جلوه ها ، انواع ، سطوح و ارکان بهره وری

نتایج فعالیت هایی که در رابطه با بهره وری صورت می گیرد را می توان در چهارجلوه و ویژگی مرتبط با هم نشان داد˛ این ویژگی ها عبارتند از:

1. کاهش هزینه ها
2. کم شدن زمان
3. افزایش کمیت
4. بهبود کیفیت

استراتژی های بهره وری می توانند یکی یا ترکیبی از جلوه های فوق باشند.

انواع بهره وری

معمولا” توجه به مسئله بهره وری خواه در مرحله برنامه ریزی باشد خواه در مرحله اندازه گیری به یکی ازصورتها مطرح میشود.

1. بهره وری جزئی: یعنی بهره وری نسبت بین ستاده و داده یک سیستم تولیدی را به صورت کمی توصیف میکند.هرگاه در نسبت مذکور از بین کلیه داده ها و منابع ˛صرفا” رابطه بین ستاده با یکی از منابع و عوامل تولید مورد بررسی قرار گیرد˛چنین بهره وری را بهره وری جزئی می گویند.(بهره وری جزئی = ستاده تقسیم بر یک داده یا عامل تولید).مثلا” رابطه بین تولید و یا زمان مصرف شده یک منبع تولیدی یا رابطه تولید با نیروی کاریک منبع تولیدی بهره وریجزئی را نشان مید هد، بهره وری جزئی نسبت بیت ستاده حاصل به ازای یکی از داده های مورد نظر را نشان میدهد.
2. بهره وری عامل کار:این نسبت در واقع نشان دهنده ارزش است که استفاده از کارکنان و امکانات سرمایه ای سازمان را به مواد اولیه و قطعات و خدمات خریداری شده کسر شده از ارزش کل ستاده ها نشان میدهد.(به ره وری عامل کار = ؛هزینه مواد و خدمات تامین شده از خارج از سازمان-ارزش کل ستاده تقسیم بر هزینه داده های سرمایه و نیروی کار).
3. صورت نسبت مزبور را ارزش افزوده نیز می گویند.
4. بهره وری کل:بهره وری کل بر خلاف بهره وری جزئی ˛ رابطه بین ستاده سیستم با کلیه منابع مصروفه را جهت تولید آن ستاده نشان میدهد.

هنگامی که در نسبت مذکور کلیه منابع سیستم ˛ نیروی انسانی ˛ مواد اولیه ˛ سرمایه و …در نظر گرفته شود ˛ شاخص بدست آمده نشان دهنده نحوه بهره برداری از کل منابع است.حال آن که بهره وری جزئی نحوه استفاده یکی از عوامل تولید را جهت تولید کالا یا خدمات نشان میدهد نظیر نسبت بین ستاده با نیروی کار یا نسبت ستاده به مقدار سرمایه مصروف شده.

سطوح بهره وری

بهره وری نشان میدهد نتایج حاصل از کار یک سیستم در قبال استفاده از منابع و امکانات است.بهره وری از حیث آن که در چه سطحی از سیستم ها مورد تجزیه تحلیل قرار دارد به چهار سطح تقسیم بندی می شود:

1. بهره وری در سطح کارکنان : به تجزیه و تحلیل ،اندازه گیری و بهبود بهره وری منابع انسانی اختصاص دارد ˛ موضوع بحث آن ارتقاء و بهبود بهره وری نیروی انسانی اعم از نیروی کار مستقیم یا نیرو کار غیر مستقیم است.
2. بهره وری در سطح سازمان : بهبره وری یک سیستم سازمانی را مطالعه و ارزیابی می کند.
3. بهره وری در سطح بخش : بهره وری بخش های مختلف اقتصادی نظیر بهره وری بخشهای صنعت ˛ کشاورزی و …. را مورد مطالعه قرار می دهد.
4. بهره وری در سطح ملی : بهره وری کل اقتصاد یک کشور را مورد تحلیل و ارزیابی قرار می دهد.

بهره وری  خواه در سطح خرد ، خواه در سطح کلان مطرح شود ،می تواند بر روی یکی از عوامل تولید یعنی بر روی یکی از داده های سیستم تاکید کند.در گذشته بهره وری صرفا” معطوف به نیروی کار بود ؛بهره وری جزئی. امروزه بررسی بهره وری سایر عوامل تولید بطورمجزا درقالب بهره وری جزئی و بهره وری کل منابع  سیستم  بعنوان بهره وری کل مورد توجه پژوهشگران و تحلیل گران سیستم ها قرارگرفته است.برحسب انواع منابع،یک سیستم بهره وری می تواند انواع وشقوق گوناگونی به خود بگیرد، مانند:بهره وری زمین- بهره وری نیروی کار-بهره وری ماشین آلات- بهره وری سرمایه-بهره وری اطلاعات- بهره وری زمان.

ارکان اصلی دانش بهره وری

اصول بنیادینی وجود دارند که ارکان اصلی دانش بهره وری را تشکیل می دهند :

• در نظر داشتن این نکته که فعالیتهای سازمان یافته بشر به صورت مداوم و بی پایان ˛ قابل گسترش و بهبود است و تحقیقات و تجربیات در فراگردهای بهبود عملکرد به نفع عالم بشری می باشد.
• در نظر داشت که این پیشرفتها و بهبود ها با این کار شروع می شود که تشخیص دهیم چه تولید کنیم و چه چیزی را تامین نمائیم ؛اثر بخشی ˛ چگونه باید تولید و تامین کنیم . کارائی و تو لید و تامین کالاها و خدمات باید بدون وقفه اشتغال  صورت پذیرد.
• در نظر داشت که اثر بخشی هنگامی به وجود می آید که فعالیتهای سازمان یافته بشر به سوی پاسخگویی به نیازمندی های اجتماعی و خواسته های اصیل افراد چه در داخل و چه در خارج از سازمان جهت یابد و نیز اثر بخشی به مفهوم کیفیت ،به معنای متغییری از پذیرش رضایت مندانه کالاها و خدمات ،اشراف و تاکید دارد.
• در نظر داشت که اشتغال هنگامی است که فعالیت های موثر و کار آمد انسانی وقتی که شروع شد ˛ به صورت مداوم و بدون وقفه ادامه یابد.
• در نظر داشت هنگامی که فعالیت های انسانی به صورت فزاینده ای موثر و کارآمد باشد، انسان ها با افزایش استاندارد در زندگی ،از امکانات بیشتری برای توسعه و تولید ، فرصتهای گسترده برای بازار یابی و حل و اصلاح مشکلاتی که جهان با آن مواجه است ، بهره مند خواهد شد.

منبع

فروردین،علیرضا(1390)، عوامل مدیریتی موثر بر بهره وری سازمان از دیدگاه مدیران و کارکنان دانشگاه ،پایان نامه کارشناسی ارشد،مدیریت آموزشی، دانشگاه آزاداسلامی تهران

از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید