش این مهارت ها در دوره های رشدی به ویژه نوجوانی دارای اهمیت فراوانی است. نوجوانی دوره ای از تحول است که با تغییرات سریع فیزیولوژیکی، شناختی، هیجانی و رفتاری همراه است؛ و به عنوان دوره آمادگی و کسب مهارت برای زندگی در بزرگسالی تعریف می شود.در این دوره، نیاز به تعادل هیجانی، خودآگاهی، تصمیم گیری، انتخاب هدف‌های واقع‌بینانه در زندگی، کسب مهارت‌های اجتماعی لازم جهت برقراری ارتباط با دیگران و آموختن شیوه‌های مقابله‌ی موثر با چالش‌های زندگی روزمره، از مهمترین مهارت‌های مورد نیاز نوجوان برای رشد سالم و سازگاری موفق با محیط است.
خودتنظیمی هیجانی
خودتنظیمی هیجانی به توانايي بكاربردن راهبردهاي مقابله‌اي مثبت و انطباقي در مواجهه با تجارب استرس زا مثل فاصله گرفتن، ارزيابي مجدد، پذيرش مسئوليت و نظايرآن اشاره می‌کند.تغییرات ناگهانی و گسترده‌ای که در جنبه‌های جسمانی، روانی و اجتماعی زندگی کودک یا نوجوان ایجاد می‌شود، تنش‌هایی را برای او پدید می‌آورد که در ارتباط او با والدین و اجتماع تأثیر گذاشته و مسائل دیگری از قبیل فشار دوستان برای مصرف مواد و کشیدن سیگار، نقل و انتقال‌های خانواده، تغییر مدرسه، اختلاف و کشمکش بین والدین، جدایی والدین از یکدیگر و یا فشار خانواده برای پیشرفت تحصیلی و … بر شدت این تنش‌ها می‌افزاید، که اگر نوجوان توانمندی وکفایت لازم در خودتنظیمی برای مقابله موثر با این تنش‌ها را نداشته‌باشد ممکن است دچار مسائل و مشکلات روانی، رفتاری و تحصیلی جدی شود. خودتنظیمی شامل مجموعه شناخت‌ها و مهارت‌هایی است که اکتساب آنها سبب ارتقای آگاهی اجتماعی افراد می شود، آگاهی که برتوانایی درک دیگران وبرقراری ارتباط موثربا آنها، مسئولیت‌پذیری اجتماعی، حفظ استقلال شخصی و مدیریت کردن روابط در عین مصون‌سازی فرد از زمینه‌های آسیب‌زا تمرکز می‌کند. به عبارت دیگر، خودتنظیمی، داشتن مهارت‌های شناختی، اجتماعی، هیجانی و رفتارهایی است که برای رشد سالم، مقابله سالم و تطابق با محیط اجتماعی ضروری هستند.
مسئولیت‌پذیری
مسئولیت‌پذیری به عنوان یکی از مقیاس‌های تاب‌آوری عبارت است از: توانايي فرد در مراقبت از خود، و آنچه كه متعلق به اوست، و قابليت پذيرش، به عهده گرفتن و پاسخگوبودن فرد در تكليفي كه از او انتظارمي‌رود.واژه مسئولیت از لحاظ لغوی به معنای توانایی پاسخ دادن، ودرعرف وعام به مفهوم تصمیم‌گیری‌های مناسب و موثر است. منظور از تصمیم‌گیری مناسب این است که کودک در چارچوب هنجارهای اجتماعی و انتظاراتی که معمولا از او می‌رود به انتخابی دست بزند که سبب ایجاد روابط انسانی مثبت، افزایش ایمنی، موفقیت و آسایش خاطر وی شود. پاسخ موثر، پاسخی است که کودک را قادر سازد به هدف‌هایی که باعث تقویت عزت نفسش می‌شوند دست یابد.
مثلا هنگامی که کودکی می‌خواهد به ملاقات دوستش برود باید از حیث اجازه والدینش مطمئن شود. اگر او بدون مباحثه و به نحوی صادقانه از آنان خواهش کند، بسیار احتمال دارد که پاسخی مثبت دریافت کند. همه والدین زمانی که با آداب‌دانی کودک مواجه می‌شوند به خواسته‌هایش پاسخ مثبت می‌دهند.علاوه بر این لازم است کودکان از نیاز‌ها و هدف‌های خویش آگاه باشند. کودک زمانی فردی مسوول به شمار می‌آید که با در نظر گرفتن هدف‌های خویش و نیازهای سایرین عمل کند. مسئولیت‌پذیری با مفهومی كه منبع كنترل به ادراك فرد از آنچه باعث رفتارش شده است، اشاره دارد، اگر فرد در یابد كه اعمالش نتیجه عوامل بیرونی است، گفته می‌شود كه او منبع كنترل بیرونی دارد. این نیروهای بیرونی ممكن است مربوط به مراجع قدرت یا وقایع اتفاقی باشد. افرادی كه چنین احساسی دارند، معتقدند كه در آنچه برای آنها اتفاق می‌افتد، نقش كمی دارند.
در واقع آنها خود را اسیر شرایط محیط بیرونی می‌كنند.نقص در مسئولیت‌پذیری نقشی عمده در سبب شناسی مسائل کودکان و نوجوانان داشته و سبب می شود که تا حد بالایی نسبت به فشارهای بیرونی :محیط اجتماعی و درونی :تعارض های شناختی، آسیب پذیر شوند و مشکلات روانی، اجتماعی و رفتاری را برای آنان پدید آورد. چنان که متخصصان بهداشت روانی اظهار نموده اند، 20 تا 30 درصد دانش آموزان نوجوان، مشکلات روانی – اجتماعی دارند و 3 تا 12 درصد آنان دچار اختلالات روانی و رفتاری شدید می شوند که به شکل های مختلفی نظیر افسردگی، اضطراب، انواع ترسهای مرضی، پرخاشگری،خشونت، فراراز مدرسه،خودکشی،کشیدن سیگار،مصرف مواد و … بروزمی نمایند.
همدلی
همدلی اشاره دارد به توانایی برقراری اشتراک عاطفی فرد با دیگران و درک احساس فرد مقابل و در عین حال، متمایز نگه‌داشتن خود، یا به عبارتی با آنچه دیگران احساس میکنند ادراک و اشتراک دارد اما این اشتراک فقط در احساس و ادراک است.
منبع
عاصمی،زهرا(1394)، اثربخشی برنامه مداخله‌ای کودکان طلاق بر بهبود راهبردهای خودکنترلی،پایان نامه کارشناسی ارشد،روانشناسی عمومی،دانشگاه پیام نور
از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید
دیدگاهی بنویسید