تعامل اجتماعی و روابط با همسالان

کودک کم توان ذهنی بخاطر نارسایی های ذهنی و زبانی اغلب مشکلاتی در برقراری روابط با همسالن دارد و تا سن 4 الی 5 سالگی نمی تواند با یک همسال رابطه داشته باشند. مشکلات خاصی نیز در توانایی آنها در شروع فعالیت های اجتماعی و بازی مشارکتی وجود دارد. آنها همچنین در حل تعارض و مسائل اجتماعی نیز ناتوان هستند.نارسایی اجتماعی این کودکان بیشتر ناشی ازمشکلات زبان و گفتار، حافظه کاری و تاخیرشناختی است.روابط با همسالان نيز توسط درك هيجاني و كيفيت بازي تاثير مي پذيرد. دختران پيش دبستاني كه از سطوح بالاي بازي وانمودسازي استفاده مي كنند، سطوح بالايي از نظم بخشي هيجان ها و قابليت را دارا هستند و پسران با سطوح بالاي بازي وانمودسازي، درك هيجاني مطلوب داشته و  بازي هاي مناسبي كه از لحاظ ماهيت فيزيكي هستند، انجام مي دهند . به طور مشابه، توانايي درك ديدگاه كودك ديگر در سطح پيش دبستاني به طور مثبتي با درجه بندي هاي مهارت هاي اجتماعي كه توسط معلمان انجام شده است، مرتبط است.

مطالعه بيشتر مشخص كرده است كودكان پيش دبستاني كه نظم بخشي هيجاني مطلوبي دارند، از قابليت اجتماعي بهتري برخوردارند. علاوه بر اين آن هايي كه عاطفه مثبت را نشان مي دهند، اغلب از منزلت بالاتري در نزد همسالان برخوردارند و كودكان با عاطفه منفي در روابط با همسالان دردسرساز هستند . كودكان در سن سه سالگي عواطف متقابلي نشان مي دهند و سطوح بالاتري از عاطفه را با دوستان نشان مي دهند تا با برادر و خواهرها . يك كودك خردسال همچنين نسبت به مشكلات دوستان خود، هم احساسي بيشتري نشان داده و راه حل ارائه مي دهد؛ در حالي كه در رابطه با غير دوستان خود، چنين و واكنش هايي را كمتر بروز مي دهد. علاوه بر اين كودكان پيش دبستاني در سن چهارسالگي به سرعت قادر به برقراري تعاملات مثبت و صحبت كردن درباره احساسات دوستان خود و بازي با آن ها هستند . كودكاني كه در سطح پيش دبستاني قادر به مشاركت در بازي پيچيده تر هستند، قابليت اجتماعي بهتري داشته و از نظر اجتماعي، بيشتر پذيرفته مي شوند .

تفاوت هايي بر حسب جنس نيز وجود دارد. بازي تنهايي- منفعلانه براي دختران پيش دبستاني نه در پسران) با قابليت اجتماعي پايين تر مرتبط است. علاوه بر اين رفتار اجتماع پسند با قابليت اجتماعي فقط در دختران مرتبط است نه در پسران. در پسران بازي فيزيكي با پذيرش اجتماعي بالاتر و رفتار گوشه گيرانه با روابط همسالان ضعيف تر مرتبط بوده است. البته تحقيقات بيشتري در اين ارتباط مورد نياز است، چرا كه برخي كودكان پيش دبستاني با كودكان جنس مخالف نيز بازي مي كنند ولي در سنين بالاتر، روابط با همسالان همجنس صورت مي گیرد.

کودکان با تاخیرهای تحولی که تعامل محدودی با همسالان دارند همچنین در معرض خطر ابتلا به اختلال های روانشناختی هستند. هنگامی که کودکان نتوانند دوست پیدا کنند، رفتارهای گوشه گیرانه و افسردگی در آنها افزایش می یابد.میزان شیوع اختلال های روانشناختی در این کودکان بسیار زیاد است.محققان عوامل ایجادکننده اختلال های روانی را در افراد کم توان ذهنی، زمینه های سرشتی/ژنتیکی و عوامل تنشگر محیطی ذکر کرده اند و مهمترین عامل تنشگر محیطی، تمایل به کناره گیری از ارتباط اجتماعی با همسالان و گوشه گیری است. بنابراین انجام مداخلات برای کودکان کم توان ذهنی نه تنها در بهبود روابط اجتماعی، بلکه همچنین به عنوان یک عامل پیشگیرانه از اختلال های درونی سازی، ضروری است. کودکان کم توان ذهنی به بازی های انفرادی و موازی تمایل بیشتری دارند تا بازی های تعاملی. تاخیرهای زبانی در این کودکان یکی از مهمترین عواملی هستند که بر توانایی این کودک جهت برقراری ارتباط با دیگران تاثیر می گذارد. آنها بخاطر مشکلات زبانی و شناختی، دچار یک کاهش در توانایی برای برقراری تعامل با دیگران هستند.

اولین تجربه اجتماعی کودک کم توان ذهنی با والدینش است. این کودکان مشکلات زیادی را در دلبستگی والد-کودک تجربه می کنند. این مساله بر سبک های تعاملی آنها در آینده تاثیر می گذارد. کودکان کم توان ذهنی به خاطر مزاجی دشوار و نیاز به تعامل و هدایت بیشتر توسط والدین، در معرض ایجاد روابط غیرعادی هستند. بی تردید عوامل خانوادگی نقش بسیار مهمی را در تحول اجتماعی و هیجانی کودک کم توان ذهنی بازی می کنند. هنگامی که که روابط کودک-والدین به صورت متقابل و همراه با تقویت کودک پیش رود، روابط اجتماعی کودک با همسالان نیز افزایش می یابدو روابط والد-کودک یک متغیر اساسی در درک قابلیت اجتماعی کودکان کم توان ذهنی به حساب می آید.

درك بين فردي

سيلسن و بلمور ، پيشنهاد كرده اند كه درك كودك از خود و همسالان تاثير مهمي در ورود به گروه همسالان، نظم بخشيدن به عواطف، و حل تعارض دارد. با استفاده از مراحل ديدگاه گيري اجتماعي پياژه، قبل از سن شش سالگي از كودك انتظار نمي رود كه درك كند چگونه ديگران به او مي نگرند. با اين حال اسميت و دلفوس، دريافتند كه كودكان در سن چهار سالگي قادر به شناسايي درست ديدگاه دوستان خود و ديگران هستند.مطالعات نشان داده اند كودكاني كه كمترمحبوب هستند، در درجه بندي هاي خود از نگاه كودك ديگر، ضعيف تر عمل مي كنند . يافته ها حاكي از آن است كه كودكان طرد شده، پذيرش شان را بيشتر سنجي، كودكان معمولي پذيرش خود را كمتر سنجي، و كودكاني كه مورد غفلت و بي توجهي قرار گرفتند مهارت هاي اجتماعي خود را كمتر سنجي مي كنند .

همچنين درجه بندي هاي كودكان طرد شده از توانايي هاي خود با درجه بندي هاي معلم از توانايي آن ها رابطه منفي دارد . همچنين نتايج تحقيقات بلمور و سيلسن ، نيز نشان داده است كه دختران ممكن است در درك بين فردي خودشان و همسالانشان نسبت به پسران درست تر عمل كنند.توانايي شكل دهي ادراكات درست ديگران، يك مهارت مهم  براي قابليت اجتماعي است. اين مهارت ها با مفهوم كنش هاي اجرايي،يعني توانايي ارزيابي رفتار و تغيير پاسخ ها بر پايه اطلاعات اضافي همسان هستند. كنش هاي اجرايي، مربوط به بخش قدامي مغز هستند كه در دوره كودكي ميانه تا اوايل بزرگسالي به نمو يافتگي مي رسند . روابط با ديگران به كودكان اجازه مي دهد تا اين مهارت ها را كسب كرده و با تغيير شرايط سازش يابند. كودكان طرد شده يا از لحاظ اجتماعي گوشه گير، تجربياتي براي سود بردن از اين يادگيري ندارند واغلب درتغيير دادن رفتارهايشان ضعف دارند.

منبع

مرادی کچلکی،سیما(1393)، بازي درماني در افزایش  مهارت‌های  شناختي، اجتماعي و حركتي دانش‌آموزان كم توان ذهني آموزش پذير،روانشناسی عمومی،دانشگاه آزاداسلامی

از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید