امیدواری ونظریه امید

اميد يكي از سازه­هايي است كه به عنوان شاخص توانمندي در بهزيستي مثبت افراد مورد توجه واقع شده است. ايده اميد از زمان پيدايش نوع بشر وجود داشته است. زماني كه متقاعد مي­شويم آينده به طور كلي غم­افزار و پوچ است، ممكن است اراده­مان را براي بردباري در زمان حال نيز از دست بدهيم. طبق نظر اگوستين «اميد تنها با چيزهاي خوب و آينده سروكار دارد و ارتباط مستقيم با فرد اميدوار دارد» هنگامي كه هدف اميد برآورده  مي­شود، ديگر اميد نيست بلكه تبديل به دارايي فرد مي­شود همچنين اميد اساس پشتكار افراد است .لوپز و همكارانش بیان می کنند كه قدرت اميد به عنوان يك نيروي انگيزشي در تمام دوران معاصر مورد بحث بوده و در قرن گذشته صاحب نظران پزشكي و روانشناسي آن را بررسي كرده اند. بيش از 40 سال پيش، اثر جروم فرانك اميد را فرآيندي مفهوم سازي كرد كه در تمام رويكردهاي روان درماني مشترك است .از نظر اسنايدراميد فرايندي است كه طي آن افراد ابتدا اهداف خود را تعيين مي­كنند،  سپس راهكارهايي براي رسيدن به آن اهداف خلق مي­كنند و بعد از آن انگيزه لازم براي به اجرا درآوردن اين راهكارها را ايجاد كرده و در طول مسير حفظ مي­كنند. از این روی، امید یعنی انتظار مثبت برای دست یابی به هدف ها. این انتظار مثبت، خود دارای دو بعد گذرگاه  و عامل است؛ یعنی: عامل + گذرگاه = امید

نظريه اميد:

چارلز ريك اسنايدر ملقب به سلطان اميد براي اولين بار نظريه­اش را درباره اميد مطرح كرد و آن را مركب از «قدرت اراده»، «قدرت راه­يابي»، «داشتن هدف» و «تشخيص موانع» دانست. بر اساس اين فرض كه اميد موجب اميد بيشتر مي­شود، روابط خانوادگي، دوستي­هاي اميد بخش  مي­توانند به عنوان عوامل روابط خواهر و برادري اميد افزا عمل كنند.مدتي بعد ورثينگتون از مولفه ديگري در اميد به نام «قدرت صبر» موقعي كه ما تغييري نمي بينيم، ياد  كرد. او درباره بازسازي اميد مي­نويسد كه زن و شوهر بايد بتوانند با هم ارتباط برقرار كنند، اختلافاتشان را حل كنند، و آسيب­ها را جبران كنند. زن و شوهر بايد الف) اراده براي بهسازي ازدواجشان داشته باشند، ب) بايد به راه­هايي براي بهسازي ازدواجشان دست يابند، و ج) اعتقاد به صبر براي ازدواجشان داشته باشند و در عين حال براي بهبود ازدواجشان فعالانه بكوشند. به طور خلاصه، زوج­ها به اميد احتياج دارند تا بتوانند مشكلات را طلاق دهند نه اينكه شريك زندگیشان را به عنوان مشكل ببينند. بايد اين نگرش و طرز فكر را جدي گرفت تا زوج­ها براي مدتي طولاني از مشكلاتشان مرخصي بگيرند. راه اين كار، اميد است زيرا اميد هسته اصلي ازدواج و براي موفقيت هر ازدواجي لازم است.بر خلاف گروپمن كه اميد را مانند دارونما نافعال تلقي مي­كند و آن را انتظار، تمايل و باور مي­داند، اسنايدر معتقد بود كه تلقي اميد به عنوان مؤلفه­اي كه داراي اجزايي مثل چشمداشت و آرزوست، تلقي منفعلانه­اي است و در عوض مضمون فعالي از اميد را معرفي مي­كند كه شامل داشتن هدف، قدرت برنامه ريزي و قدرت اراده براي دستيابي به هدف با در نظر گرفتن موانع رسيدن به هدف و رفع آنهاست. از نظر او، هدف كه اولين مؤلفه اميد است همان چيزي است كه فرد آن را انجام مي­دهد يا مي­خواهد آن را داشته باشد و مي­تواند كوچك يا بزرگ باشد. كولريج مي گويد، «اميد بدون هدف نمي­تواند زنده بماند». بنابراين، اهداف نقطه ثقل نظريه اميدند. اين بدان معني است كه نه اهداف 100 درصدي قابل پيگيري­اند، نه اهداف صفر درصدي قابل دفاع­اند. در واقع، اشخاص اميد را تحت شرايط احتمالي متوسط از رسيدن به هدف رونق بخش مي­بينند. قدرت برنامه­ريزي يا راهيابي، دومين جزء است و همان تصور توانايي يافتن راه­هايي به سوي هدف مورد نظر است، مثل «من مي توانم براي اين وضع راهي پيدا كنم». سرانجام، قدرت اراده يا پايوري، جزء سوم اميد، يك نيروي سوق دهنده در تفكر اميدبخش است. در واقع همان نيرويي است كه شخص را به سوي هدف مي كشاند؛ يعني تصور داشتن اراده براي به كارگيري راه­هاي پيدا خلق شده براي رسيدن به هدف است و به صورت «باخودگويي مثبت» دروني مثل: «من مي­توانم اين كار را بكنم»، «من آماده­ام»، «من به اوضاع مسلطم» است. در اين نظريه، قدرت اراده در آدمي نهفته است و چيزي نيست كه بايد آموخته شود يا از هيچ به وجود آید. در عوض مي تواند افزايش يابد و به سوي اهداف خاصي سوق داده شود.اسنايدر عقيده داشت كه اميد ماهيتي اضدادي دارد زيرا در چارچوب نظريه اميد حتي كسي كه قصد خودكشي دارد براي هدفي البته بسيار منفي در حال نقشه كشيدن(برنامه­ريزي) است؛ يعني او با تمام اميد مي­كوشد خودش را بكشد. به عقيده او خودكشي در نهايت ممكن است بازتاب تجلي آخرين تفكر اميد بخش باشد. وقتي تعقيب اهداف مربوط به زندگي مسدود مي­شود، مردم سرشار از يأس و جستجو براي هدفي مي­شوند كه آنها را از دام­هاي غيرقابل تحمل برهاند. مرگ همان هدف غايي است. هر چند كه شخص ممكن است با تصميم براي تعقيب مرگ مبارزه كند. از نظر او، افراد خودكشي­گرا از نظر فكري فعال و پرتوان مي­شوند تا راهي براي رسيدن به هدفشان يعني مرگ پيدا كنند. در واقع، بر اساس اين دانش باليني است كه متخصصان زماني بايد نسبت به اقدام به خودكشي كه مرگ­آور است، نگران باشند كه سه شاخص مطرح باشد: نخست، شخص شروع به توصيف مرگ خود در قالب كلمات روشن(هدف) كند؛ دوم، اين طور به نظر بيايد كه شخص داراي موج عظيمي از انرژي(تفكر پايورانه) است؛ و سوم، شخص طرح و نقشه­هاي خاصي درباره اينكه چگونه اين تصميم را عملي كند(تفكر رهياب) دارا باشد. با اين كه درماندگي صحنه رواني را براي خودكشي از طريق تثبيت شخص روي هدف مرگ آماده مي­سازد؛ اما تفكرات پايورانه و رهياب اين سناريو مرگ آور را تكميل مي­كند. بنابراين، اصول تفكر اميدبخش را براي خودكشي قطعاً مي­توان به كار بست.ورثينگتون در تأييد نظريه اميد اسنايدر مي­نويسد: «تصور داشتن قدرت راه­يابي يا برنامه­ريزي بدون تصور داشتن قدرت اراده، اميدي در پي ندارد. و تصور داشتن قدرت اراده بدون تصور قدرت راه­يابي، معناي اميد را نمي­دهد. با اين حال، او معتقد است كه اميد چيزي بيش از دست و پنجه نرم كردن با موانع است و شامل پشت كار است.بنابراين، اسنايدردر پاسخ به اين سوال كه اميد به راستي چيست، آن را يك حالت انگيزشي مثبت مي­داند كه مبتني بر حس پايوري و راهيابي و ناشي از تعامل فرد با محيط است. به سخن ديگر، اميد، ظرفيت تصور توانايي ايجاد مسيرهايي به سمت اهداف مطلوب و تصور داشتن انگيزه براي حركت در اين مسيرهاست. او در تعريف ديگري، اميد را مجموعه­اي ذهني مي­داند كه مبتني بر حس متقابل اراده، و برنامه­ريزي براي رسيدن به هدف است كه داراي دو بعد شناختي به هم مرتبط: 1- قدرت پايوري و 2- قدرت راه­يابي است. به عقيده وي تفكر پايورانه. افكاري­اند كه افراد در مورد توانايي خود براي شروع و حفظ حركت در مسير انتخاب شده به سمت هدف دارند. تفكر عامليتي يا پايورانه يك مؤلفه انگيزشي است.كه معرف ارزيابي از تواناييش براي حفظ حركت در مسير هدف، و تصور شخص از تواناييش براي شروع حركت در مسيرهاي تعيين شده به سمت هدف است. همچنين، او تفكر رهياب را عبارت از تصور توانايي شخص براي شناسايي و ايجاد مسير به سمت هدف مي داند.

منبع

 زارعی،سمیه(1394)، ارائه مدل پیش بینی اشتیاق شغلی باتوجه به رهبری اصیل و سرمایه های روانشناختی دبیران تربیت بدنی شیراز،پایان نامه کارشناسی ارشد تحقیقات آموزشی ، دانشگاه پیام نور شیراز

از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید