تاخیر در ازدواج

ازدواج در جوامع مختلف همیشه مورد توجه بوده چرا که تغییر در زندگی و نیازهای جدیدی که در طول زمان در جامعه ایجاد می شود موجب تغییراتی در کیفیت رفتارهای انسانی می گردد که به نوبه خود تغییراتی را در جنبه های مختلف زندگی خانوادگی نظیر زمان ازدواج و تداوم زندگی مشترک ایجاد می کند و این امر ضرورت مطالعه مستمر و دقیق این واقعه حیانی را در هر دوره زمانی و در جوامع مختلف ایجاد می کند.

در سال های اخیر پدیده ازدواج در کشور ما دستخوش تحولات قابل توجهی در ماهیت، کارکرد، اشکال ازدواج و پیامدهای آن در خانواده و جامعه شده است. ازدیاد جمعیت دختر و پسر واقعِ در مدار ازدواج و در مقابل کاهش بسیارِ میزان ازدواج از یک سو، و از سویی دیگر بازتاب تحولات واقع شده در حوزه های مختلف اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی جامعه نظیر تمایل به کسب در آمد و شغل مناسب قبل از ازدواج، مهاجرت و شهرنشینی، تحصیلات زنان و … که از نشانه های حرکت جامعه به سوی مدرنیزه شدن می باشد(رفیعی، 1395: 4) علی رغم نفوذ اعتقادات مذهبی و ارزش های اجتماعی حاکم بر جامعه ایران عملاً ازدواج را دچار مشکلات جدی کرده است که از جمله آن افزایش سن و تاخیر در ازدواج است که این امر نه تنها نوید مناسبی را به خانواده ها و مسئولان نمی دهد بلکه دغدغه ها و نگرانی هایی را هم به دنبال آورده و ایجاد نگاهی نوین به ماهیت و فرایند پدیده ازدواج و شناسایی ارکان و عوامل تاثیرگذار بر آن، ضرورتی است که احساس می شود.

شواهد نشان می دهند که سن ازدواج در ایران به نسبت به سال های گذشته افزایش پیدا کرده است، اما این مساله مختص به کشور ما نیست و عمدتاً کارگزاران اجتماعی در سایر نقاط دنیا این پدیده را یک مساله و یا دغدغه اجتماعی می دانند. علاوه بر این آمارها نشان می دهند که در ایران فاصله سنی زوجین و همچنین پراکندگی یا انحراف معیار سن زنان در هنگام ازدواج در حال افزایش می باشد، همچین نرخ رشد جمعیت در ایران با مشکلاتی مواجهه شده است که مسئولان و دست اندرکاران از آن به عنوان یک زنگ خطر برای آینده یاد کرده اند. از سوی دیگر افزایش نرخ تجرد سنی در کشور روبه افرایش است، بر اساس آمارهای موجود در سال 94 عمده ازدواج دختران در سنین 16 تا 29 سالگی انجام می‌شود که این سن نیز دچار تغییر و تحولاتی در سال 95 شده است، بگونه‌ای که سن ازدواج برای دختران به بالای 30 سال رسیده است. آماره حاکی از 15.9 درصد ازدواج دختران در سنین بالای 30 سال بود. در کنار این مسئله با توجه به آمارهای رسمی موجود در سال 1395در حدود 980 هزار نفر دختر بازمانده از ازدواج در کشور ثبت شده است. در نتیجه یکی از مسائلی که پیش روی جامعه ایرانی می باشد شناسایی عوامل موثر بر تاخیر در ازدواج و بازماندن از آن می باشد.

مطالعات نشان می دهد علل تاخير در ازدواج و بازماندن ازدواج می تواند تحت تاثیر تنگناي ازدواج، ريسك ازدواج، زاويه گيري خانواده از ازدواج، آنومي در ازدواج، تغيير فضا و ترجيحات نوين همسرگزيني، محاسبه هزينه – فايده ازدواج، سپهر رواني تجرد، بي اخلاقي هاي اجتماعي و بازانديشي در هويت زنانه (محبی و همکارانش، 1395)، تحصیلات، اشتغال، درآمد، استقلال مالی، پایگاه اجتماعی والدین و نظر والدین(عظیمی، 1394؛ رفیعی، 1395)، وضعیت اقتصادی خانواده، تاثیرپذیری از فرهنگ غربی ، آداب و سنن دست و پا گیر، ناهنجاری های اجتماعی، وضیعت شغلی والدین، عوامل اجتماعی، وضعیت روانی دختران و… باشد. کندو کاو پیرامون موضوع پژوهش نشان داد که خلاء، پژوهشی که به صورت جامع نگر به بررسی عوامل فرهنگی، اجتماعی، فردی، خانوادگی و اقتصادی بر تاخير در ازدواج و بازماندن ازدواج پرداخته باشد مشاهده می شود.

یکی از استان هایی که بر اساس یافته ها و آمارهای بدست آمده سن ازدواج در میان جوانان آن بالا است، استان همدان می باشد. این استان در طی چند دهه گذشته تحولات عمیقی را در زندگی اجتماعی و اقتصادی خود تجربه کرده است. همزمان با این تحولات اقتصادی و اجتماعی مانند شهر نشینی، آموزش و تحصیلات، ظهور قشرهای مختلف، نظام خانواده و هنجارهای حاکم بر آن نیز تغییر یافته است، یکی از این تغییرات را می توان در تغییرات سن ازدواج مشاهده کرد.

ازدواج به مثابه پديده اي اجتماعي نقش اساسي در شكل گيري خانواده دارد و از اصلی ترین و مهمترین نیازهای نوع انسانی و به عنوان یکی از رویدادهای مهم و حیاتی در جامعه بشری است که از ابعاد مختلف می توان آن را مورد بررسی قرار داد. یکی از این زوایا سن شروع و به اصطلاح وارد شدن به ازدواج است که به عنوان یکی از شاخص هاي مهم براي ارزیابی میزان بهداشت جسمی و روانی افراد جامعه محسوب می شود. نتایج مطالعات حاکی از آن است که پس از قرن ها تجربه ازدواج زودرس، در ایران شاهد آهنگ رشد سن ازدواج و به دنبال آن با افزایش نسبت های تجرد قطعی و درصد زنان ازدواج نکرده روبرو هستیم. كم شدن انگيز ة ازدواج و بالا رفتن سن آن، مى تواند پيامد عوامل پرشماري باشد. شايد بتوان يكي از مهم ترين اين عوامل را شيوة زندگي مدرن و سيطرة تفكر مادي گرايي در جهان كنوني دانست كه آثار خود را در فردگرايى مفرط، محاسبه گرى هاى كوته نظرانه و مواردى مشابه نشان مى دهد. بنابراين فراهم نبودن اوضاع مناسب اقتصادى و اشتغال به تحصيل از موانع ازدواج شمرده مى شود و آغاز زندگى را تا زمان كسب دارايى مناسب و اتمام تحصيل به تأخير مى اندازد .بدیهی است که پیامد این پدیده(سن ازدواج) می تواند به افزایش فشارهاي عصبی و شیوع افسردگی و اختلالات روحی- رفتاري و آسیب پذیري جنسی به خصوص در قشر زنان بیانجامد. نظر به مهم بودن زمان تشکیل خانواده در تغییر وضعیت زنان، شناسایی عوامل مؤثر بر سن ازدواج و تبیین میزان و نحوه تأثیر آنها، می تواند در پیش بینی تبعات مختلف آن مثمرثمر باشد.

منبع

نصیری راد، فخرالسادات، بهشتی راد، رقیه و سلطانزاده، وحید(1396)، بررسی عوامل موثر بر بالا رفتن سن ازدواج بانوان و افزایش تعداد زنان بازمانده از ازدواج در استان همدان، گزارش نهایی طرح تحقیقات استانداردی همدان.