« بیشتر تلاش می کنیم تا با ما مطمئن پژوهش کنید. »تعاريف سرمايه اجتماعي
از سرمایه اجتماعی تعاریف مختلفی ارائه شده است. سرمایه اجتماعی مجموعه ای از شبکه ها، هنجارها و ارزش ها می باشد که همکاری درون گروهی و بین گروهی را جهت کسب منافع متقابل و رسیدن به اهداف مشترک تسهیل می کند. یکی از تعاریف مطرح این است که سرمایه اجتماعی مجموعه هنجارهای موجود در سیستمهای اجتماعی است که موجب ارتقای سطح همکاری اعضای آن جامعه گردیده و پایین آمدن سطح هزینه‌های تبادلات و ارتباطات می‌شود. به نظر فوکویاما سرمایه اجتماعی با شعاع اعتماد ارتباط تنگاتنگی دارد. هر چه قدر شعاع اعتماد در یک گروه اجتماعی گسترده تر باشد، سرمایه اجتماعی نیز زیاد خواهد بود. و به تبعیت از آن میزان همکاری و اعتماد متقابل اعضای گروه نیز افزایش خواهد یافت. فوکویاما منابع ایجاد کننده سرمایه اجتماعی را این گونه مطرح می نماید:
- هنجارهایی که به لحاظ نهادی ساخته شده اند و منتج از نهادهای رسمی مانند دولت و نظام های قانونی هستند.
- هنجارهایی که خودجوش هستند و برخاسته از کنش های متقابل اعضای یک جامعه هستند.
- ساخت مندیهای برون زاد که برخاسته از اجتماعی غیر از اجتماع مبدأ خودشان هستند و می توانند از ایدئولوژی،فرهنگ و تجربه تاریخی مشترک نشأت بگیرند.
- هنجارهایی که از طبیعت ریشه گرفته اند مثل خانواده، نژاد و قومیت.
هر اندازه سرمايه اجتماعي يك سيستم بالاتر باشد موجب كاهش بوروكراسي و ديوانسالاري و كاغذبازي افزايش هنجارهاي غيررسمي در جهت پيدا كردن جايگاه‌هاي مهمتري در الگوهاي اقتصادي، افزايش قدرت فرهنگ غالب و افزايش ارتباطات افقي مي‌گردد. سرمایه اجتماعی به عنوان شرکت در فعالیت های اجتماعی و شهروندی اطلاق می شود که اعتماد بین افراد جامعه را نیز شامل می شود.
سرمایه اجتماعی بخشی از ساختار اجتماعی است که به کنش گر اجازه می دهد تا با استفاده از آن به منابع خود دست یابد. این بعد از ساختار اجتماعی شامل تکالیف و انتظارات، مجاری اطلاع رسانی، هنجارها و ضمانت اجرایی است که انواع خاصی از رفتار را تشویق کرده یا منع می شوند. سرمایه دارایی است که می توان از آن برای دستیابی به منابع مطلوب استفاده کرد. پیربوردیو جامعه شناس مارکسیستی در جستجوی منابع طبقه مسلط برای باز تولید فرادستی خود چهار نوع سرمایه را نام برده است: 1- سرمایه مادی 2- سرمایه فرهنگی 3- سرمایه اجتماعی 4- سرمایه نمادی یاانسانی.
این اشکال سرمایه عبارت از شکل اقتصادی،فرهنگی و اجتماعی بودند.شکل اقتصادی سرمایه بلافاصله قابل تبدیل به پول است مانند داراییهای منقول و ثابت یک سازمان،سرمایه ی فرهنگی، نوع دیگر سرمایه است که در یک سازمان وجود دارد مانند تحصیلات عالیه اعضای سازمان کهاین نوع سرمایه نیز در برخی موارد و تحت شرایطی قابل تبدیل به سرمایهء اقتصادی است و سرانجام شکل دیگر سرمایه، سرمایه اجتماعی است که به ارتباطات و مشارکت اعضای یک سازمان توجه دارد و میتواند به عنوان ابزاری برای رسیدن به سرمایههای اقتصادی باشد.
استانتون سرمايه اجتماعي را دو بعد تقسیم نموده است:
بعد اول: ساخت شبكه ها و ساختار روابط اجتماعي . بعد دوم: ساخت هنجارها و كيفيت روابط اجتماعي مي باشد. ويژگي هاي سرمايه اجتماعي در بعد اول عبارتند از: نوع روابط، اندازه شبكه ها، ساختار دروني روابط، ساختار بيروني روابط و سطح روابط ويژگيهاي سرمايه اجتماعي در بعد دوم عبارتند از: هنجار اعتماد و هنجار جبران.
گرين سرمايه اجتماعي را به صورت زير تعريف مي نمايد:طيف كاملي از نهادها ، اعمال، ابزارها و رفتارهاي ياد گرفته شده كه گروه ها وافراد را قادر مي سازد تا فضاهاي فيزيكي را بهره ور و فضاهاي فرهنگي و اجتماعي را مساعد نمايند. پالدام سرمایه اجتماعی را به عنوان چسبی که جامعه را در کنار هم نگه می داردتوصیف کرده و رویکردهای تئوریک به این موضوع را به سه گروه اصلی اعتماد ، تمایل به همکاری و شبکه ها تقسیم بندی می کند.
به عقيده گودرهام ، سرمايه اجتماعي كارايي انتقال دانش را افزايش ميدهد، زيرا كه آن، رفتار جمعي را ترغيب مي كند. ایده اصلي آنان اين است كه انتقال دانش، كليدي است براي بدست آوردن شايستگي، صلاحيت و يك مزيت براي سازمان محسوب مي شود. با استفاده از مدل ناهاپيت و گوشال مدلي را ارائه كرده اند كه سرمايه اجتماعي مي تواند براي انتقال دانش در همكاري هاي چندمليتي بكار برده شود.
کلمن از واژگان مختلفی برای تعریف سرمایهء اجتماعی کمک گرفت؛وی مفهوم سرمایة اجتماعی را از ابعاد مختلف بررسی کرد.کلمن برای تعریف سرمایة اجتماعی از نقش و کارکرد آن کمک گرفت و تعریفی کارکردی از سرمایهء اجتماعی ارائه داد و نه تعریف ماهوی. تعاریف بوردیو و کلمن تا حدودی شبیه به هم هستند.هم بوردیو و کلمن قائل به مشارکت و عضویت فرد در گروه بودند ما حصل آن را به عنوان سرمایه تلقی مینمودندبوردیو برای این مفهوم از واژه«چسبندگی» و کلمن از واژه«ساختار اجتماعی»کمک گرفتند.
برخلاف بوردیو که سرمایه اقتصادی را به عنوان هدف غایی در نظر میگرفت، کلمن،سرمایة انسانی را به عنوان هدف غایی مطرح و سرمایهء اجتماعی را به عنوان ابزاری برای حصول به سرمایة انسانی بکار میبرد. عبارتی،کلمن با استفاده از مفهوم سرمایهء اجتماعی سعی در شناخت نقش هنجارها و ارزشها در داخل خانواده یا شبکههای اجتماعی بود تا از این طریق بتواند موجب تقویت سرمایههای انسانی شود.
از نظر«بوردیو»، سرمایه اجتماعی حاصل جمع منابع بالقوه و بالفعلی است که نتیجه مالکیت شبکه با دوامی از روابط نهادی شده بین افراد، و به عبارت ساده تر، عضویت در یک گروه است. البته سرمایه اجتماعی مستلزم شرایطی به مراتب بیش از وجود صرف شبکه پیوندها می باشد. در واقع، پیوندهای شبکه های می بایست از نوع خاصی باشند، یعنی مثبت و مبتنی بر اعتماد. روابط نهادی شده مبتنی بر اعتماد بدون رعایت تکالیف و حقوق متقابل ممکن نیست. مفهوم شهروندی که تکالیف و حقوق است ارتباط تنگاتنگی با مفهوم سرمایه اجتماعی دارد.
پوتنام از محققین اخیر سرمایهء اجتماعی است تأکید عمده وی به نحوهء تأثیر سرمایهء اجتماعی بر رژیمهای سیاسی و نهادهای دموکراتیک مختلف است. پوتنام،سرمایهء اجتماعی را مجموعهای از مفاهیمی مانند اعتماد،هنجارها و شبکهها میداند که موجب ایجاد ارتباط و مشارکت بهینه اعضای یک اجتماع شده و در نهایت منافع متقابل آنان را تأمین خواهد کرد.از نظر وی اعتماد و ارتباط متقابل اعضا در شبکه، به عنوان منابعی هستند که در کنشهای اعضای جامعه موجود است
از نظر پوتنام منظور از سرمایه اجتماعی وجوه گوناگون سازمان های اجتماعی نظیر اعتماد، هنجارها وشبکه هاست که می توانند با ایجاد و تسهیل امکانات هماهنگ، کاریی جامعه را بهتر کنند. پوتنام،سرمایة اجتماعی را به عنوان وسیلهای برای رسیدن به توسعهء سیاسی و اجتماعی در سیستمهای مختلف سیاسی میدانست.تأکید عمده وی بر مفهوم«اعتماد» بودوبه زعم وی همین عامل بود که میتوانست با جلب اعتماد میان مردم و دولتمردان و محسوب می‌شود که اگر در حکومتی به میزان زیاد اعتماد وجود داشته باشد به همان اندازه رشد سیاسی و توسعه اجتماعی بیشتر خواهد بود.
تفاوت کار پوتنام با بوردیو و کلمن در مقیاس بکارگیری مفهوم سرمایهء اجتماعی است .برخلاف آن دو،پوتنام سرمایهء اجتماعی را در مقیاس اجتماعی را در مقیاس کلان و در رژیم سیاسی حاکم بر جامعه مورد مطالعه قرار داد و به همین خاطر با مشکلات و پیچیدگیهای خاص سیاسی و ملاحظات سیاسی روبرو شد.در میان انواع سرمایه ها، سرمایه اجتماعی ویژگیهای خاصی دارد:
- اولاً تنها سرمایه ای است که رابطه ای است و در ضمن رابطه اجتماعی بوجود می آید،
- دوم آنکه مانند برخی دیگر از انواع سرمایه به طور کامل انتفال پذیر نیست،
ویژگی مهمتر آنکه سرمایه اجتماعی فرد رابطه روشنی با جایگاه او در شبکه اجتماعی جامعه دارد.
تاریخچه سرمایه اجتماعی
بحث سرمایه اجتماعی، قبل از سال 1916، در مقاله‌ای از دانشگاه ویرجینیای غربی برای نخستین بار مطرح شد. اما، با وجود اهمیت آن در تحقیقات اجتماعی تا سال 1960 میلادی که توسط جین جاکوب در برنامه‌ریزی شهری به کار برده شد، مغفول واقع شد در دهه 1970، این تئوری توسط لوری وارد عرصه اقتصاد شد. سرمایه اجتماعی مفهومی بین رشته‌ای است که در جامعه‌شناسی، اقتصاد، روانشناسی و سایر حوزه‌های اجتماعی کاربرد دارد. جیمز کلمن، برای اولین بار این مفهوم را در امریکای شمالی وارد عرصهء سیاسی کرد.تلاشهای وی در اروپا توسط پوتنام پیگیری شد. تئوری سرمایهء اجتماعی، عمدتا با نظریههای بوردیو ،کلمن و پوتنام تکامل پیدا کرد.
منبع
رجا، مصطفی(1393)، رابطه سرمایه اجتماعی با تسهیم دانش، پایان نامه کارشناسی ارشد،
مدیریت بازرگانی، دنشگااه آزاد اسلامی
از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید
دیدگاهی بنویسید