اعتیاد و عوارض آن درخانواده

مصرف مواد مخدر از قرن ها پيش وجود داشته و اكنون يكي از مشكلات جهان حاضر محسوب مي‌شود. سوء مصرف مواد مخدر از جمله بارزترين آسيب هاي اجتماعي است كه به راحتي مي تواند بنيان فرهنگي اجتماعي كشورها را سست نمايد و پويايي افراد آن‌ها را به خطر بيندازد. از اعتياد بعنوان بيماري زيست شناختي، روان‌شناختي و اجتماعي ياد مي شود. از عوارض اعتياد تأثير بر سلامت جسمي و رواني فرد، عوارض خانوادگي، شغلي، اقتصادي و اجتماعي است . در خصوص سوء مصرف مواد امروزه مشخص شده كه نيازمند مداخلات پيش‌گيري وسيع هستيم و به منظور پيش‌گيري مؤثر به نظر مي رسد شناخت و درك علل رفتار ضروري است. در اين خصوص مي توان جنبه هاي شناختي، نگرشي و شخصيتي فرد را در نظر گرفت.

عوامل شناختي، اطلاعات دقيق و درست فرد درباره مزايا و معايب سوء مصرف مواد است؛ در واقع اشخاصي كه از پيامدهاي منفي مواد آگاهي دارند، در مقايسه با اشخاصي كه چنين اطلاعاتي ندارند كمتر احتمال دارد كه به مصرف مواد روي بي‌آورند. علاوه بر اين، نگرش افراد نسبت به اعتياد و معتادان نقش مهمي در گرايش فرد به مواد مخدر دارد. متغيرهاي شخصيتي ديگري شامل پايين بودن اعتماد به نفس، كمبود احساس رضايت شخصي، نياز شديد به تأييد ديگران، حالت سركشي، از كوره در رفتن و اضطراب زياد ناتواني در پذيرش مسئوليت هاي مربوط به بزرگ‌سالان، نقش مهمي در گرايش افراد به مواد مخدر دارد . مشکل هیجانی، مشکل روانی و شیوه‌هاي رویارویی با استرس به عنوان دلایل مصرف مواد مخدر بیان شده‌اند.

کاستی امکانات براي پاسخ دادن به نیازهاي طبیعی، روانی و اجتماعی نوجوانان و جوانان مانند: کنجکاوي، تنوع طلبی، هیجان جویی، ماجراجویی، گرایش به مورد پذیرش قرار گرفتن از سوي دیگران و گرایش به موفق بودن در میان هم‌سالان؛ نیز از دلایل گرایش به کسب لذت و تفنن از مصرف مواد مخدر و عضویت در گروه‌هاي ناسالم بیان شده است. صنعتی شدن کشورها پیامدهایی مانند از بین رفتن روابط ژرف خانوادگی، جدایی از خانواده، جدایی از ارزشهاي سنتی وساختارحمایتی موجود درجوامع سنتی، انزوا، ناامیدي، سرگشتگی و بیهویتی فرد را بدنبال دارد، وضعیتی که فردرا وا می‌دارد براي سازگاري با شیوه جدید وسخت زندگی روزمره بمصرف مواد رو آورد.

جامعه شناسي مصرف مواد مخدر

براي اين‌كه افراد انگيره تداوم تجربه مصرف موادمخدر را پيدا كنند، بايد ياد بگيرند به شيوه صحيح از مواد استفاده كرده و اثرات آن را به طور خوشايند تجربه كنند. اين امر از يك سو تا اندازه اي به طبيعت ژنتيكي، كه خوشايند بودن استفاده از مواد را تعيين مي كند و از سوي ديگر به ميزان بيشتري به ارتباط با يك شبكه مصرف مواد بستگي دارد كه قبلا فرد در متن آن با اين اعمال و ادراكات جامعه پذير شده است. از زماني كه موادمخدر به عنوان يك مساله اجتماعي شناخته شده است، كوشش هايي جهت تبيين اين نكته صورت گرفته، كه چرا برخي به مواد شيميايي وابسته مي شوند، در حالي كه ديگران در عين مصرف آن ها وابسته نمي شوند.

اين تبيين ها از بر چسب هايي كه مصرف كنندگان را صرفا به عنوان افراد خوب يا بدي در نظر مي گيرند، كه علاقه‌مند به تباهي و فساد هستند، فراتر مي رود. برخي معتقدند كه اين امر يك بيماري دارويي است، در حالي كه عده اي ديگر آن را يك مشكل رفتاري مي دانند و برخي معتقدند كه اين امر ريشه هاي ژنتيكي دارد. برخي ديگر عوامل محيطي را تعيين كننده آن مي دانند. عده اي آن را در يك بافت فرهنگي بررسي مي كنند و عده ديگري آن را واكنش سازگاري فردي مي دانند. بعضي ها آن را يك بحران شخصيتي مي بينند، در حالي كه ديگران آن را مساله اي روان شناختي مي دانند. بعضي آن را در مدل زيستي، رواني و اجتماعي تابع تعامل عوامل روان شناختي، محيطي و فيزيولوژيكي مي دانند.

نظريه‌هاي مربوط به مصرف مواد، معمولاً به رشته علمي شخص مشاهده‌گر بستگي دارد عصب شناسي وفارماكولوژي. نظريات زيادي درباره مصرف موادمخدر توسط رشته هاي گوناگون علوم ارايه شده كه ممكن رقيب يا متضاد يكديگر به نظر برسند. اما بررسي ها بر خصلت تكميلي آن‌ها تاكيد دارد، يعني هر يك تبيين خاصي براي مصرف مواد و توصيه هاي درماني و راهكارهاي اجرايي مهمي در اين مورد ارايه مي كنند . افراد معتاد نه تنها قابل دسته بندی به گروه های مجزا هستند ، بلکه این گروه ها از نظر پیش آگهی و نوع پاسخ درمان های مختلف نیز با یکدیگر تفاوت دارند.چه بسا یک نوع درمان در مورد گروهی بسیار موثر و بر عکس در گروهی دیگر مخرب و یا بی اثر باشد.

عوامل زمينه اي خطرساز براي مصرف موادمخدر

فرهنگ و جامعه