ابعاد هوش هیجانی

تحقیقاتی که در زمینه تجارت و زندگی خانوادگی انجام شده نشان می دهد هوش هیجانی ویژگی های خاصی دارد و ابعاد آن را می توان شامل موارد زیر برشمرد:

قابلیت هیجانی: که در ادامه به طور مفصل بحث خواهد شد.

بلوغ هیجانی: متشکل از ارزیابی هیجانات خودمان و دیگران، شناسایی و ابراز احساسات، تعادل میان عقل و دل یا به عبارتی منطق و عاطفه، انعطاف و تطبیق پذیری، پذیرش وتحسین عقاید دیگران، به تأخیر انداختن رضایتهای روانی آنی یا به عبارتی از واکنشهایی که حاکی ازرضایت مندی سریع روانیست جلوگیری می کند.

حساسیت هیجانی: متشکل از شناخت ایجاد آستانه برانگیختگی هیجانی و مدیریت بی واسطه محیط، حفظ تفاهم با دیگران و آرامش دادن به دیگران که زمینه ساز روابط نزدیک عاطفی و احساسی در سازمان می شود. همچنین همدلی و امین بودن در رفتارهای بین فردی و دریافت پیام از نشانه های هیجانی، خلق و خوی و احساسات و دیدگاهی که بگوید دیگران چه ارزیابی از ما دارند. با توجه به مطالب فوق می توان گفت هوش هیجانی توانایی یک فرد است تا بتواند واکنش یا پاسخی مناسب و موفق به انواع محرک های متنوع و آنی محیطی از خود نشان دهد .

ویژگی های هوش هیجانی

وقایع زندگی را می توان به دو دسته وقایع مهم ؛ مانند ازدواج و مرگ افراد خانواده  و وقایع روزمره ؛ همچون ملاقات یک دوست  تقسیم نمود. هوش هیجانی از عامل های مهم در زندگی افراد بوده که بر روی هر دسته از وقایع زندگی تاثیر بسیار دارد. ویژگی های هوش هیجانی همچون درک ، توصیف ، فهم و مدیریت احساس باعث مقابله ی کارآمد افراد با استرس های روزانه و وقایع مربوط و نیز اتفاقات مهم زندگی بوده و نتایجی همچون سلامتی روانی ، کیفیت مطلوب روابط ، رضایت شغلی ، رضایت تحصیلی و سلامت بدنی را در پی خواهد داشت.

بر اساس مطالب موجود در زمینه ی هوش هیجانی می توان به دو رویکرد اشاره کرد:

رویکرد نخست ، تحت عنوان رویکرد توانایی  است که توسط مایر ، کارسو و سالوی ، مطرح گردید. بر اساس این دیدگاه هوش هیجانی شامل مجموعه ای از توانایی ها می باشد و بر اهمیت اطلاعات عاطفی تاکید دارد.منطق زیربنایی رویکردتوانایی اینست که هیجانها یاعواطف علامتهای روابط هستند.این رویکردهوش هیجانی راشامل چهار توانایی می داند:

• توانایی هشیاری عاطفی و هیجانی برای درک صحیح هیجانات : این توانمندی ، شناخت هیجانات در چهره ها موسیقی و طرح ها را دربر می گیرد.
• توانایی کاربرد هیجانات ، جهت بهبود تفکر شامل :
• ارتباط دادن دقیق هیجانات با احساسات دیگر
• کاربرد هیجانات در جهت غیر دیدگاهها
• توانایی فهم هیجانات و معنای آنها شامل :
• توانایی تجزیه و تحلیل طبقه بندی احساسات و تشخیص ارتباط بین واژه ها؛ برای مثال احساساتی چون دوست داشتن و عشق هر یک در طبقه ای مجزا جا می گیرند.
• قابلیت درک تغییرات احتمالی از یک احساس به احساس دیگر
• توانایی فهم احساسات مرک مانند احساس همزمان عشق و تنفر یا ترکیبی از آنها همچون احساس احترام به عنوان ترکیبی از ترس و تعجب .
• توانایی مدیریت احساسات : که در بردارنده ی توانایی شخص در مدیریت احساسات خود و دیگران می باشد.

دومین رویکرد اصطلاحاً رویکرد ترکیبی  نامیده شده است .این رویکرد هوش هیجانی را به عنوان یک توانایی با صلاحیتهای اجتماعی ، صفات و رفتارها توصیف    می‌کند. رویکرد ترکیبی مهارت های عاطفی ، ارزش های اجتماعی و رفتارها را با هم ترکیب می کند.

طبقه بندی بار – اُن

طبق نظر بار – اُن،  هوش هیجانی دارای پنج زیر مجموعه بوده که عبارت اند از:

• هوش هیجانی درون فردی که خودآگاهی – خودکنترلی، خودشکوفایی و نیز عدم وابستگی را در بر  می گیرد.
• هوش هیجانی بین فردی که شامل همدلی، روابط بین فردی و مسئولیت اجتماعی می باشد.
• هوش هیجانی سازگارانه که فرایند حل مسأله و رویارویی با موقعیت های واقعی را در بر دارد.
• هوش هیجانی مدیریت استرس که شامل تحمل استرس و آسیب های زندگی می باشد.
• هوش هیجانی خلق عمومی که خوش بینی و شاد بودن را لحاظ می نماید.

طبقه بندی گلمن

بر اساس پیشنهاد گلمن ، زیر مجموعه های هوش هیجانی عبارتند از:

• خودآگاهی: به معنای شناخت احساسات و عواطف خود، تشکیل یک مجموعه واژگان برای بیان آنها و مشاهده ی حلقه های ارتباط میان اندیشه ها، احساسات و واکنش های افراد می باشد.
• خود تنظیمی: که شامل خود کنترلی، صداقت و ابتکار می باشد، به بیانی دیگر خود تنظیمی عبارت است از این مطلب که در ورای هر احساس چه چیزی نهفته است ؛ برای مثال حسادت است که موجب خشم می شود یا عاملی دیگر.
• انگیزش: این بخش زیرمجموعه هایی همچون میل به پیشرفت و خوش بینی را در بر می گیرد.
• همدلی: که از فاکتورهای مهم آن، درک احساسات دیگران و محترم شمردن تفاوت احساسات افراد در مورد موضوعات یکسان است.
• مهارتهای اجتماعی: که از اساسی ترین آنها، نحوه ی ابراز احساسات درونی خویش می باشد.

منبع

کشاورز،بهنام(1393)، تاب‌آوری بر اساس سبک‌های فرزندپروری و هوش هیجانی،پایان نامه کارشناسی ارشد،روانشناسی عمومی،دانشگاه آزاداسلامی ارسنجان

از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید