ارتباطات چیست ؟

ارتباطات در نظر شما چه معنی می دهد ؟ هر یک از ما به تناسب شخصیت  و تجارب خود بدان جواب متفاوتی خواهیم داد. دانشجویان، به ویژه، دانشجویان رشته های مدیریت و کامپیوتر ممکن است آن را از استفاده از مدارهای الکتریکی گرفته تا به مناجات – که مودر اخیر ارتباط با خداوند و خالق خود می باشد – خاتمه دهند . ارتباطات درسال های اخیر نه فقط در ایران ، یا در اروپا، بلکه در همه جا مورد توجه قرارگرفته است و کراراً در هر روز از طرق مهتلف با آن وعملکرد آن برخورد می کنیم و از همین رو معانی متفاوتی در نظر افراد مختلف به خود گرفته است و در حالات و گونه متفاوتی با آن روبه رو شده و مورد بحث وگفتگو قرارمی گیرد.  ارتباطات در سال های اخیر ، به ویژه،پس از سال های 1950 در غرب مورد توجه وافر علما و دست اندرکاران رشته های مختلف علمی از روانشناسی ، روانشناسی اجتماعی و جامعه شناسی گرفته تا دانشمندان مدیریت وعلوم کامپیوترقرار گرفته است و هر یک از پیشتازان این رشته ها برای خود دیدگاهی متفاوت از دیگران دارند که آنان را بر آن  می دارد که به گونه متفاوتی به ارتباط بنگرند .

در سال های بعد از جنگ جهانی دوم  و به ویژه پس از سال های 1950 پیش کسوتان علم ارتباطات کار خود را به گونه ای نظام یافته، مطرح کرده و در همه جا سخن خود را پراکنده اند. در تعاریفی که بعداً ارایه خواهد شد، این تعاریف مورد توجه قرارمی گیرد. کتاب های جدیدتر یعنی کتب دهه 1980 تا آنجا که در دسترس راقم این سطور بوده است و یا کندوکار در نشریات ادواری معتبر ارتباطات انسانی و ارتباطات سازمانی ، چیزی فراتر از این تعاریف نرفته بلکه همان ها را به گونه ای دیگر یا عیناً نقل کرده اند . از این رو، ما به تعاریفی چند از همین قسم، اکتفا کرده و از اطاله کلام اجتناب خواهیم کرد.

 ارتباطات جمع ارتباط است و هر نوع برخورد بین دو موجود یا پدیده که منجر به اشتراک، همبستگی، واکنش و مبادله پیام شود ارتباط نام دارد. و ممکن است بین دو فرد، دونظام، دوجامعه، یک فرد و یک جامعه، یک فرد با ماشین، یک فرد با حیوان و حتی حیوان با حیوان اتفاق افتد.از ارتباط تعاریف مختلفی شده است، اما بهترین تعریف از ارتباط تعریف چارلز کولی است که در کتاب معروف خود به نام سازمان اجتماعی چنین تعریف می کند: ارتباط فرایندی است که روابط انسانی بر اساس و به وسیله آن به وجود می آید و تمام مظاهر فکری و وستیل انتقال و حفظ آن ها در مکان و زمان بر پایه آن توسعه می یابد.ارتباطات حالات چهره،رفتارها،حرکات، طنین صدا،کلمات، نوشته،چاپ، راه آهن تلگراف، تلفن و تمام وسایلی را در بر می گیرد که در راه غلبه برمکان و زمان ساخته شده اند. اما ارتباطات صرفا به این مورد ختم نمی شود؛ فرهنگ، سیاست، اقتصاد و… تحت تاثیر ارتباطات هستند؛ مثلا ارتباطات انسانی با مجموعه ای از فرایندهای دقیق و ظریف به صورت کلامی و غیر کلامی موجب می شود مردم با هم تعامل داشته باشند، فرهنگ و شیوه های زندگی خود را حفظ کنند و از این طریق رفتار دیگران را کنترل کنند.ارتباط در زبان لاتین از کلمه مشتق شده است و معانی مختلفی مانند :گزارش دادن ، پیوند دادن، بیان کردن و منتشر کردن از آن دریافت می شود. به طور کلی کلمه ارتباط به معنای وسیع آن مفاهیمی نظیر انتقال و انتشار و آگاهی  واندیشه ها و همکاری عمومی را در بر می گیرد.

ارتباط را می توان جریانی دو طرفه دانست که طی آن دو یا چند نفر به تبادل افکار، نظریات، احساسات و حقایق می پردازند و از طریق به کار بردن پیام هایی که معنایش برای همه آنها یکسان است به انجام این امر مبادرت می ورزند.هنگامی که ارتباط را کوشش آگاهانه فرستنده پیام برای سهیم ساختن گیرنده در اطلاعات عقاید و طرز فکرهایشان می دانیم،مسایله تفاهم  وهماهنگی فرستنده و گیرنده اهمیت اصلی و اساسی خود را به دست می آورد(معتمد نژاد ،1371). ارتباط عبارتست از انتقال مفاهیم یا معانی یا پیام از شخصی به شخص دیگر و هر قدر میزان انتقال پیام دقیق تر و روشن تر باشد ارتباط موثرتر است. دو  نوع ارتباط داریم که عبارتند از: ارتباط کلامی و ارتباط غیر کلامی. ارتباط کلامی تمامی جنبه های گفتار و ابزارهای کلامی را شامل می شود که در آن چگونگی صحبت کردن از جمله سرعت کلام، تن صدا و آهنگ صدا مطرح می شود. اما ارتباط غیر کلامی به سایر فعالیت هایی گفته می شود که کارکرد ارتباطی دارند مثل حالت چهره، ژست ها، حرکات بدنی، نحوه لباس پوشیدن و غیره که در یک کلام به آن زبان بدن می گویند.

ارتباطات به گونه ای وسیع و گسترده ” تسهیم تجارب ”  نیز تعریف شده است . در این معنی هر موجود زنده ایی تجارب وآنچه در درون خود دارد با دیگران ، چه همنوعان خود و چه با انواع دیگر در میان می گذارد. آنچه ارتباطات انسانی را از دیکر موجودات زنده متمایز ومشخص می سازد توانایی بسیار زیاد انسانها در خلق و استفاده نمادها است. بر اساس این توانایی است که انسانها مستقیماً و بی واسطه و یا غیر مستقیم و با واسطه ، تجارب خود را با دیگران در میان می گذارند .از این روست که برخی انسان را ” حیوانی نماد ساز”  می دانند.

هر چند اشاره کردیم که انسان تنها موجودی است که موجد نمادها و بکار گیرنده آنهاست، اما اینکه حیوانات نیز چنین توانایی را دارند و می توانند برای خود و جهت ارتباط با دیگران به خلق نماد هایی دست یازند مسئله ایی نامکشوف و جنجال برانگیز است. محققی به نام ” پری مک” به شامپانزه ایی به نام ” سارا” آموخت که برروی یک تخته مغناطیسی جملاتی را پدید آورد وآنها را بخواند. کلمات استفاده شده برای ساختن جملات از قطعات پلاستیکی رنگی یا الوان مختلف شاخته شده بودند.

شامپانزه دیگری به نام ” واشو” در تجربه ” کارونرها ” آموخت که از زیان علامتی استفاده کند. با این همه در سال 1975 در کنفرانسی که توسط ” آکادمی علوم نیویورک ” تحت عنوان ” زبان و گفتار” رهبری می شد، متخصصان ارتباطات حیوانات به نقاط مشترکی دست نیافتند و نتوانستند صراحتاً بیان کنند که آیا حیوانات نیز توانایی فراگیری  و استفاده از زبان را دارند ویا خیر . یکی از نامدارترین دانش ارتباطات انسانی ، ” پروفسور دین بارنلوند ” چنین می نویسد :  ” ارتباطات ، آنگونه که من بدان می نگرم ، کلمه ایی است که بیانگر فراگرد ایجاد معنی است.” دو کلمه در اینجا از حساسیت زیادی برخوردارند .یکی ” ایجاد ” و دیگری ” معنی ” است. پیام ها ممکن است از خارج شکل بگیرند – توسط یک سخنور، از صفحه تلویزیون ، ازوالدین سخت گیر –  اما معانی از درون شکل می گیرند . این وضعیت هم سنگ آن شرایطی است که ” برلو”  در مورد آن می نویسد، ” ارتباطات در بر گیرنده انتقال معانی نیست .معانی انتقال پذیر ویا قابل انتقال نیستند . فقط پیام ها قابل انتقالند ومعنی در حوزه پیام نیست ، بلکه معنی در استفاده کنند گان از پیام می باشد ، ارتباطات کوشش انسان در مواجهه با تجارب ، حالت خاص فعلی و نیازهای مرتبط بر او می باشد. برای هر انسانی یک ” عمل ایجاد” یگانه و برخورد متفاوت با مسائل وجود دارد.

نویسندگان دیگری ارتباطات را ” فراگرد تفهیم و تفاهم و تسهیم معنی ” در نظر گرفته اند . در این تعریف ارتباط به عنوان فراگرد به کار گرفته شده است زیرا آن را فعالیتی که با کنش دگرگونی مبادله  و حرکت  سروکار دارد می دانند. ما به عنوان یک انسان نه می توانیم فراگرد ارتباطی را باز داریم و نه میتوانیم آغاز و انجامی برای آن در نظر گیریم. ارتباطات با تفهیم سروکار دارد . اشخاصی که با ارتباطات سرو کارد ارند باید بدانند واین نکته برای خود آنها نیز تفهیم شده است که چه می گویند وچه می شنوند . برای همه ما بارها اتفاق افتاده است که پیام فرستاده پیام را، دقیقاً تکرار می کنیم بی آنکه پیام اثری در ما بگذارد یا به عبارت دیگر پیام را دریافت کرده باشیم . ارتباط شکل نمی گیرد مگر آنکه عمل تفهیم انجام گرفته باشد . ارتباطات به تسهیم معنی نیازمند است . معنی متداول تسهیم را، بین مردم در نظر گیرید . انسان ها غذای خود را با دیگران سهیم می شوند ، انسانها چیزی را که دوست دارند با دیگران در میان می گذارند و آنها را نیزدر آنچه دوست دارند شریک و سهیم می کنند . تسهیم هدیه ایی است که انسانها به دیگران یم دهند . این عمل اهدا ممکن است با خود نیز باشد .

وقتی که ما در شرایط آرام بخش وکاملاً دلچسبی خود را قرار می دهیم و یا هنگامی که در رؤیاهای بیداری خود فرو می رویم ، وقتی که ما به آینده خود و اهداف بلند مدت خویش می اندیشیم چیزی را با خود در میان نهاده و یا با خود قسمت می کنیم . این تسهیم با خود برای ما ” ارتباط با خود” را پدید می آورد و تسهیم با دیگران آن چیزی است که امروزه در میان اکثر علمای علوم اجتماعی به نام ” ارتباط با دیگران ”  شناخته شده است. پس همانطور که عنوان شد آنچه در فراگرد ارتباطی مورد توجه است ” معنی ” می باشد. نظریه قدیم تر ارتباطات پیام ها و تفکرات را چیزی می دانستند که بین دو نفر واقع شده و آنها را به هم ارتباط می دهد.هیچ کدام از این دو اصطلاح نمی تواند جایگزین معنی شود در نتیجه نظرات ، چندان صحیح به نظر نمی آیند . اصطلاح پیام به تنهایی کافی نیست زیرا سطحی از تفهیم و تفاهم را در بر نمی گیرد . اگر به عنوان مثال ، عبارتی چینی ویا ژاپنی  را که یم نفر ژاپنی ویا چینی بکار برده است به یک نفر اهل زبان بازگو کنید و این بدان معنی نیست که ما توانسته ایم با تو ارتباط برقرار کنیم . مافقط عبارتی را تکرار کرده ایم بدون اینکه معنی ان را بدانیم و بدون اینکه آن را در جایگاه مخصوصی بکار برده باشیم. تفکر یا اندیشه  نیردراین مورد ما را با دشواری های فراوانی روبرو می کند . بسیار دشوار است که تفکر با اندیشه را تعریف کرد و حتی از آن دشوار تر است اکر بخواهیم به نحوی مشخص کنیم که اندیشه ما با اندیشه دیگری یکی است . کلمه معنی دراین مورد بسیار دقیق تر و رساتر است و می تواند ارتباط را بین ما و دیگران کاملاً توجیه کند.

منبع

موسوی، سیدعرفان(1392)، نقش تلفن همراه در تعاملات میان فردی و ارتباطات اجتماعی(مطالعه موردی شهروندان کرج)، پایان نامه کارشناسی ارشد علوم اجتماعی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیل.

از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید