اهداف بهداشت روانی

هدفهاي بهداشت رواني را مي‌توان در كل به اين صورت بيان كرد: رسيدن به يك زندگي تكامل يافته، شادتر، هماهنگ­تر و كارآمدتر.در زير به تعريف هر يك از اين ابعاد پرداخته شده است:

• زندگي نسبتاً تكامل يافته: در يك زندگي نسبتاً كامل، فرد تواناييهاي بالقوه خود را مي‌شناسد و پيوسته در حال رشد و باروري و تكامل است. احساس مسئوليت در انجام كارهاي محوله و احساس شادماني هنگام فراغت، شركت درفعاليتهاي مختلف و برخورداري ازمهارت انجام صحيح كارها، بفرد اجازه ميدهد كه موفقيت را تجربه كند.
• در يك زندگي تكامل يافته، همه ابعاد شخصيت فرد، اعم از جسماني، رواني، ذهني و معنوي رشد و تكامل مي‌يابند و هدف بهداشت رواني نيز ايجاد فرصت براي بروز استعدادها و تواناييهاي گوناگون فرد است. هر اندازه فرد بيشتر تواناييها و قابليتهاي خود را بشناسد و آنها را به كار گيرد احساس رضايتمندي و خوشنودي و موفقيت بيشتر با او قرين خواهد بود.
• زندگي شاد و مطبوع: شادكامي و خوشبختي نسبي است، ليكن نوجواني كه از روابط سالم و سازنده و مطلوب خود با همسالان انجام تحصيل و كار موفق و برنامه‌ريزي مشخص در زندگي برخوردار است، فردي شاد و با نشاط خواهد بود. والدين شاد و محيط خانواده مطبوع، فرزنداني شاد به بار مي‌آورد. محيط آموزشي مطلوب نيز بر روحيه نوجوان تأثير مثبت بر جاي مي‌گذارد.
• زندگي هماهنگ: زندگي هماهنگ و منسجم بستگي به موفقيت در دو چيز دارد: كنار آمدن با خود و ديگران، كنار آمدن با خود شامل توانايي تصميم‌گيري، افسوس گذشته را نخوردن و توانايي پذيرش محدوديتها و كمبودهاي خويش، پرورش استعدادها و قابليتهاي خود و احساس ارزشمندي و اعتماد به نفس در فرد است.
• كنار آمدن و زندگي مطبوع با ديگران رابطه‌اي است عاري از حرص و آز، بدبيني، حسادت و نفرت و ديگر خصوصيات منفي نسبت به فرد يا افراد ديگر. اين عوامل مانع رشد و توفيق در روابط انساني موفقيت‌آميز با ديگران است.
• زندگي مؤثر و كارآمد: زندگي مؤثر و كارآمد در حقيقت نيمه مجموعه‌اي از ويژگيهاي فعلي، يعني خودشناسي، رشد و تكامل فردي، شاد زيستن، توانايي ايجاد ارتباط با ديگران و كنار آمدن با خود است. رسيدن به بيشترين بازده با صرف كمترين انرژي و كمترين اتلاف وقت و مؤثر و كارآمد بودن در زندگي، مستلزم شناخت تواناييها و قابليتهاي خود است .

مفهوم سلامت روان در مكاتب روان­شناسي

مكتب انسان­گرايي: به عقيده راجرز،ريال آفرينندگي مهمترين ميل ذاتي انسان سالم است. همچنين شيوه­هاي خاصي كه موجب تكامل و سلامت خود مي­شوند به ارضاي توجه مثبت غير مشروط و دريافت غير مشروط محبت و تأييد ديگران براي رشد و تكامل سلامت رواني فرد با اهميت است .

مكتب رفتارگرايي: انسان سالم به عقيده اسكينر، معادل با رفتار منطبق با قوانين و ضوابط جامعه است و چنين انساني وقتي با مشكل مواجه مي­شود تا هنگامي كه از طريق جامعه به هنجار تلقي شود، از طريق شيوه­ اصلاح رفتار براي بهبودي و به هنجار كردن رفتار خود و اطرافيانش به طور متناوب استفاده مي­جويد.

مكتب شناختي: آلبرت آليس، اصول سيزده­گانه­اي به عنوان معيار براي سلامت روان در نظر گرفته است كه عبارتند از نفع شخصي، رغبت اجتماعي، خودفرماني، تحمل، انعطاف­پذيري، پذيرش عدم اطمينان، تعهد و تعلق نسبت به چيزي خارج از وجود خود، تفكر علمي، پذيرش خود، خطر نمودن، لذت­گرايي بلند پايا.

مكتب زيست­گرايي: مكتب زيست­گرايي در مطالعه رفتار انسان، بيشترين اهميت را بر بافتها و اعضاي بدن قايل مي­شود. اين مكتب كه پايه اصلي روانپزشكي را تشكيل مي­دهد بيشتر بر بيماري رواني توجه دارد نه بهداشت رواني.

اين ديدگاه از علم پزشكي الهام مي­گيرد، زيرا علم پزشكي معتقد است كه بيماري جسمي در اثر بي نظمي در عملكرد يا در خود دستگاه به وجود مي­آيد اگر رفتار شخص از هنجار منحرف شود به اين دليل خواهد بود كه دستگاه رواني او اختلال پيدا كرده است. طبق اين ديد، بهداشت رواني عبارت است از نظام متعادلي كه خوب كار مي­كند اگر تعادل به هم بخورد، بيماري رواني ظاهر خواهد شد.

مفهوم بهداشت رواني در قرآن

با مراجعه به قرآن و تفسير الميزان چهار مفهوم از ميان مفاهيم متعدد انتخاب گرديد كه با مفهوم بهداشت رواني نزديكي بيشتري از نظر معني مي­توانند داشته باشند اين مفاهيم چهارگانه عبارتنداز:

• سكينه
• حيات طيبه
• قلب سليم
• نفس مطمئنه.

سكينه از ماده سكون است و در اصطلاح قرآن به معني آرام بودن دل و فقدان هر گونه نگراني و اضطراب مي­باشد. حيات طيبه يا زندگي پاكيزه نتيجه عمل صالح است واينكه چنين زندگاني خاص همين دنيا است. حيات طيبه درعمل به معني تحقق جامعه­اي است كه صفات و ويژگي­هايي همچون امنيت، رفاه و آسايش، عشق و ايثار، تعاون و همدلي، متصف و از رذائل و خبائثي همچون ظلم و تجاوز، خيانت و فساد و نگراني و تشويش به دور باشد. قلب سليم از دو مفهوم سكينه و حيات طيبه به مفهوم بهداشت رواني نزديكتر است طبق نظر علامه طباطبايي، قلب سليم قلبي است كه از هر گونه بيماري و انحراف اخلاقي واعتقادي به دور باشد نفس مطمئنه، اطمينان حاصل در نفس مطمئنه هرگز به معني آرامش ناشي از غفلت نيست بلكه محصول كوشش و حركت آگاهانه­اي است كه با آگاهي و درك كامل فرد از حضور نقص در خود از يكسو و توجه او به كمال مطلوب و با عروج به بالاترين قله­هاي كمال انساني خاتمه مي­يابد.

منبع

لطفعلیان،فرزانه(1393)، اثربخشی آموزش مدیریت رفتار کودکان به مادران بر سلامت روان مادران،پایان نامه کارشناسی ارشد،علوم تربیتی ومشاوره مدرسه ،دانشگاه آزاداسلامی مرودشت

از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید