اختلالات رفتاری

علل پیدایش اختلالات رفتاری متنوع اند؛ عوامل ارثی، ذهنی و اجتماعی، ضایعات مغزی، محرومیت های عاطفی و استرس ها هریک به تنهایی و یا با یکدیگر می توانند سبب بروز رفتارهای غیرعادی شوند که اکثراًبه آسانی قابل شناسایی و درمان هستند. همانطور که قبلاً گفته شد اختلالات رفتاری در کودکان انواع مختلفی دارد که یکی از شایع ترین آنها اختلال بیش فعالی,نقص توجه می باشد.

نشانه های بیش فعالی بر پایه DSM-IV عبارتند از:

الف )نقص توجه:

شش مورد یا بیشتر نشانه بی توجه ای برای مدت حداقل شش ماه باید حضور داشته باشد، یا ناسازگاری موجود با سطح رشد فرد متناسب نباشد:

اغلب از عهده توجه دقیق به جزئیات برنیامده، یابابی دقتی در کارهای مدرسه، یا سایر فعالیت ها اشتباه می کند.
اغلب در انجام وظایف یا فعالیت های بازی مشکل دارد.
اغلب به نظر نمی رسد که به گونه مستقیم به گفتگو گوش می دهد.
اغلب دستور عمل ها را دنبال نمی کند و از عهده تمام کردن تکالیف مدرسه یا سایر انواع کارها برنمی آید.
اغلب از انجام کارهایی که نیاز به تلاش ذهنی مستمر دارد اجتناب می کند.
اغلب اشیای لازم برای انجام تکالیف را گم می کند.
اغلب با محرکهای فرعی، حواس او به سادگی پرت می شود.
اغلب در فعالیت های روزانه فراموشکار است.

ب ) بیش فعالی و تکانشگری:

دست و پاهایش را مرتباَ حرکت می دهدو در صندلی پیچ و تاب می خورد.
اغلب صندلی اش در موقعیتی که انتظار می رود در صندلی بماند ترک می کند.
اغلب می دود جاهای مختلف بالا می رود.
اغلب نا آرام وقدرت حرکتی زیادی دارد.
اغلب در شرکت فعاایت های ویا بازی های آرام مشکل دارد.
زیاد صحبت می کند.

ج ) تکانشگری:

اغلب بیش از آنکه سئوال کامل شود پاسخ می دهد.
اغلب با منتظر ماندن مشکل دارد.
اغلب وسط حرف دیگران می پرد و حرف دیگران را قطع می کند.

طبقه بندی اختلال نقص توجه, بیش فعالی:

نوع برجسته نقص توجه:زمانی ایجاد می شود که معیار های نقص توجه به مدت شش ماه وجود داشته ومعیارهای نوع بیش فعالی وتکانشگری برای این مدت وجود نداشته باشد، این نوع از مراجعین کودکانی هستند که دچار بی توجه ای اولیه هستند. نوع برجسته بیش فعالی وتکانشگری:زمانی ایجاد می شود که معیارهای بیش فعالی وتکانشگری برای مدت شش ماه وجودداشته باشد، ولی معیار های نوع نقص توجه در این مدت وجود نداشته باشد این نوع از کودکان رفتارهای بیش فعالی وتکانشی را از خود بروز می دهند.

نوع ترکیبی:اگردو معیار بی توجهی وبیش فعالی وتکانشگری را برای مدت شش ماه وجود داشته باشد این نوع از مراجعین نوع ترکیبی اختلال را دارا می باشند.

اختلال بیش فعالی ؛ نقص توجه

بیش فعالی به معنای پر تحرکی وجنب و جوش زیاد است که در کودکان به درجات مختلف مشاهده می شود و تا زمانی که در عملکرد تحصیلی، فردی و اجتماعی کودک خللی ایجاد نکند، اختلال به شمار نمی آید. منظور از اختلال نقص توجه/بیش فعالی، اختلال پایدار عدم توجه و تمرکز، بیش فعالی ورفتارهای تکانشی است، که در کودکان مبتلا شدیدتر از دیگرکودکان است و نشانه های آن قبل ازهفت سالگی ظاهر می شود و در مدرسه و خانه باعث اختلال در عملکرد فرد می شود. گاهی به اشتباه کودک بازیگوش را کودک بیش فعال فرض می کنند، تفاوت کودکان بیش فعال باکودکان صرفاَ بازیگوش در این است که در این کودکان در هیچ فعالیتی بیش از دو سه دقیقه دوام نمی آورند و در نتیجه یادگیری آنها پایین است در حالی که کودک صرفاّ بازیگوش سرشت پرتحرکی دارد و اختلالی در زمینه عملکردی ندارد و حتی خیلی اجتماعی است و با همسالان خود ارتباط خوبی دارد .

پیشینه تاریخی اختلال نقص توجه؛ بیش فعالی

قدیمی ترین توصیفی که از این اختلال وجود دارد از پزشکی آلمانی به نام هاینز یس هافمن درسال 1800 است. شکسپیر در نمایش نامه ؛ شاه هنری هشتم به نوعی بیماری در توجه اشاره کرده است .ویلیام جمیز؛ در کتاب اصول روانشناسی به ویژگی اشاره می کند که خود آن را اراده ی انفجاری می نامد، این ویژگی ها شبیه به بیش فعالی هستند. از دهه 1920 تقریباّ در بیشتر کشورهای دنیا بیش فعالی شنا سایی شده بود. از دهه 1930تا اواخر 1950جامعه علمی آمریکا به این اختلال توجه نمود و باعث کشف دارو های آمفتامین شد. دارو درمانی در مورد این اختلال تا آخر دهه 1960 گسترش یافت و در پایان همین دهه ودهه ی پس از آن دارو درمانی به عنوان تنها درمان بیش فعالی مورد پذیرش بود .

علت شناسی اختلال نقص توجه ؛ بیش فعالی

مشخص نیست اما احتمالاّ عوامل مختلف در بروز آن موثر است: ADHD علت اصلی

آسیب مغزی کودک: کودکان با اختلال بیش فعالی, نقص توجه در انجام کارهای حساس مغزی دچار مشکل هستند و بخش های گوناگون مغز از جمله لپ فرونتال ولیمبیک ؛ در آنها دچار آسیب شده است .

عوامل ژنتیکی: بررسی های که روی دوقلو ها، فرزند خوانده هاو مطالعه ژنتیک مولکولی انجام شده نشان می دهد که این اختلال می تواند تحت تاثیر وراثت باشد. تحقیقات در امریکا نشان داده که نزدیک به یک چهارم کودکانی که اختلال بیش فعالی , نقص توجه داشته اند والدین آنها نیز دچار همین اختلال بوده اند .

انتقال دهنده های شیمیایی: برخی پژوهش ها به انتقال دهنده های شیمیایی مانند نوراپی نفرین، سروتونین، دوپامین و… اشاره می کند تغییراتی در مواد شیمیایی ناقل های عصبی مغز به ایجاد این اختلال می شود.

عوامل محیطی :بیماری مادر در دوران بارداری، سن بالا، اختلالات روان پزشکی مخصوصاّافسردگی مادر نیز از جمله دیگر عوامل ایجاد کننده این اختلال می باشند. همچنین عوامل مانند مواجهه جنین با نیکوتین و با مواد مخدر، مسمومیت باسرب، وزن بسیارکم در زمان تولد، محرومیت از اکسیژن دربدر تولد نیز باعث بروز اختلال بیش فعالی, نقص توجه می شود .

عوارض دارو در مانی

تمام داروهااز جمله دارو های روان پزشکی دارای عوارض جانبی هستند. از آنجا که بیماران بیش فعالی, نقص توجه باید مدتها دارو مصرف کنند، عوارض جانبی داروها ممکن است مشکل ساز شوند. دارو و درمان های روانی اجتماعی مهمترین روش های درمانی هستند. دارو زمانی سالها برای بهبود این اختلال به کاررفته است اما استفاده دراز مدت از دارو های محرک می تواند باعث مشکلاتی برای کودک شود. براساس مطالعات جدید مصرف دارو های محرک موجب کندی رشد قدکودکان گروه آزمایش نسبت به گروه کنترل می شود. مهمترین عارضه دارو ها ی محرک اثرات قلبی-عروقی است. از جمله این اثرات می توان به افزایش فشار خون وضربان قلب اشاره کرد .

منبع

فروزنده،الهام(1394)، اثر بخشی بازی درمانی بر کودکان دارای اختلال نقص توجه و بیش فعالی،پایان نامه کارشناسی ارشد،روانشناسی تربیتی،دانشگاه آزاداسلامی

از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید