« بیشتر تلاش می کنیم تا با ما مطمئن پژوهش کنید. »تعريف مفهوم و نظريّه‌هاي مربوط به سبک‌هاي هويّت
هويّت يکي از مسائل مورد توجّه بشر در طول تاريخ زندگي انسان بوده است. در ابتدا با عناويني از قبيل خودشناسي در حوزه‌ي فلسفه، عرفان و اديان مطرح بوده است. از ديرباز از مباحث مهمّ تاريخ بشري بوده است و در نهايت در روان‌شناسي جديد نيز مورد بررسي قرار گرفته است و بسياري از نظريه‌پردازان در ديدگاه روان‌کاوي و انسان‌گرايي به نوعي به آن پرداخته‌اند ولي مفهوم شکل‌گيري هويّت با توجّه به مراحل رشد، براي نخستين‌بار توسّط اريکسون ، مطرح شد. الگوي اريکسون و نظريّه‌ي او از تحوّل آدمي زيربناي مطالعات بعدي درباره‌ي هويّت شد. چارچوب مفهومي مطرح‌شده توسّط اريکسون به وسيله‌ي مارسيا، پي‌گيري شد. مارسيا ،با ارائه‌ي الگويي از حالت‌هاي چهارگانه، هويّت اساسي را براي مطالعات بعدي پي‌ريزي کرد که توجّه بسياري از پژوهشگران را به صورت جدّي به اين موضوع جلب کرد. مارسيا اوّلين پژوهش‌گري بود که به طور خالص به مطالعه‌ي موضوع هويّت پرداخت و بيش از دو دهه اين موضوع را پي‌گيري کرد.
نظريّه‌ي مارسيا درباره‌ي حالت‌هاي چهارگانه‌ي هويّت، شماري از پژوهشگران را براي توسعه‌ي روش‌هاي اندازه‌گيري هويّت ترغيب کرد. در دو دهه‌ي اخير مطالعات هويّت از ديدگاه روان‌شناسي با اقدامات و پژوهش‌هاي برزونسکي دنبال شده است. برزونسکي الگويي از هويّت را ارائه داد که به جاي بررسي مراحل و يا حالت‌هاي هويّت، فرآيند شکل‌گيري هويّت را دنبال کرده است. در سال‌هاي اخير پژوهش‌ها در حوزه‌ي هويّت با تمرکز بر ديدگاه اريکسون، مارسيا و برزونسکي دنبال شده است. در کشورهاي اروپايي بيشتر بر ديدگاه برزونسکي تمرکز شده است و در کشورهاي آمريکايي همچنان ديدگاه مارسيا مورد توجّه است. در کشور ما ايران موضوع هويّت به‌ويژه در مقاطع کارشناسي ارشد و دکتري توسّط دانش‌جويان و پژوهشگران دنبال شده است و در حوزه‌هاي مختلف مانند اندازه‌گيري هويّت، رابطه‌ي آن با منبع‌هاي مهمّ روان‌شناختي و يا مشاوره و روان‌درماني پي‌گيري شده است. مطالعات بيشتر با تمرکز بر ديدگاه مارسيا و برزونسکي دنبال شده است ولي فقدان چارچوبي مفهومي در اين رابطه و يک نظريّه‌ي بومي در اين خصوص موجب شده است که اقدامات پژوهشگران بسيار پراکنده و فاقد سازمان باشد.
تعاريف هويّت
ارائه‌ي تعريفي جامع و دقيق از هويّت کار آساني نيست. از طرفي يکي از تکاليف مهمّ تحوّلي انسان، روند شکل‌گيري هويّت است و تکوين هويّت موفّق با معناي زندگي ارتباط مستقيم دارد. هويّت جنبه‌ي اساسي و دروني است که به کمک آن يک فرد با گذشته‌ي خود مرتبط مي‌شود و احساس تداوم و يکپارچگي مي‌کند . برک؛ هويّت را مجموعه‌اي از معاني مي‌داند که فرد براي تعريف خود به کار مي‌برد. اريکسون ، احساس هويّت را هماهنگي ادراک فرد از خويشتن با ادراک ديگران از او تعريف مي‌کند و هويّت‌يابي را در مقابل بحران هويّت پديده‌اي رواني ـ اجتماعي مي‌داند که در دوره‌ي نوجواني ظهور مي‌يابد. مارسيا ، هويّت شخصي را مفهومي مي‌داند که فرد از خود به عنوان يک شخص دارد و اين مفهوم ناشي از تجربه‌ي تداوم و تمايز، يعني همان خود در طيّ زمان و متمايزبودن از ديگران است. برزونسکي ، هويّت را يک ساختار مفهومي مي‌داند که با خودکاوش‌گري و خودنظم‌دهي ترکيب شده است و باعث مي‌شود که افراد سبک‌ها و شيوه‌هاي متفاوت نظريّه‌پردازي راجع به خود داشته باشند و عملکردهاي آن‌ها بيانگر نظريّه‌هاي خود متفاوت است.
هويّت و هويّت‌يابي در دوره‌ي نوجواني
يکي از جنبه‌هاي رشد فردي و اجتماعي در دوران نوجواني کسب هويّت است و مي‌توان گفت که يکي از وظايف اصلي نوجوانان در جامعه، يافتن پاسخي عملي به اين سؤال است که من کيستم؟. نوجوانان و بزرگسالاني که احساس هويّت در آنان قوي است خود را افرادي مجزّا و متمايز از ديگران مي‌دانند. کلمه‌ي فرد که معادل کلمه‌ي شخص است نشان‌دهنده‌ي نيازي است همگاني به درک خود به عنوان کسي که به رغم داشتن چيزهاي مشترک با ديگران، از آن‌ها جداست. نياز به ثبات رأي و حسّ يکپارچگي نيز ارتباط نزديکي با آن نياز همگاني به درک خود دارد. وقتي که از يکپارچگي خود سخن مي‌گوييم، مقصود جدايي از ديگران و در عين حال يگانگي خود، يعني انسجام عملي نيازها، انگيزه‌ها و الگوهاي واکنش شخص است. نوجوان يا بزرگسال براي اين‌که احساس هويّت داشته باشد، بايد در طول زمان در خود تداومي ببيند. به قول اريکسون، نوجوان براي رسيدن به يکپارچگي بايد احساس کند که آن‌چه بنا به قراين موجود در آينده خواهد شد تداوم پيشرفته‌ي آن چيزي است که در سال‌هاي طفوليّت بوده است . سرانجام اين‌که، درک هويّت خود مستلزم تقابلي رواني ـ اجتماعي است، به عبارت ديگر نوجوان بايد بين آن تصوّري که از خودش دارد و آن تصوّري که از استنباط و انتظار ديگران از خود دارد، هماهنگي ايجاد کند .
منبع
رحیمیان،افسانه(1393)، رابطه‌ي بين سبک‌هاي هويّت و تاب‌آوري با شادماني در دانش‌آموزان،پایان نامه کارشناسی ارشد،روانشناسی عمومی،دانشگاه آزاداسلامی
از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید
دیدگاهی بنویسید